VOV4.Jarai - Tơlơi pơkhăp đah rơkơi hăng đah kơmơi lêng jing tơlơi hơmâo lăi nao lu hloh hăng rơđah hloh amăng tơlơi adoh.

Amăng tơlơi adoh kual C|ư\ Siăng, tơlơi adoh djuai ania Hơdang lăi hơjăn, tơlơi khăp amuaih hơmâo pơ [uh rơnang, hơmâo tơlơi mlao, djơ\ ano\ `u le\ tơlơi khăp [u hmư\ hing kơtang ôh samơ\ abih pran jua, abih pran jua, djơ\ ano\ `u tơlơi khăp kơtang biă, kah hăng drai ia blai đ^.

Hăng djuai ania Hơdang, adoh jing tơlơi pơhiăp pơdah pran jua. Yua anun, hơdôm tơlơi adoh hơmâo hmư\ [ơi djo\p mông, djo\p anih, tơlơi adoh djru [ing gơ`u wơr rơbit hrơi mă bruă gleh glar, tơlơi adoh jing tơlơi pơtruh nao rai pran jua khăp amuaih.

Yua anun, tơlơi adoh lêng pioh glăi amăng pran jua ta tơlơi lăp hơdor haim biă. Ơi A Blôih, tha kơhnâo [uôn Kon Hring, să Ea H’Đing, tơring glông C|ư\ M’gar, Daklak hơdor glăi rơnuk `u do\ anet, lơm do\ hơdip [ơi plơi hơđăp (tơring glông Đăk Tô – Kontum), lơm hmư\ tơdăm dra adoh pơtưh nao rai…

‘’Lơm kâo do\ anet, juăt hmư\ ơi, yă, tơdam dra amăng plơi adoh rơngê, tingbting…Juăt `u arăng adoh amăng hrơi ngui ngơr kah hăng: Ngă yang pin ia, ngă yang huă asơi hle, [ing tha le\ adoh tơdroă gơ`u, hlăk ai adoh tơdroă hlăk ai, hyu pơhmua, pe\ a`ăm pơtăm amăng glai hai [ing gơ`u adoh mơn’’.

Kah hăng tơlơi tha kơhnâo A Bliôh ră ruai, tơlơi adoh pơtưh tơdăm dra ngă pơlir hơbit pran jua khăp amuaih mơng tơdăm dra amăng plơi pla.

Tơlơi khăp ngă kơ ta hơmâo lu tơlơi pơhưc\ pơhac\ biă mă, mơng hơning truh kơ mơ-ak, ngă kơ ta thâo hil, thâo giar…

Yua anun, khă mơng ta mă yua lu tơlơi hiam hloh amăng tơlơi hơdip anai ăt [u thâo pơsit lơi tơlơi amuaih hiưm sit `u. tui hăng kơhnâo A Phơng, do\ [ơi plơi Yă Tun (să Đăk Ang, Ngọc Hồi, Kontum), tơlơi adoh Hơdang, biă mă `u le\, tơlơi adoh pơkhăp tơdăm dra, hăng er adoh rơ-un, hơmâo tơlơi adoh phara, yua anun, kiăng adoh mă [iă er đôc\ dưi pơc\oai jing rơkơi bơnai laih.

‘’{ing tha kơhnâo rơgơi biă mă lơm adoh lêng adoh pơwang pơwit, kah hăng mă tơlơi pơhiăp đưm [udah le\ tơlơi pơhiăp hui mơnuih đôc\ thâo hluh, kah hăng adoh kơ tơlơi khăp, ră ruai hăng kơnung djuai, gơyut gơyâo, laih anun mơng thâo adoh yơh, tơdăm dra amăng plơi bôt c\uai jing ung jing mô|, hơdip yâo mơ-ak’’.

Amăng tơlơi do\ rơkơi bơnai rơnuk anai mơng djuai ania Hơdang, khă [u kiăo tui tơlơi phiăn ‘’am^ ama bơmă brơi dong tah’’, samơ\ neh met wa ăt kiăng ană bă do\ kơ mơnuih am^ ama ruah brơi mơn.

Am^ ama jing pô c\râo brơi, pơtô ană, pơsur ană do\ kơ pô mơ\ [ing gơ`u khăp, samơ\ huăi pơgô| ôh, ăt tui hloai kơ ană mơn.

Anai le\ tơlơi phiăn hiam amăng bruă do\ rơkơi bơnai mơng djuai ania Hơdang, djru ako\ pơdong sang ano\ pơlir hơbit hơđong kjăp kơplah wah kơnung djuai hăng mơnuih mơnam amăng plơi pla.

Tha kơhnâo A Bliôh, do\ [ơi [uôn Kon Hring, să Ea Đing, C|ư\ M’gar, Daklak, ră ruai, tơlơi phiăn do\ rơkơi bơnai pơdah thâo amăng tơlơi adoh mơng ơi yă, am^ ama:

‘’Tui hăng tơlơi phiăn djuai ania Hơdang, tơdah kiăng ană bă gơ`u ngă han tâu amăng sang ano\ pơko\n le\ am^ ama amra ruah hrơi blan djơ\ lăp, nao bưp sang ano\ adih c\i adoh pơtưh nao rai.

Lơm plơi pla pơphun ngui ngơr, do\ jum dar tơpai c\eh, am^ [udah ama sang ano\ anai amra adoh hlâo, adoh pơwang pơwit, ieo hnuă yơh kiăng pơsur am^ ama gah adih tu\ ư brơi do\, pơsur ană bă do\, jing ung jing mô|’’.

Hơdôm tơlơi adoh pơtưh tơdăm dra mơng djuai ania Hơdang hăng tơlơi adoh jê| giăm, er rơngoă, lêng ngă kơ pô adoh tom hăng pô pơhmư\ mơ-ak amăng pran jua. Yă Y Mon, tha kơhnâo [ơi să Đăk Ang, tơring glông Ngọc Hồi, Kontum ră ruai:

‘’Kâo juăt adoh tơlơi adoh bơni kơ tơlơi khăp tơdăm dra. Amăng [ing go\p hơmâo tơdăm adoh c\i hor kơ kâo, kâo ăt adoh glăi mơn. Bơ tơdah abih tơlơi adoh le\, [u thâo adoh dong tah kah hăng pô anun le\ kơ ta yơh, [u dưi ngui adơi amai [ing gơmơi dong tah.

Sit mơng tơlơi ngui tơdăm dra tui anun, jing ngă kâo hơdor na nao, yua anun kâo amuaih hmư\ biă tơlơi adoh djuai ania gơmơi’’.

Tơlơi tui hloai amăng bruă do\ rơkơi bơnai hăng tơlơi khăp amuaih mơng djuai ania Hơdang pơdah rơđah biă mă amăng hơdôm tal adoh pơtưh. Khă hnun, [u djơ\ yua kơ tui hloai ôh mơ\ djuai ania Hơdang tui hloai c\i do\ rơkơi bơnai.

Khă amuaih yơh, samơ\ ăt tơ`a am^ ama mơn. Yua anun, hlâo c\i pơdô|, djuai ania Hơdang [u wơr rơbit tơ`a am^ ama ôh. Tơlơi anai pơ [uh hăng tơlơi adoh blă blai tơlơi khăp: ‘’Tơdah khăp kơ adơi le\ kâo tơ`a ih do\ hơdor mơn tơlơi adơi lăi, ayong hơdor mơn hă?. Tơdah ayong khăp kơ adơi le\ ih tơ`a am^ tơ`a ama, kiăng mơng thâo [ing gơ`u brơi mơn hă [u\?.

                                                                Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr