VOV4.Jarai - Ăt kah hăng lu djuai ania pơkon [ơi kual }ư\ Siăng, djuai ania Hơdang hmâo tơlơi adôh lu mơta biă, djă jă gru bôh thâo pha ra mơng pô.

Rơngiao kơ bôh thâo ]ing hơgor hăng hơdôm gông bro# pơkon, tơlơi adôh đưm hmâo pơdah sui hăng anai jing juăt laih amăng tơlơi hơd^p mơda hăng bruă mă.

Tơlơi adôh đưm – jing sa tơlơi adôh dưi pioh glăi amăng tơlơi hơd^p mơda, bruă mă mơng rơnuk anai truh rơnuk adih.

Tơlơi adôh đưm [u dưi kơ[ah ôh amăng hơdôm tal jơnum ngui plơi pla, pơ phun ngă yang mơng hơdôm bôh plơi pla djuai ania Hơdang, kah hăng: ngă yang hơduah ia hơjan, dưm ]ơnang ia, mơ-ak thun phrâo, huă asơi hle, đ^ sang phrâo, pơdo# rơkơi bơnai….

Tơlơi pha ra le\ hăng er adôh juăt hmư\, rim mơnuih thâo adôh suang glăi hmâo hơdôm tơlơi adôh pha ra dong, lăi pơthâo pran jua mơng pô.

A Wat, do# [ơi plơi Long Jon, să Đăk Ang, tơring glông Ngọc Hồi, tơring ]ar Kontum, lăi kơ bôh yôm tơlơi adôh đưm “Gung du dal” yua kơ `u adôh:

“Er tơlơi adôh đưm anai hmâo dong mơng sui laih, kâo kơnong kơ ]ih glăi bôh pia phrâo. Tơlơi adôh hmâo bôh yôm pơtă neh wa, rim mơnuih [ing ta gir run pioh mông bưp nao rai tơdruă.

Pioh we\ mông hyu ]uă nao rai tơdruă, neh wa, kơnung djuai amăng tal thun phrâo, [ing ta [u hmâo hơget djưng djư ôh, yua kơ tơlơi kiăng khăp tơdruă mơ\ nao ]ua\ hăng pơ pu\ nao rai tơdruă hơdôm tơlơi klă hiam.

“Bôh lon đuăi dar”, adơi ayong pơ\ anih hơpă, khă do# ataih rơgao 10, 20 thun tơdah [ing ta thâo hơdor nao rai tơdruă le\ ăt nao ]ua\ jơmư nao rai mơn”.

Ơi A Wat hăng yă Y Mon adôh tơlơi adôh đưm Hơdang. 

Tơdơi adôh đưm jing [u tlaih ôh amăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi, yua kơ hơdôm er adôh bôh pia pơtưh mơ\ lăi pơthâo lu bôh pia yôm phăn amăng tơlơi hơd^p mơda.

{ing hlăk ai mă tu\ laih tơlơi pia pioh pơdah pran jua; [ing tha le\ pơtô ană tơ]ô hơd^p klă hiam. Y Mêi, [ơi să Đăk Ang, tơring glông Ngọc Hồi, tơring ]ar Kontum, lăi pơthâo:

“Hlăk kâo do# dra, kâo juăt adôh hmâo bôh pia bơni kơ tơlơi hơd^p mơda, pơsur bruă ngă đang hmua, kâo ]ang rơmang na nao hmâo tơlơi hơd^p rơnuk rơnoa.

Ră anai, kâo tha laih, kâo ăt mă yua mơn hơdôm tơlơi pơtô lăi, pơtă pơtăn mơng hơdôm rơnuk kiăng lăi pơthâo lom adôh.

Kâo juăt adôh lăi nao kơ tơlơi pơtă pơtăn, pơtô lăi ană tơ]ô, pơsur ană bă thâo luă gu\ am^ ama, hrăm hră truh kih, mă bruă ba glăi bôh tu\ yua, adôh pơtă djop mơnuih anăm alah ôh amăng bruă mă, ]ơđai sang hră anăm lui sang hră anih hrăm, khom hmâo bôh thâo kơ pô, ]ang rơmang pơgi kơdih anai bơnga] hloh”.

