VOV4.Jarai - Amăng gru grua boh thâo [ơi kual C|ư\ Siăng lăi hro\m hăng mơng tơring ]ar Kontum lăi hơjăn, tơlơi ayun suang jing tơlơi juăt laih, pơlir hăng tơlơi hơdip mơda, ngui ngor [ơi kual C|ư\ Siăng.

 

Pơpă hơmâo tơlơi ngui ngor hăng hơmâo atông c\ing le\ [ơi anun hơmâo mơnuih suang. Amăng c\răn hơdră ‘’Gru hiam djuai ania [iă [ơi kual C|ư\ Siăng’’ hrơi anai, hơmâo tơlơi c\ih lăi nao tơlơi ayun suang mơng đưm hlâo mơng djuai ania Bahnar Kontum.

 

Suang le\ tơlơi ayun suang hơmâo lu mơnuih, hơmâo mơng hlâo laih mơng djuai ania Bahnar. Tơlơi suang le\ suang abih bang, djop pô lêng dưi nao suang soh amăng hrơi ngui ngor. Ơi Trần Lâm, Kơ-iăng khua anom wai lăng gru grua, Gơnong bruă gru grua boh thâo hăng tuai c\uă ngui tơring ]ar Kontum brơi thâo:

 

“{ơi Kontum amăng hrơi pơdơi mă bruă, pơdơi hyu pơ hmua yua hnun hơmâo lu tơlơi ngui ngor kiăo tui bơyan phara. Rim tơlơi ngui ngor lêng hơmâo c\ing hơgor hăng hơmâo mơnuih ayun suang soh, tui anun kah mơng djơ\ hăng gru grua boh thâo atông c\ing [ơi Kontum lăi hơjăn hăng [ơi kual C|ư\ Siăng lăi hro\m.

 

Suang [u hơmâo anih pơtô ôh, samơ\ amăng plơi pla juăt ngui ngor suang c\ing na nao yua hnun [ing adơi amai hrăm nao rai tơdruă, hla tui tơlơi ayun suang mơng am^, mơng amai pơtô glăi kơ ană bă gơ`u”.

 

Pô suang ayun kiăo tui jua c\ing mơtăm yơh, tơkai hơyak amăng [rư\, hr^t tui amăng [rư\ hnun, tơngan apăn tơngan, tơkai kơc\un, djhua, tơgan apăn yong đ^ yong trun kiăo tui c\ing mơtăm yơh. Jua c\ing mơ`i djring djring, hro\m hăng tơlơi ayun suang kiăo tui, tơdăm dra apăn tơngan suang nao mring mơtăm yơh.

 

Tơdăm dra Bahnar suang nao jum dar, kơđai glăi hăng glông mông đuăi, suang jum dar dgong drai [ơi lan sang, [udah [ơi anăp sang Rông.

 

 

Suang djă khiơl – tơlơi suang hơmâo suang hro\m amăng hrơi ngui ngor ngă yang mơng djuai ania Bahnar.

 

Tơlơi ayun suang mơng djuai ania Bahnar [u dưi kơ [ah ôh hơgor Chơ gút. Gah anăp hơmâo pơkra hăng kl^ bê [udah kl^ kơbao. Hơgor [u atông hăng gai ôh mơ\ pơpoh hăng tơngan, yua sa c\ô mơnuih bak ba hơgor atol [ơi anăp tơda nao hlâo. Jua hơgor hmư\ ding ding hnun, mơ-ak biă. Atông hơgor Chơ gút le\ rơgơi mơn mơng thâo, yua hơgor yơh pô nao hlâo kiăng c\ing kiăo tui.

 

Suang hơmâo amăng djop rơnuk, tơlơi ayun suang hơmâo lui kơ djai ba, hơmâo mơng bơyan anai truh bơyan adih yơh. Anun le\ tơlơi pơtruh nao rai mơng đưm hăng ră anai.

 

Laih anun khă mơng pơphun amăng hrơi phara, samơ\ rim grup atông c\ing lêng pơ[uh tơlơi hơdip, tơlơi ngă bruă rim hrơi mơng neh met wa. Mơng bruă rơbat nao, do\ dong, mă, c\uh, c\ong jah rim hrơi, truh kơ tơlơi khăp muaih, hil ruă lêng hơmâo pơ[uh amăng tơlơi ayun suang.

 

Tơlơi suang [rô bă blai tơlơi khăp, [rô pơdah pran jua pơlir hơbit abih bang. Yă Y Blkưn, să Đăk Rơ Wa, plơi prong Kontum, tơring ]ar Kontum, ră ruai:

 

“Mơng anet kâo lăng [ing amai, [ing neh wa suang. Kâo amuaih lăng biă. Kâo [uh suang hơmâo 3 tơlơi suang phun. Anun le\ suang yong  đ yong trun tơnagn hăng tal 3 le\ wơ\t tơngan. Lơ\m kâo thâo suang laih kâo lăng tơlơi suang `u lok nao lok rai dưm anun yơh. Lơ\m, arăng lăng, arăng thâo mơtăm yơh hiưm arăng suang’’.

 

 

{ing dra Bahnar glăk do\ suang.

 

Grup nao suang amăng mông ngui ngor ngă yang le\ arăng iâu suang ngă yang – tơlơi suang phara amăng hơdôm tơlơi ngui ngor ngă yang phara. Rơngiao kơ grup suang amăng mông ngă yang le\ suang tui hluai c\i amuaih yơh, hơmâo lu mơnuih suang tom.

 

Suang tui hluai ăt kah hăng suang amăng mông pơphun ngui ngor ngă yang mơn, phara mă le\ [ing nao suang tui hluai le\ [ô| mơta gơ`u mơ-ak hă rơngôt tu\ mơn, tui hluai kơ `u pô, huăi kiăo tui [ing gop tui hăng suang amăng grup ôh.

 

Amăng sang tha plơi Giàng A Bưu, abih bang sang ano\ `u suang. Hăng sang ano\ `u ăt kah hăng hơdôm boh sang ano\ [ơi kual C|ư\ Siăng mơn, lêng kơ amuaih tơlơi suang soh.

 

Suang kiăng kơ hiam le\ kho\m hơmâo 4 mơta tơlơi: tơngan rơmuan, suang rơnang, djơ\ jua c\ing; [ơi eo, [ơi tăng tlôn ayun tui djơ\ krep, laih anun [ô| adung mơta kiăo tui jua c\ing mơn. Tha plơi A Bưu, să Đăk Rơ Wa, plơi prong Kontum, tơring ]ar Kontum ră ruai:

 

“Lơ\m do\ anet, lăng amăng plơi pla juăt suang yua hnun kâo thâo hluh biă, ră anai rơkơi bơnai gơmơi ăt djă pioh mơn. lơ\m hrơi năm hăng hrơi tơjuh le\ gơmơi iâu ană tơc\ô glăi suang pơ sang. Yua dah tơlơi ayun suang mơng [ing c\ơđai `u hiam biă. Tơngan le\ rơmuan ayun djơ\ hăng jua c\ing [ơi kual C|ư\ Siăng biă mă”.

 

Hrơi anai, neh met wa djop djuai ania [ơi tơring ]ar Kontum ăt do\ djă pioh mơn tơlơi suang. Mơng 4 mơta tơlơi kiăng thâo suang le\, [ing kơhnâo pơtô glăi tơlơi suang phrâo hloh, pơplih kiăng hiam hloh.

 

Tơlơi suang [u kơnong hơmâo amăng plơi pla đôc\ dong tah, ră anai tơlơi suang hiam anun hơmâo lu mơnuih amuaih suang, biă mă `u [ing pơtô suang gah Grup adoh suang tơring ]ar hrăm tui, pơplih phrâo, ba nao pơ[uh pơ anih adoh suang amăng kual hăng [ơi jar kmar.

 

 

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr