VOV4.Jarai-Tơdah er tơlơi adoh Jarai tơdăm dra jing tơlơi adoh yua kơ [ing tơdăm dra pơ adoh nao rai, pơtưh tơlơi tơdăm dra, pơkhăp nao rai kơplah wah tơdăm hăng dra le\, er tơlơi adoh ‘’Khăm Thơng’’ anai jing tơlơi adoh rơnang, tơdu rơ-un mut tơma amăng pran jua biă mă, yua kơ [ing mơnuih tha rơma lu thun [iă juăt adoh.

 

{ơi ano\ gơ`u adoh kiăng pơtruh brơi tơlơi khăp kiăng amăng pran jua ta pô, adoh kiăng tơ`a bla, lok glăi [udah ră ruai kơ tơlơi tom găn rơgao mơng anai pơ klôn hăng pô do\ hmư\.

 

Amăng }răn hơdră ‘’Ano\ hiam gru grua djop djuai ania kual }ư\ siăng’’ anai, [ing ta e\p lăng tơlơi bơ ră ruai kơ ano\ hiam, boh hiăp pơtưh amăng tơlơi adoh Jarai ta tui anai.

 

Hor kơ tơlơi adoh Jarai mơng anet, Rmah H’Prăm, plơi hơđăp `u pơ plơi Puo#i, samơ\ ră anai do\ pơ plơi Ia Bia, să Ia Le, tơring glông }ư\ Pưh, tơring ]ar Gialai, `u [u sư\ rơbư\ ôh lăi pơthâo pran jua pô hăng tơlơi `u khăp kơ tơlơi adoh đưm Jarai ta.

 

Rmah H’Prăm ră ruai, tơlơi adoh Jarai ta mut tơma đôm amăng pran jua `u laih, anun yơh sit hmư\ arăng adoh, `u kiăng adoh glăi mơtam hnun kah ]ơđop pran jua.

 

Rmah H'Prăm hor biă adoh tơlơi adoh đưm Jarai

 

Laih dong tơlơi adoh `u mơak biă mă, `u pô hai adoh abih pran jua kiăo tui jua gông, jua bro#, jua đơn, jua ]ing ta, sit hơmâo [iă ia tơpai jai kraih `u adoh mơak. Rmah H’Prăm brơi thâo:

 

‘’Ta lăi ih, hmư\ ]ing, hmư\ hơgor ]ơđop đơi amuaih adoh noh. Mah ră anai hai, amuaih adoh biă mă, yua hmư\ jua đơn, jua gông, hmư\ tơdang arăng do\ pe\ hnun, tui hăng tơngal đô], tơdah adoh anai hu\i arăng djik.

 

Tơ kâo măt, hơmâo mơ`um [iă tơpai, nao do\ pơ anun kâo adoh mơtam yơh. Adoh jai anun [u thâo lơi dah, ta lăi noh, adoh ta kơnong đuăi tui jua đơn, jua gông gơ\ mơn, [u thâo lơi. Soh `u hmư\ đơn mơak đơi kâo hmư\ lah’’.

 

-Nay Jek: Kiăng tơ`a kơ ih ho\, amăng pran jua ih sit adoh, ih hmư\ pô đah rơkơi pơko\n adoh pơtưh thơ, amăng pran jua ih pơhư] pơhư] mơn ?

 

-Rmah H’Prăm: Phư] (pơhư]) mơtam yơh ih thơ, kâo khom adoh glăi kah kâo tu\. Hiư\m adoh glăi kah tu\, `u mơng rơ-ơ\ amăng pran jua kâo noh.

 

-Nay Jek: Yua anun yơh tơlơi hiam, tơlơi mơak, ano\ klă amăng tơlơi adoh anun, ano\ hơge\t `u yôm biă mă?

 

-Rmah H’Prăm:  Yôm ta lăi ih, ta kiăng khăp gơyut gơyâo, ayong adơi. Ano\ kiăng lăi, ayong adơi, gơyut gơyâo ta, rai ngui; gơyut gơyâo rai ngui kiăng mơak, kiăng klă, kiăng hiam, kiăng kơ arăng bơni djơ\ kơ ta mơn ih, hnun bơmhutu `u noh.

 

-Nay Jek:  Bơhmutu `u, ih [uh sa ]ô tơdăm phrâo nao pơ sang, ih aka [u thâo krăn ôh, samơ\ amăng pran jua ih tơdah adoh hơmâo mơn pơtưh bơni kơ arăng mơtam?

 

-Rmah H’Prăm:  Hơmâo, [u hơmâo hiư\m le\! Pô ta aka [u thâo kran, anăn arăng ta aka [u thâo pô ôh, đ^ sang ta ih, tui anun noh bơhmutu `u.

 

-Tơ`a: Ih lông pơtưh lăng hơmâo sa ]răn thơ lăi nao kơ tơlơi anun, hiư\m le\ `u ?

 

-Rmah H’Prăm:  (Tlao) Hiư\m le\, hnang arăng lăi, ih đ^ rai khu\k tơl sang, phang tơl adring, [êng tơl jah, tong krah tơl tơpur kâo ih.

 

{u hơmâo mơnu\ thai, [u hơmâo tơpai thăk, [u hơmâo ia lăk pơdong, [u hơmâo đong wăl, hla pơar blit, kơ`it trum pong ih ôh, hnun noh.

 

Ta lăi hnun, bơhmutu arăng đ^ sang ta anun, pô ih kâo aka [u thâo kran, anăn ih kâo aka [u thâo pô ih hnun noh. Ih [on ataih, ih braih kơbưi ih ( tlao).

 

Tơlơi adoh Jarai amu` mơn adoh, amu` hrăm hăng hla tui, yua dah er tơlơi adoh `u sa hơnong, lok nao lok rai.

 

Samơ\ kiăng kơ adoh djơ\ mơtam hăng pơtưh mut tơma amăng pran jua arăng [u djơ\ lăi djop pô thâo adoh laih anun adoh arăng hmư\ mơak soh ôh.

 

Yă Mep, pơ plơi Ke` Hme\k, să Ia Blư\, tơring glông }ư\ Pưh mơn, thun anai rơbêh 80 thun laih `u. Yă ră ruai glăi, hlăk dra đưm hlâo `u ăt hor adoh mơn laih anun juăt adoh nao rai, pơtưh hăng [ing tơdăm amăng plơi.

 

{ing tơdăm adoh hăng `u jing [ing thâo adoh, [ing rơgơi soh; thâo adoh, pơtưh djơ\ rơ-oa. Tơdah [u thâo pơtưh le\, `u [u gưt adoh pơtưh glăi ôh laih anun lui mơtam.

 

Yua dah er tơlơi adoh đưm Jarai hăng tơlơi pơtưh `u nao hrom, djơ\ rơ-oa, anun le\ sa tơlơi thâo ia rơgơi mơng mơnuih thâo adoh. Yă Mep lăi:

 

‘’Arăng adoh pô lu lu [iă, pô dlông dlông [iă adoh khom djơ\ pran jua; pô aset aset [iă, đơ đa arăng adoh boh tơlơi arăng pia hơmâo mơn pô adoh mơde] mơdar, pơtưh tơlơi tơdăm dra arăng; bơhmutu soh tơlơi tơ`a, ama djai soh, joh boh tơ-ut, arăng lăi nao pơ ataih dih.

 

Bơ pô `u arăng [u bit anăn, [u kran do\ ôh, [o# [u do\ dong găn ôh `u anun. Arăng [u gưt tơ`a hlup [ơi anăp ôh, hu\i mlâo pơ]râo adung mơta (tlao).

 

Yơi gah ta sit lăi [u djơ\ tơlơi pơmin, pran jua a[ơih [u djơ\ ôh ih thơ, [u thâo hluh, [u thâo wă ôh.

 

Ta lăi, tu\ kơ arăng adoh na nao prưng lăng bă bung bă bai, ia [ai rơbêh, ia aseh jơr, hrơi gop gơr bư lun blan, akan puk ia, bơnga a`ăm Djoh, boh Teng Neng; ha theng boh Brung, atông boh Brang…

 

Hnun `u, [u djơ\ jơlan `u, arăng [u thâo hluh ôh. Djơ\ arăng ple\ nao ako\ `u, anun `u pha ra.

 

Hiư\m arăng lăi pô thâo adoh, kar pô `u 1u mơnuih kiăng adoh truh hrơi tlam hai, kơ` ha boh đô], dua đô].

 

Pô arăng adoh na nao pioh lui pơ ataih đô], kah hăng [u thâo [ơi jih `u ta j^ ro\k gah hmua ta noh’’.

Amăng tơlơi hơdip mơda ră anai, tơlơi adoh đưm Jarai [u hơmâo anih pơdah pioh, adoh ngui lu kah hăng đưm hlâo dong tah. Mah hnun hai, adoh pơtưh nao rai tơdăm dra, tơlơi adoh Jarai ta đưm jing kah hăng sa djuai gơnam [ong huă pơđ^ pran jua yôm pơphăn biă mă amăng hrơi ngui ngor, huă pơsat, mơ`um tơpai đ^ do\ sang, ngă yang plơi ta….

 

Hơ-ơi biă ră anai, [ing thâo adoh tơlơi adoh Jarai ta, biă mă `u [ing thâo adoh pơtưh dơlăm mut tơma amăng pran jua arăng hmư\, jai hrơi aset tui yơh.

 

Anai le\, gru grua tơlơi hiam mơak yôm pơphăn biă mă, ngă pơhiam brơi tơlơi mơak pran jua, tơlơi hơdip mơda ană mơnuih mơnam ta, kiăng biă mă neh met wa hăng adơi ayong, gơyut gơyâo Jarai hơbai ta khom djă pioh laih anun pơđ^ tui `u.

                                                            Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr

http://vov4.vov.vn/Jarai/gru-grua-thao-thai-van-hoa/toloi-hiam-moak-adoh-jarai-dum-toloi-adoh-todam-dra-c160-137603.aspx