Tơdơi kơ hơdôm mông gun bruă ngă hră pơ-ar ƀơi anom bruă sa bah amăng să Ea Tul, ping gah Y Dũng Hwing glăi mă gah bruă grŭp wai lăng mă pô pơhlôm rơnuk rơnua hơđong ƀơi ƀuôn Tu, hăng pơđĭ kyar 8 ar đang phun sầu riêng mơng sang anô̆. Hur har amăng djop bruă, gum hrŏm klă bruă mơnuih mơnam, hơdôm gum hơgôp mơng Y Dũng hmâo djă pioh, apah bơni amăng “Hrơi jơnum abih bang mơnuih ƀôn sang pơgang rơnuk rơnua lŏn ia să Ea Tul thun 2023” phrâo pơphun rơwang hrơi tơjuh hlâo. Ping gah Y Dũng Hwing ruai glăi:

 “Hăng sa čô mơnuih ping gah, drơi pô kâo mă bruă amăng ƀôn pioh hmâo tơlơi hơdip mơda pơđĭ kyar, kâo gir run abih pran jua pô amăng bruă mă, dưm dăp hrơi mông mă bruă sang hăng mă bruă kơnuk kơna. Kâo hmâo pla sầu riêng 8 ar mơ̆ng thun 2017, thun anai hmâo nua anun kâo pơkă lăng hlâo hmâo rơbêh kơ 1 klai. Hăng sa čô khua git gai khul ping gah, kâo ngă gru ba jơlan hlâo kơ mơnuih ƀôn sang, iâo pơthưr mơnuih ƀôn sang gum hơgôp pioh dưm truă camera pơgang rơnuk rơnua ƀơi jơlan glông pioh pơgang kông ngăn mơnuih ƀôn sang amăng bơyan pơhrui gơnam tam. Mơ̆ng anun mơnuih ƀôn sang ăt gum hơgôp mơn hăng dưm truă 9 bôh camera pơgang rơnuk rơnua ƀơi ƀuôn Tu. Ră anai amăng ƀuôn ƀu thâo tơlơi klĕ dop kah hăng hlâo adih dong tah”.

 Ăt yua kơ tơlơi hơdip mơda hơđong mơng ƀuôn Ea Tul, ping gah Y Đhĕ Ayun ƀơi ƀuôn Phơng gir run mă bruă, ngă gru hlâo amăng djop bruă mă. Ñu brơi thâo, lŏn drŏn kông ngăn hmâo pơpha brơi laih kơ ană bă, ră anai bơnai ñu kơnong kơ djă pioh glăi 2 ektar pla kơphê, tiu hăng sầu riêng, pơhrui rim thun năng ai ñu 400 klăk prăk. Hrŏm hăng bơwih ƀong rơgơi, ñu ăt hyu lăi pơhing klă mơn, pơsur neh wa triăng bơwih ƀong huă, pơdŏng plơi pla hơđong pơđĭ kyar:

“Ping gah lĕ mơnuih nao hlâo, ngă gru kơ djop mơnuih hăng pơsur mơnuih ƀôn sang, tui anun mơn mơnuih ƀôn sang mơ̆ng gum hrŏm. Mơnuih hmâo arăng đăo gơnang lĕ sang anô̆, abih bang sang anô̆ leng kơ gir run mă bruă brơi kơ tơlơi hơdip mơda ră anai. Mơ̆ng hrơi kâo mă bruă kơnuk kơna truh ră kơ pơdơi lơtret lĕ hmâo tơlơi gir run na nao mă bruă hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong sang anô̆, djru mơnuih ƀôn sang hăng sang anô̆ ngă tui; gir run pơtă pơtăn mơnuih ƀôn sang ngă tui hơdôm hơdră pơtrun, hơdră bruă mơ̆ng kơnuk kơna, ƀu pioh mơnuih ƀôn sang ngă soh tơlơi phiăn kơnuk kơna, lăi pơhing ngă tui hơdră pơtrun, jơlan gah mơ̆ng Ping gah, tơlơi phiăn mơng kơnuk kơna, djă pioh hơđong rơnuk rơnua amăng plơi pla, ngă djơ̆ tơlơi phiăn mơng kơnuk kơna”.