Yă Y Mêi adôh tơlơi adôh đưm 

A Phơng, Khoa plơi Yă Tun (Đăh Ang, Ngọc Hồi) brơi thâo bôh tu\ yua mơng tơlơi adôh đưm djuai ania Hơdang:

“Tơlơi adôh đưm djuai ania Hơdang hmư\ `u [u dleh tơnap mơn, er adôh rơnang, hmư\ mơ-ak pok brơi jơlan adôh, bôh pia ha jăn, er adôh ha jăn lu mơta, lu bơnah kah hăng hơdôm er adôh: rơngêi, tôn, ting ting, tơngi…

Hơdôm mơnuih adôh thâo hr^ đ^ trun biă, anun le\ mă yua hơdôm bôh pia đưm [udah bôh pơhiăp kiăng lăi nao kơ pran jua, kah hăng adôh kơ tơlơi pơkhăp, lăi pơthâo pran jua pô hăng kơnung djuai, hăng gơyut gơyâu, hăng ăt mơng tơlơi adôh mơn, lu tơdăm dra amăng plơi jing laih rơkơi bơnai, pơdo\ng sang ano# yâu mơ-ak”.

Hlăk ai Hơdang pơhra\m adôh tơlơi adôh đưm  

Ră anai, [ơi sa dua bôh plơi djuai ania Hơdang pơ\ tơring glông Đăk Tô, Tu Mrông, Đăk Hà, Ngọc Hồi (Kontum); Krông Pa], }ư\ Mgar (Daklak) [ing thâo adôh suang ăt djă pioh mơn hăng dưi djă pioh hơdôm er adôh đưm pha ra pha ra, kah hăng hơdôm er adôh: rơngê, ting ting, ayó, ding duôt, tơngi, tôn, rơvế, kơhui, rơnguâ (adôh pơmui)…

Khă hnun hai, [ing thâo adôh suang, thâo adôh tơlơi adôh đưm đă ăt [ia\ mơn. Tơlơi adôh đưm juăt adôh tui bôh pia tơnap biă, thâo pơđưh, pơhmu nao, jing h^ le# djơ\ hăng bôh pia, er adôh glăi hmâo lu tơlơi yu\ đ^ trun, pơdơi pơdă pha ra.

Y Nâu, [ơi plơi Yă Tun 1, să Đăk Ang, tơring glông Ngọc Hồi, tơring ]ar Kontum, brơi thâo:

Kâo mă tu\ sa dua tơlơi adôh đưm pơtă pơtăn ană đah kơmơi khom triang, [u alah mă bruă. Tơgu\ be\ ană yang hrơi đ^ dlông laih/ Adai bơha] kơ mơtah ia ngôm thu laih/ Ơ ană tơgu\ be\ mơnu\ tơdjo# laih/ Tơgu\ be\ ană, pơtop pơdai hro braih/ Hmâo asơi huă trơi kian, hmâo pran jua ngă đang hmua/…

Adôh pơtă pơtăn hăng đah rơkơi: Ơ ană tơdăm tơgu\ be\ adai rơđah laih/ Ană yak tui be\ jơlan ama nao/ Lom hyu dlai hơdor djă ba hrăo/ Lom trun hmua hơdor djă mă kă (bok)/ Rôk tui jơlan ngo\, anăm nao ôh jơlan yu\/ Ană tơdăm kiăo tui yak tơkai ama/ Đ^ ]ư\ kơđiăng hăng hlô hơtai/ Mut amăng dlai kơđiăng hăng kra, hăng  hua/…

Anun le\ tơlơi adôh bơhmu hăng, pơtă pơtăn ană đah rơkơi  khom thâo pơgang mă pô [ơi anăp tơlơi hu^ rơhyư\t, tơlơi lăng su\ mơng dlai klô, triang mă bruă ngă đang hmua kiăng hmâo tơlơi hơd^p jơnap…

Yă Y Nâu hăng Y Non hrom hăng gru\p đah kơmơi thâo apah đing pong đưm mơng să Đak Ang (Ngọc Hồi, Kontum) 

Tơlơi hor mă pô, glông adôh tui bôh pia, er adôh, tơlơi adôh je# giăm hăng tơlơi hơd^p mơda amăng hơdôm  tơlơi adôh đưm ngă mơnuih hmư\ [uh ano# klă hiam kơ tơlơi adôh đưm. Ano# hiam anun jing gru pha ra hlong hlar mơng kual lon }ư\ Siăng.

}ang rơmang rơnuk hlăk ai thâo hluh hloh kơ sa bôh thâo phiăn juăt pha ra hăng lu mơta anai, kiăng gum hrom pơgang hăng pơlar tơlơi adôh đưm djuai ania Hơdang lăi ha jăn, tơlơi adôh đưm djuai ania [ia\ kual }ư\ Siăng lăi hrom tơ-oa hyu ataih hloh hăng por hyu dlông hloh dong./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr