VOV4.Jarai-Rai pơ kual }ư\ siăng, lu mơnuih pơmin nao kơ tơlơi akhan hri, tơlơi adoh đưm hing ang, tơlơi akhan hri hmư\ hing kah hăng akhan Dăm Săn, Sing Jơngă, hmư\ jua ]ing hơgor djrơ djring tơ-oa hyu amăng glai klô.

Samơ\ sa tơlơi [uh rơđah [ơi kual lo\n khăp kơ tuai rơnguai anai, hơdôm thun laih rơgao hơmâo pơtum lu mơnuih mơnam, lu djuai ania mơng anih anom, plơi pla pơko\n amăng dêh ]ar ta rai do\ hơdip mơda hrom.

Yua kơ anun, amra [u hling hlang ôh [ơi kual }ư\ siăng hơmâo lu khul adoh soang đưm kah hăng adoh đưm quan họ Bắc Ninh, tơlơi adoh đưm Huế, adoh Ví dặm Nghệ Tĩnh [udah adoh kơh`ăk đờn ca tài tử pơ kual dơnung ia krông prong adih anun.

Grup adoh soang anăn ‘’Tơlơi adoh do\ mơtah mơda na nao’’ rai mơng plơi prong {uôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak sa amăng hơdôm grup adoh soang tui anun. Grup anai pơtum lu mơnuih ngă ding kơna rai mơng lu plơi pla amăng dêh ]ar, hơmâo sa tơlơi kiăng djơ\ hrom anun le\ hor er tơlơi adoh đưm plơi pla pô.

Ako\ pơjing dong mơng thun 2013, blung a hơmâo 6 ]ô ngă ding kơna đô], truh ră anai, Grup adoh soang ‘’Tơlơi adoh do\ mơtah mơda na nao’’ [ơi plơi prong {uôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak pơđ^ kyar tui. Lu ding kơna mơng grup rai mơng plơi pla pha ra soh, samơ\ sa tơlơi hor le\ khăp kơ tơlơi adoh đưm djuai ania pô.

Yua kơ anun, gơ`u ngă hrom, ngui mơak biă mă, je\ giăm hrăm adoh, djru nao rai, pơtô yu\, er tơlơi adoh. {u hling hlang ôh sit ta hmư\ tơlơi adoh đưm quan họ kah hăng ‘’Ngồi tựa mạn thuyền, người ở đừng về, qua cầu gió bay’’; [udah hơdôm er tơlơi adoh ‘’Đào Liễu, luyện năm cung, đường trường bắn thước’’ mơng tơlơi adoh kơh`ăk chèo yua đok adoh mơng [ing adoh  kual Tong krah, kual dơnung. Ơi Nguyễn Đình Vượng, ding kơna amăng grup adoh anun lăi:

‘’Kâo hor tơlơi adoh mơng anet, hlăk do\ anet [uh grup adoh soang amăng plơi nao hrăm adoh, r^m tlam  mơmo\t kâo nao lăng soh, dong mơng anun kâo hor truh ră anai, adoh chèo kâo hor biă mă. Kâo le\ [u hrăm hăng nai pơpă ôh pơtô kâo adoh chèo, adoh quan họ, kâo hrăm mă hơjăn kâo, kâo hmư\ [ăng, đĩa laih anun hla tui, [ư\ pơkra jua đok adoh kiăng djơ\’’.

Hơdor glăi lơ\m hrơi blan phrâo ako\ pơjing, yă Nguyễn Thị Toan, khoa grup adoh soang brơi thâo, [ing ding kơna amăng khul lêng tom ngă hrom adoh soang amăng plơi pla soh, [udah adoh soang amăng rơnuk ngă tơhan, tăp năng hơmâo pô adoh soang amăng anom bruă, anih mă bruă.

Khă pơdơi abih thun bruă sui laih, samơ\ tơlơi hor adoh ăt do\ amăng pran jua gơ`u, pơtrut pran jua gơ`u bưp laih anun ako\ pơjing grup adoh soang đưm anai. Blung a gơ`u bưp nao rai kơnong hmư\ adoh laih anun hrăm nao rai tơdroă, tơdơi kơ anun lu mơnuih hor hmư\ gơ`u juăt adoh kơ mông jơnum bưp nao rai mơnuih mơng ha boh plơi hơđăp, adoh kơ mông pơdo\ rơkơi bơnai, jơnum [ut plơi, adoh kơ mông ngă yang pơpu\ thun tha….

Nao hrom grup adoh soang anai, [ing ding kơna pơ]ruh mă prăk pioh blơi gơnam yua, gông bro# adoh soang. Tơdơi kơ 4 thun mă bruă, truh ră anai ‘’Grup adoh soang mơtah mơda na nao’’ hơmâo pioh glăi amăng pran jua lu mơnuih nao lăng adoh soang [ơi lu anih anom amăng tơring ]ar Daklak, hăng lu tơlơi adoh mơak biă mă. Yă Toan lăi:

‘’{ing adơi amai mut ngă ding kơna grup adoh soang anai yua kơ hor đô], r^m thun pơ]ruh mă prăk, blơi eng ao gơnam yua pơhrôp adoh soang, samơ\ ăt mơak mơn. Boh nik `u lơ\m hơmâo arăng jak iâu brơi nao adoh, nao pơdah kơ anom bruă, abih bang khom hrăm  glăi ha wơ\t hrơi tơjuh, wơ\t hrơi mlam. Gơmơi mơak mơn hăng ư ang biă mă kơ grup adoh soang  anăn ‘’Grup adoh soang mơtah mơda na nao’’.

Kiăng djă hơnong bruă mă mơng grup, r^m hrơi năm, hrơi tơjuh, [ing gơ`u jơnum pơtum glăi [ơi sang gru grua plơi prong {uôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak. {ơi anai gơ`u hrăm glăi hơdră tơlơi adoh soang hlâo kơ hyu pơdah kơ arăng lăng. Tơlơi adoh gơ`u lu kơ tơlơi adoh đưm quan họ Bắc Ninh, adoh chèo, adoh pơtưh hăng hơdôm tơlơi adoh kơ bruă hơkru\, tơlơi adoh mơak bơni kơ lo\n ia….

Khă [u djơ\ lăi [ing dơnong adoh soang rơgơi ôh, samơ\ nao pơdah tơlơi adoh pơpă thơ lêng kơ hơmâo mơnuih [on sang pơpu\ bơni soh. Yă Nguyễn Thị Hường, ding kơna amăng grup adoh soang lăi:

‘’Truh ră anai, grup adoh soang mơtah mơda na nao hmư\ hing mơn amăng plơi prong {uôn Ma Thuôt, anun jing sa tơlơi gir run mơng [ing adơi ayong, adơi amai amăng grup. Amăng tơlơi pơmin kâo, [ing gơmơi hrup hăng grup tha kơsung nao pơ anăp, đuăi hyu klâo, pă pluh rơwang km, thun tha rơma đơ đa 60 thun laih đ^ rơdêh thut hyu mơmo\t mlăm truh 9 mông, 10 mông pơdah tơlơi adoh soang giong kah mơng glăi.

Gơmơi [uh hyu pơ plơi pla ataih, dlưh pran jua biă mă khă tơlơi adoh [u thâo djơ\ đơi ôh, drơi jăn [o# mơta le\ tha rơma laih, [u hiam ro# dong tah samơ\ lu mơnuih ăt pơpu\ đô] hmư\ gơmơi adoh’’.

Hơdôm er tơlơi adoh đưm `u tơma tơlơi khăp mơng pran jua grup adoh soang anai, [u djơ\ kơnong adoh amăng grup đô] ôh, `u do\ bang hyu amăng lu anih anom,  plơi pla gơ`u hyu pơdah tơlơi adoh soang mông pơdo\ rơkơi bơnai, pơpu\ thun tha pơdah [ơi anih adoh soang prong amăng tơring ]ar hăng pơ tơring ]ar pơko\n hai.

Ano\ hor khăp kơ tơlơi adoh đưm djuai ania pô jing sa hơdră djă pioh gru grua hiam klă mơng lu plơi pla amăng dêh ]ar ta, ba pơtum [ơi kual }ư\ siăng. Ơi Nguyễn Khánh Quy, Kơ-iăng khoa grup lăi tui anai:

‘’{ing gơmơi le\, ană bă tơkeng rai mơng kual ia krông Hồng ăt djă ba tơlơi adoh, tơlơi pơtưh đưm ơi yă pioh glăi, am^ ama pơtô ba, blung hlâo le\, ngă tui tơlơi khăp kiăng mơng pran jua ta pô, dua le\ kiăng djă pioh gru grua hiam klă djuai ania Việt Nam ta, kiăng lu mơnuih thâo hluh gru ama grua am^, ano\ yôm mơng ia rơgơi tơlơi kơhnâo đưm ơi yă ta pơdo\ glăi.

Hơjan sui hrơi, ia ăt hrăm mơn, ta gir run, djru nao rai, hrăm na nao, jak iâu ba [ing adơi ayong kơnung djuai phung wang, pơtrut na nao tui anun djru pơgôp hrom kah hăng mơng rơbu\ anet đô] jing hơkroah kơthel prong tui, kiăng djă pioh gru grua djuai ania ta do\ na nao pơ anăp adih’’.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr