Ƀơi črăn jơlan rơbêh kơ 10km mơng jơlan 26 mơng să Ea Kênh găn să Ea Yông, nao pơ̆ tơring kual Phước An, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak, bơyan anai hmâo tơlơi ječ mơng sa ring bruă, hăng lu anih dưm bôh sầu riêng na nao dưi pơdŏng; hmâo tơlơi mơ-ak rah mơng sa anom sĭ mơdrô gơnam mă mơng đang hmua prong, hăng hơdôm rơtuh bôh rơdêh container dô̆ tơguan pơgiăng bôh sầu riêng sĭ kơ dêh čar tač rơngiao. Hơdôm mơnuih bơwih ƀong mơng lu tơring čar ƀôn prong hăng wot mơng dêh čar Khač, dô̆ gak ƀơi anai sa blan kiăng hơduah blơi sầu riêng, ngă hơdôm bôh sang jưh tuai, sang pơdơi ƀu dô̆ anih pioh pơdơi. Ñu brơi thâo, hơdôm anih anom bơwih ƀong sĭ mơdrô hơdôm mơta gơnam pơkon ăt dưi čơkă mă mơn gơnang kơ bruă blơi sĭ dik dak, rơnoh blơi đĭ lu lăp yap ba.

 “Dik dak biă ih thơ. Đa mơnuih Khač, đa mơnuih mơng kual Yŭ rai pơ̆ ngô̆. Sầu riêng glăi hmâo nua, pơhrui glăi prăk kơ mơnuih ƀôn sang klă anun blơi sĭ ăt amuñ hloh mơn. Rơnoh sĭ ră anai khom lu dua wot bơhmu hăng hơdôm blan ƀiă hloh”.

Thun hơpă leng kơ tui anun sôh, mơng rơnuč bơyan pơdơi truh abih bơyan puih, mơnuih pla sầu riêng ƀơi Dap Kơdư glăi pơphun hơdôm hrơi jơnum ngui pĕ bôh sầu riêng. Tơdah kah hăng mơnuih ngă đang hmua Dak Lak ră anai kah mơng pơphun hơdôm hrơi pĕ pơhrui lĕ Gia Lai, Dak Nông, Lâm Đồng hmâo pĕ giong laih. Hăng ƀơi tơring čar hơpă leng kơ tui anun sôh, bơyan sầu riêng hmâo nua 2023 jing laih pran pơtrut bơwih ƀong kơtang tit. Glăk pruih ia jrao rao đang sầu riêng phrâo pĕ giong, ayong Nguyễn Như Trường, ƀơi să Ia Ka, tơring glông Čư̆ Păh, tơring čar Gia Lai brơi thâo, khă bơyan bơwih brơi kơ đang pla tơnap yua kơ hơjăn lu, sầu riêng hlung bôh mơda, samơ̆ pơđut bơyan pĕ pơhrui, sang anô̆ hmâo pơ ala glăi lăp djơ̆ mơn kơ pran tuh rơyuh mơng pô:

“Pơ ala nao pơ ala rai lĕ thun anai ăt hloh kơ thun hlâo mơn. Sa phun sầu riêng, rơngiao kơ prăk mă yua bơwih kơ phun pla lĕ ăt dô̆ hmâo mơn kơmlai mơng 4 truh kơ 5 klăk prăk”.

Bơ̆ ơi Nguyễn Huy Thiện, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Nghãi Hòa, tơring glông Čư̆ Păh brơi thâo, tơlơi mơ-ak djơ̆ bơyan sầu riêng 2023 dô̆ mơ-ak hloh lom ƀuh bôh thâo ngă đang mơng mơnuih ƀôn sang dưi pơđĭ dlông. Amăng tơlơi ayuh hyiăng ƀu gal, mơnuih ngă đang hmua ăt djă pioh mơn mrô bôh hăng ba glăi nua yôm lăp djơ̆ pran jua.

“Akô̆ thun bưp tal angin mơng gah kơdư anun sầu riêng hlung bôh lu. Samơ̆ mrô lĕ ăt dưi dăi mơn. Biă ñu thun anai nua yôm, 75 truh kơ 80 rơbâo prăk sa kg anun mơnuih ƀôn sang mơ-ak biă”.

Hrom hăng sầu riêng, kơphê phun ñu ƀơi Dap Kơdư ăt hmâo mơn thun đĭ lu gah nua, ƀơi rơnoh 64 klăk truh 68 klăk prăk rim tơn, đĭ năng ai ñu 25 klăk prăk rim tơn bơhmu hăng thun hlâo, Tui hăng hơdôm bôh anom bơwih ƀong sĭ mơdrô gơnam kơ dêh čar tač rơngiao, hăng tơlơi rơngiă nua kơphê ƀơi lu dêh čar, nua kơphê bơyan pơ̆ anăp hmâo tơlơi čang rơmang djă pioh rơnoh rơbêh kơ 50 klăk prăk sa tơn.

Hrŏm hăng kơphê, tiu, sầu riêng phun ñu, ba glăi prăk mơng gơnam sĭ kơ dêh čar tač rơngiao 1 klai dolar Mi hăng lu hloh, hơdôm bôh tơring čar Dap Kơdư, samơ̆ hơdôm anih anom amăng kual ăt hmâo pơlar laih lu kual ngă đang hmâo tơhnal gal pơkon, hmâo nua ngă rai hơdôm rơtuh klai prăk rim thun, kah hăng hơdôm kual pla bôh ƀrô yuan, bôh vải, tơbâo, pơdai, hơbơi čin, hrŏm hăng anun pơjing mrô kual pla hrŏm hăng anăn păn kơ hơdôm gơnam anai.

Ƀơi hơdôm anih anom akă pơjing hơdôm djuai pla ba jơlan hlâo, mơnuih ƀôn sang ăt hmâo tơhnal gal pơđĭ kyar bơwih ƀong mơn, gơnang kơ hơdôm hơdră bruă gum djru mơng kơnuk kơna pơjing bruă mă, hrŏ trun rin rơpa kơjăp phik. Kah hăng amai Pí Ngãi, ƀơi ƀôn Tà Ngầu, să Ea Hiu, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak, mrô prăk ană đah kơmơi ñu nao mă bruă pơ̆ dêh čar Japan mơ-ĭt glăi, djru 2 rơkơi bơnai hmâo prăk tuh pơplai čem rông hlô, mă gai kơnih, hrŏm hăng anun tla giăm abih laih mrô prăk čan blung a:

“Truh ră anai ñu ăt mơ-ĭt glăi laih 3 wot, rim wot hmâo mơn mơng 3, 4 pluh klăk prăk. Sang anô̆ ăt dưi tla laih prăk dŏng hnưh Kơnuk kơna ƀiă abih laih. Lơm nao lĕ dưi čan 90 hơdôm klăk prăk anun, ră anai kơnong kơ dô̆ ƀiă đôč”.

2023 lĕ thun lu tơlơi tơnap hăng đơ đam dêh čar lăi hrŏm hăng Dap Kơdư lăi ha jăn, hăng hơdôm rơwang bruă ha rơbâo klai prăk kaih dưi pơsir prăk. Kah hăng mơng hơdôm bơyan puih anai, bruă bơwih ƀong kual Dap Kơdư glăk hmâo gru nam pơplih kơtang, hmâo dong hơdôm rơbăn mơnuih ngă đang hmua gơnang kơ sầu riêng, kơphê mơ̆ jing pơdrong asah; hmâo dong lu sang anô̆ tơtlaih mơng ƀun rin gơnang kơ hơdôm tơlơi can prăk mă kơmlai ƀiă hăng tơhnal bruă mă. Ƀu djơ̆ kơnong kơ lok glăi phiăn juăt ngă hơkrŭ ư-ang ôh, hăng ngă lơphet hơdor glăi Bruă ngă hơkrŭ blan čơpăn truh kih hăng hrơi pơdŏng lŏn ia lơ 2/9, bơyan puih thun 2023 anai, mơnuih ƀôn sang Dap Kơdư glăk čơkă mă bôh than bơwih ƀong mơng pran jua pô mă bruă./.