Ea Tul lĕ sa amăng 5 bôh să blung a truh akô̆ hlâo plơi pla phrâo mơng tơring čar Dak Lak mơng thun 2016. Ră anai đơ đam să hmâo rơbêh kơ 2.870 bôh sang anô̆ hăng 12.800 čô mơnuih, amăng anun neh wa djuai ania Êđê hmâo 97%. Mrô sang anô̆ ƀun rin mơng să kơnong kơ dô̆ 3,12%, ƀiă hloh tơring glông Čư̆ Mgar. Ping gah să Ea Tul ră anai hmâo 222 čô mơnuih ping gah jơnum ƀơi 18 khul grŭp, amăng anun hmâo 137 čô mơnuih djuai ania Êđê, dưm dưm hăng 62%, lu hloh tơring čar Dak Lak. Ơi Y Uốt Ayun – Khua git gai Ping gah să Ea Tul, brơi thâo, hơdôm thun rơgao, abih bang mơnuih ping gah leng kơ dưi pơdah bruă mă ba jơlan hlâo amăng bơwih ƀong huă ngă đang hmua, djă pioh hơđong rơnuk rơnua ƀơi să. Amăng anun rơđah biă ñu kah hăng tha plơi Y Đhĕ Ayun hăng Y Dũng Hwing, hmâo pơjing laih pran lar hyu kơtang amăng hơdôm bruă bơkơtưn khăp kơ lŏn ia ƀơi plơi pla.

 “Ama Chen hmâo ha tal mă bruă kơ să, truh hrơi glăi pơ̆ plơi pla ăt triăng mă bruă mơn, jing pô hmâo arăng đăo gơnang amăng plơi pla, mă rah bruă, pơsur rah mơnuih ƀôn sang triăng mă bruă, hơdip klă hiam, ƀu ngă tơlơi soh hăng tơlơi phiăn kơnuk kơna. Dua lĕ Y Dũng Hwing lĕ mơnuih mă bruă gah tơlơi phiăn să, sa čô mơnuih hơbeč pral hăng thâo hluh lu bruă, ayong Y Dũng pla sầu riêng, 1 thun pơhrui glăi hmâo mơ̆ng 200 – 300 klăk prăk. Mơnuih ƀôn sang ăt hrăm tui, ngă tui mơn hơdră Y Dũng ngă, hăng să ăt ruah laih mơn ñu ngă khua git gai grŭp ping gah, ñu jing pô jơlan gru hlâo, mơng anun abih bang hơdôm bôh plơi pla leng kơ amra ngă tui”.

 Hăng hơdôm bôh than ƀuh rơđah amăng bruă mă, bruă bơwih ƀong rơgơi ăt kah hăng bruă mă mơnuih mơnam, ping gah Y Dũng Hwing, Y Đhĕ Ayun hmâo lu wot dưi hmâo hơdôm gưl gơnong bruă apah bơni. Biă ñu, ƀơi Hrơi jơnum ngui abih bang mơnuih ƀôn sang pơgang rơnuk rơnua lŏn ia thun 2023 bơi să Ea Tul hmâo tơlơi nao pơhmư̆ mơ̆ng Kơ-iăng Khua dêh čar ta, ơi Trần Lưu Quang, wot Y Dũng Hwing, Y Đhĕ Ayun leng kơ ư-ang dưi čơkă pri bơni. Hơdôm tơlơi pơsur pran jua anun jai ngă hmâo pran jua dong pioh mơnuih ping gah djuai ania ƀiă kah hăng Y Dũng hăng Y Đhĕ hrư̆n đĭ dong, pơdŏng tơlơi hơdip mơda sang anô̆ pơđĭ kyar, plơi pla jai hrơi jai pơdrŏng asah klă hiam./.