Hơdôm hrơi hăng anai, sang anŏ bơn Kpuih Plơk, dik dăk hrŏm hăng ană plơi pla plơi Wơng Čep, yuă pơdai hmua ia ƀơi să Ayun. Ñu brơi thâo, sui mơ̆ng anai 3 thun rơgao, ƀing mơnuih apăn bruă gah bruă hmua tơring glông, să nao tơl sang anŏ pơsur mơnuih ƀôn sang brơi pơblih pơjeh phun pla ngă hmua ia dua bơyan. Arăng pơtô brơi hơdră kai, čuar hmua, bư̆ king, rah pơjeh pơdai hmua ia dua bơyan; mơ̆ng wai lăng truh kơ bơyan yuă pơdai. Pơdai thun anai, sang anŏ bơn Kpuih Plơk him lăng pơhrui glăi hơmâo 3 tơn pơdai, prăk pơhrui glăi năng ai hơmâo mơ̆n 30 klăk.

“Hlâo adih sang anŏ gơmơi kơnong ngă hmua tơguan ia hơjan đôč, pơdai hơmâo ƀu djop ƀong huă ôh. Dưi hơmâo ping gah, kơnuk kơna djru ngă brơi hnoh ia mơ̆ng bơnư̆ ia Plơi Keo, gơmơi mơak biă mă. Ră anai hmua bơyan puih phang ngă dua bơyan rah pơtem sang anŏ rơbêh huă ƀong hơmâo pơdai sĭ mơdrô dơ̆ng”.

Ăt amăng bơyan hlăk yuă pơdai pơ hmua mơ̆n, Kpuih Trăi, plơi Keo, să Ayun, tơring glông Čư̆ Sê ƀu pơdop lơi tơlơi hok mơak mơ̆ng pran jua, ñu lăi.

“Sang anŏ gơmơi hơmâo 7 ar hmua ia, hlăk aka ƀu hơmâo ia pling rai ƀơi 7 ar hmua kơnong hơpuă yuă hơmâo 10 kơsăk, pâo pơdai đôč, yua hơmâo ia hnoh pơđoh rai mơ̆ng bơnư̆ ia Plơi Keo anun, bơyan pơdai thun anai hơmâo truh 25 kơsăk sa bơyan, dua bơyan lĕ truh 50 pâo pơdai. Hlâo adih tơnap biă yua kơƀah ia, ră anai hơmâo ia pling rai truh pơ hmua ană plơi pla mơak biă mă”.

Hlâo adih lơ̆m aka ƀu hơmâo bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo, đơ đam hmua ia amăng să Ayun kơnong hơmâo 50 ha, hmua pơdai sa bơyan laih anun kơnang nao kơ ia hơjan đôč. Samơ̆ mơ̆ng thun 2020, lơ̆m hơmâo bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo pling nao ia truh pơ  hmua laih, đơ đam ngă hmua pơdai prong tui truh ră anai 200 ha baih, ngă hmua dua bơyan sa thun, hnong boh pơdai ăt lu hăng hơđong mơ̆n. Phạm Ngọc Tuấn, Kơ-iăng Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ayun brơi thâo, pơdai hmua yơh djru kơ mơnuih ƀôn sang hơđong hăng pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda.

“Tơdơi kơ hơmâo bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo mơnuih ƀôn sang ngă hmua mơ̆ng sa bơyan đôč đĭ dua bơyan laih anun boh jor hloh mơ̆ng 35 truh kơ 65 tă sa ha (hektar). Anun lĕ tơlơi hok mơak prong biă mă mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Hrŏm hăng anun dưi hơmâo tơlơi djru ba mơ̆ng kơnuk kơna, djop anom bruă hơmâo tơlơi thâo ƀơi tơring glông, djru pơjeh pơdai boh lu, pơtô brơi bruă wai lăng ngă hmua mơ̆ng rah pơtem truh hơpuă yuă, biă mă ñu ba yua măi mok rơdêh kai hmua pioh yuă hơprah pơdai hơmâo ba glăi bơyan pơdai jor kơtor lu, hnong pơhrui glăi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang ăt đĭ đăi mơ̆n”.

Să Ayun ră anai hơmâo 6 boh plơi djuai ƀiă truh 90% mrô mơnuih ƀôn sang. Jing să tơnap tap hloh tơring čar Gia Lai, thun 2016, rơbêh 75% mrô sang anŏ amăng să Ayun ƀun rin. Truh ră anai, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang pơblih tui yơh, mrô sang anŏ ƀun rin dŏ glăi 13%. Kiăng hơmâo boh tơhnal anai, hrŏm hăng tơlơi gir run mơ̆ng ană plơi pla, hơmâo tơlơi djru ba mơ̆ng kơnuk kơna, amăng anun tuh pơ alin man pơkra bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo.

Rmah H’Bĕ Net, Kơ-iăng Khua git gai ping gah tơring glông, Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Čư̆ Sê brơi thâo, Ayun lĕ să kual hơkrŭ đưm, jing să khin hơtai rơnuk blah ngă đưm, mrô mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă truh 97%, abih bang djuai ania Jrai soh. Hlâo adih. Bruă ngă hmua pla pơjing dŏ kơƀah tơlơi thâo laih anun djơ̆ bơyan thun ƀu hơmâo hơjan ngă hmua pla pơjing răm ƀăm soh sel, yua kơ anun să Ayun ăt dŏ hơmâo anăn să ƀun rin hloh tơring čar Gia Lai. Truh blan 4/2017, tal nao čuă hăng mă bruă ƀơi tơring čar Gia Lai, Khua git gai ping gah dêh čar, Nguyễn Phú Trọng ƀuh hăng pap biă mă tơlơi tơnap mơ̆ng mơnuih ƀôn sang să Ayun.

Tơdơi kơ nao čuă hăng sem lăng tong ten, hơdôm tơlơi rơkâo mơ̆ng tơring čar, tơring glông, Khua git gai ping gah dêh čar hlong git gai djop ding jum, anom bruă gơnong dlông laih anun tơring čar brơi pơtrut hmar man pơkra bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo, ngă gêh găl kơ ană plơi tañ hơmâo ia pling nao pơ hmua dơnao, hơmâo ia ngă hmua rah pơtem dua bơyan đah mơ̆ng hrưn đĭ.  RmaH H’Bĕ Net brơi thâo:

“Hơmâo tơlơi đing ba yôm pơphăn mơ̆ng Khua git gai ping gah Nguyễn Phú Trọng, pơtrut hmar man pơkra ring bruă bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo tañ giong, bruă man pơkra ring bruă anai mơnuih ƀôn sang mơak biă mă yơh. Ba hmua dơnao ngă kơnong sa bơyan, ră anai đĭ dua bơyan hmua pla pơdai, boh pơdai djop huă ƀong, bơwih brơi tơlơi hơdip mơda trơi pơđao. Thun blan rơgao, tơring glông ăt lăng yôm amăng 5 thun, ƀuh ngă bruă pơblih lu biă mă ƀơi să Ayun, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang pơblih đĭ tui”.

Man pơkra mơ̆ng thun 2018 truh akŏ thun 2020 ring bruă bơnư̆ pơkong ia anai giong črăn 1 hăng pơđoh ia glăi bruih kơ hmua pơdai 200 ha ƀơi să Ayun. Yua hơmâo bơnư̆ pơkong ia Plơi Keo, mơnuih ƀôn sang ƀơi să Ayun hơmâo pơblih phara ƀiă tơlơi pơmin, tơlơi juăt ngă hmua, thâo ngă hmua ia dua bơyan anun tơlơi hơdip mơda đĭ tui pơblih klă. Ƀu kơnong pơđĭ kyar ngă hmua dua bơyan đôč ôh, dơ̆ng mơ̆ng hơmâo ia bruih, mơnuih ƀôn sang să Ayun dŏ pơđĭ bruă rông hlô mơnong, rông mơnŭ bip, laih dơ̆ng pla lu phun kyâo boh troh, phun jrao akha kyâo djơ̆ găl hăng ayuh hyiăng lŏn mơnai glai klô ƀơi plơi pla kah hăng pla phun bạc hà, đinh lăng...djru pơtrut rơnoh prăk pơhrui glăi thim kơ mơnuih ƀôn sang.