Bơyan mơyan blan Čơpăn lơ̆m anun, ơi Hoàng Ngọc glăk 9 thun đôč. Plơi Kim Long, să Tân Trào, tơring glông Sơn Dương, tơring čar Tuyên Quang jing anih pơphun Jơnum abih bang mơnuih ƀôn sang lơ 16-17/8/1945 laih anun pơsit Tơgŭ blah mă glăi gong gai lŏn ia. jing sa čô čơđai amăng Khul Hơkrŭ lŏn ia, Hoàng Ngọc lơ̆m anun hrŏm hăng neh met wa pơ Kim Long nao čơkă, mơ-ak hrŏm Hrơi jơnum prong laih anun hơmâo ƀuh ƀing tơhan prăp rơmet nao blah ƀơi yŭ phun bơnŭ Tân Trào. 78 thun rơgao laih, samơ̆ hăng ñu, hrơi tơgŭ hơkrŭ lŏn ia ăt dŏ hơdor lui na nao amăng akŏ dlô ñu.

“Lơ̆m nao čơkă mơ-ak hrŏm hrơi Jơnum prong, Wa ñu nao bơni kơ ană plơi Kim Long gơmơi djru hơkrŭ lŏn ia. Lăng ƀing čơđai gơmơi nao hlâo, lơ̆m anun tơnap biă mă, gơmơi rơwang kheo, buh sum ao tơ̆i mơn, Wa ñu pap, ñu rơwa akŏ 2 čô čơđai, amăng anun hơmâo tom kâo hai, Wa lăi hăng mông Jơnum lĕ ƀing ta khŏm ngă hiư̆m pă brơi ƀing čơđai hơmâo asơi huă añăm ƀong, hơmâo sum ao buh, khŏm nao hrăm hră....Tlam anubn, gơmơi dŏ dong ƀơi yŭ phun bơnŭ anai, tơdơi kơ adoh “Tiến quân ca”, wa Võ Nguyên Giáp pơđok hră Quân lệnh mrô 1. Pơđok giong wa dŏ dong ƀơi anih pơđok tơlơi ƀuăn, abih bang mơnuih ur hao hač mơñi bang amăng glai klô, tơdơi kơ anun wa pơnah 3 asar phao git gai, tơdơi kơ anun tơhan rơbat nao pơ tơring čar Thái Nguyên”.

Pô čih boh pia rơgơi Nông Viết Toại, thun anai ñu 97 thun laih, ăt dŏ ol kơdol mơn lơ̆m hơdor glăi hrơi blan đĭ kyar kơjăp kơtang mơ̆ng mơnuih ƀôn sang tơring glông Ngân Sơn, tơring čar Bắc Kạn plơi ñu tơgŭ pơkơdong glăi ayăt mă yua gong gai lŏn ia. Tal blung a, ñu hăng mơnuih ƀôn sang plơi Ngân Sơn ƀuh lu grup tơhan mơ̆ng Cao Bằng, găn nao tơring glông gơñu giong anun rơbat nao blah rơngai hơdôm kual Chợ Rã, Chợ Đồn, Phủ Thông hăng hơdôm boh tơring anet gah dơnung dong. Mơ̆ng lơ 20/8 truh lơ 22/8, tơhan hơkrŭ hăng mơnuih ƀôn sang Bắc Kạn luh nao pơ plơi prong mă glăi hơdôm anom bruă kơnuk kơna laih anun lăi pơthâo lui abih bruă kơtư̆ juă, phă prai abih gong gai kơnang kơ dêh čar Japan. Lơ 23/8, Bắc Kạn rơngai abih bang laih. Pô čih boh pia Nông Viết Toại dŏ hơdor na nao hrơi kơdrưh kơ-ang trun nao pơ jơlan, hrơi jơnum prong mơ̆ng abih bang mơnuih ƀôn sang mơ̆ng djŏp plơi pla, amăng anun hơmâo tơring glông Ngân Sơn plơi ñu:

“Lơ̆m anun kâo ngă kan ƀô̆ amăng grup Pôr pơhing pơkơdong tơhan Japan mơ̆ng kual Ngân Sơn, Bắc Kạn, juăt hyu adoh. Ƀing adơi ayong amăng grup pơtô brơi gơmơi adoh mă ber đôč, kơnong mơ̆ng 5 truh 10 glông lăi nao tơlơi lung lŭp pơkup pơđang, tơlơi rung răng, đuăi prah prang mơ̆ng ayăt roh Japan... “Gum hrŏm ha pran djai drơi pô yua kơ lŏn ia, yak nao pơ anăp, yak nao tañ kiăng truh pơ hla gru čar”...hnun yơh gơmơi adoh...”.

Việt Bắc, anih pơđĭ kyar bruă hơkrŭ, anih hơmâo anŏ yôm kơ kơđi čar, ling tơhan, anun jing wơ̆t Prang hăng Japan lêng gơñăm nao akŏ pơdong tơlơi phiăn djơ̆ ngă kơ ană plơi. Hơdôm thun hơdip amăng tơlơi djơ̆ ngă mơ̆ng ayăt, mơ̆ng ƀing pơdrong ƀu klă, hăng lu wơ̆t ngă pirăt, bruă hơkrŭ pơ anai ăt dŏ hơmâo na nao, ană plơi hur har pran jua ƀu hŭi ôh. Ơi Nông Viết Toại ră ruai dong:

“Lơ̆m anun sang anŏ gơmơi kơƀah hai ăt pơgôp mơn, tơlơi pơgôp anun ƀu hơmâo pô pơgô̆ ôh, hlong brơi mă đôč. Lăi pơhmư̆ mơtăm truh tlam pơgôp yơh. Braih neh, kơtor neh, sum ao, tơkhŏ jĕp neh, đah brơi 4-5 đing braih, sang hlơi ƀu hơmâo lĕ brơi ha mơkrah đing ƀudah brơi kơtor, hơmâo hơget djru anun. Bruă hơkrŭ tui anun, pran jua sit, ngă bruă kiăo tui tơlơi pơmin”.

Hăng tơlơi tŭ ư hrŏm mơ̆ng abih bang djuai ania Việt Nam yŭ tơlơi git gai mơ̆ng Jơnum min djŏp djuai ania Việt Minh, mơ̆ng lơ 14/8 truh lơ 24, 25 blan 8, mơnuih ƀôn sang djŏp să truh pơ tơring glông hơdôm boh tơring čar Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng...lêng kơ tơgŭ hơkrŭ mă glăi lŏn ia. Tơdơi kơ hơdôm rơbâo thun hơdip amăng rơnuk ơi pơtao ngă akŏ, giăm 80 thun tơnap tap djai hơdip, mơnuih ƀôn sang Việt Nam hơmâo ngă akŏ lŏn ia laih. Ơi Võ Trọng Côn, 87 thun, dŏ ƀơi phường Hợp Giang, plơi prong Cao Bằng, tơring čar Cao Bằng hơdor glăi:

“Hrơi hơkrŭ blan Čơpăn jing hrơi jơnum prong yôm biă, hok mơ-ak biă, mơ̆ng ƀing tha truh kơ ƀing čơđai lêng kơ glưh pran jua kar hăng hơmâo buh sum ao phrâo. mơ̆ng hrơi hơkrŭ blan čơpăn truh kih, dêh čar ta hơmâo rơngai, mơnuih ƀôn sang amăng dêh čar lăi hrŏm, mơnuih ƀôn sang ƀơi Cao Bằng lăi hơjăn hơdip amăng rơnuk rơngai, jai hrơi kơnang kơ Ping gah, Wa Hồ - Lêng kơ hơdor bơni kơ Wa Hồ, pô git gai rơgơi mơ̆ng djuai ania, mơnuih akŏ pơjing rai lŏn ia Việt Nam rơngai”.

78 thun rơgao, lŏn ia Việt Bắc hrơi anai pơplih laih, pơdrong hloh, hiam hloh, tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang ăt pơplih tui amăng ƀrư̆ rim hrơi. Mơnuih ƀôn sang kual Việt Bắc pơ-ư pơ-ang yua pioh pran aset mơn samơ̆ djru ngă truh kih bruă Hơkrŭ blan Čơpăn ăt kah hăng tơlơi truh kih amăng hơdôm wơ̆t blah ayăt sui thun yun blan mơ̆ng djuai ania ta. Djơ̆ hăng tơlơi kơnang mơ̆ng Wa Hồ: Hơkrŭ lŏn ia yua kơ Việt Bắc mơ̆ng truh kih jing blah ayăt amra yua Việt Bắc mơ̆ng dưi./.

-