Amăng sang sĭ mơdrô mơnong ƀong huă lơ̆m Ƀuôn Akŏ Dhông, sa boh plơi čơkă tuai hiam biă mă dŏ djă pih gru đưm gưl tơring čar, ƀơi phường Ƀuôn Ma Thuột, ayong Y Nuel Niê yŭ ngŏ ngă bruă lu čơkă tuai, pơpha bruă, khul mơnuih djru bruă čơkă tuai mut huă ƀong asơi añăm gru grua djuai ania Êđê. Ayong Y Nuel brơi thâo, mơnuih ƀôn sang amăng plơi ră anai ƀu ngă hmua dơ̆ng tah. Bruă tuai čuă ngui lăng gru grua, ƀong huă, dŏ glăi jing bruă ngă, tơlơi bơwih ƀong huă phrâo.

 “Ră anai lŏn tơnah ƀu djop anih ngă hmua pla kơphê, pla sầu riêng durian dơ̆ng tah, ƀing ta pơblih anăp ngă bruă čơkă tuai hyu ngui baih lah. Biă mă ñu čơkă tuai hyu dŏ amăng plơi pla, amăng anun hơmâo bơwih brơi kơ tuai mơñum ia kơphê, mơnong ƀong huă amăng plơi pla, boh čroh, añăm pơtam, tơrong phĭ mơ̆ng mơnuih djuai ƀiă ta, ră anai tuai hor biă mă hyu hăng dŏ glăi amăng plơi pla, ƀôn lan”.

Hrŏm hăng Ƀuôn Akŏ Dhông, amăng 5 thun laih rơgao, Dak Lak akŏ pơdong 10 boh plơi pla, ngă anih tuai nao ngui dŏ glăi, pơdah thâo gru grua đưm amăng plơi pla, jing anih bơwih ƀong huă hơđong. Ơ Y Wer Ktŭl Khua plơi, Ƀuôn Tuôr, sa amăng hơdôm boh plơi čơkă tuai hyu ngui ƀơi Dak Lak pơkŏn brơi thâo, mơ̆ng hơdôm boh sang blung a ngă tŭ yua, ƀuh hơdră ngă bruă phrâo, pơlar tui lu sang anŏ pơkŏn. Rim kơ sang anŏ hơmâo ring čing, hơmâo tơlơi adoh đưm, gông brô̆m pơdong sang gru grua, sang dlông đưm laih anun hơmâo pin ia, čroh hnoh ƀơi gah plơi, ră anai lêng kơ ngă anih čơkă tuai soh.

“Hneč mă anŏ gêh găl hơmâo hnoh Ea Tuôr, ia krông Srepok hăng gru grua hiam đưm amăng plơi pla, tuai hyu ngui dŏ glăi, hyu ĕp lŏn mơnai glai klô, đang war hmua pơdai. Plơi anai ăt pơphun kơ lu tuai hlăk ai hyu ngui dŏ glăi lăng tơlơi hơdip mơda amăng plơi, wơ̆t hlăk ai amăng plơi pla khom nao hrăm kiăng thâo bruă bơwih brơi kơ tuai, čơkă tuai, ră anai kơnong mă bruă yơh. Plơi ăt tŭ jum hăng girrun hăng čang rơmang djop gưl gong gai kơnuk kơna djru ba dơ̆ng, kiăng dưi ngă bruă čơkă tuai hơđong, mơak hloh”.

Hrŏm hăng bruă čơkă tuai hyu ngui, djop anom bruă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô ăt pơtrut mă bruă pơđĭ kyar kơtang, 8 blan laih rơgao, prăk sĭ mơdrô hăng tač rơngiao pơhrui glăi truh 2 klai USD, dưi ngă 91% akŏ bruă, đĭ tui rơbêh 33% pơkă hăng thun hlâo. Bruă tuh tia pơkra pơjing, prăk tuh pơ alin lu aka ƀu hơmâo djơ̆ ôh, pioh ba yua anŏ gêh găl mơ̆ng tơring čar dưi ngă, anun pơtrut pơđĭ kyar rơbêh 12%. Djop anih anom ƀut pơkra ming, sang măi gah kual yŭ tơring čar hơmâo pơhưč dơ̆ng 7000 čô mơnuih mă bruă apah.

Amăng črăn phrâo, tơring čar Dak Lak ăt pok prong bruă mă, tơlwoi gơgrong ba pơgang rơnoh sĭ mơdrô gơnam mơ̆ng đang hmua dêh čar, biă mă ñu boh čroh sui thun hăng kyâ pơtâo. Hrŏm hăng anun, lơ̆m pơblih hơdră bơwih ƀong huă, hơmâo akŏ pơjing ƀuh rơđah mơ̆ng “bruă ngă hmua tui tơlơi juăt hơđăp” jing hơbô̆ bruă “ngă hmua-tuh tia pơkra ming-bơwih bơwăng” pla wah amăng đang hmua.

Pơblih kơtang anŏ lăng nao pơ anăp adih ƀơi tơring čar, pok pơhư prong tui anih pơđĭ kyar nao pơ kual gah Ngŏ. Anih bơwih ƀong huă Dơnung Phú Yên hăng rơnoh prong truh rơbêh 20.000 ha, hrŏm hăng anih ngă tơdrun ia dơlăm Bãi Gốc-hlăk jing amăng jăng tơkuh, bah ia krông hăng ia rơsĭ prong pioh kơ tơring čar Dak Lak hăng đơ đam kual Dap Kơdư dưi pơtruh nao rai hăng ter jơlan guai bơwih ƀong huă ƀơi ia rơsĭ. Pơ anai, lu kơčăo bruă pơprong hlăk dưi pok pơhai: tơdrun kompan Bãi Gốc hăng anih lir hơbit pơkra ming  pơsơi kuăt, rơnoh tuh pơ alin 120 rơbâo klai prăk mơ̆ng Group mơdrô prong Hòa Phát; hrŏm hăng lu kơčăo bruă pơkra apui lơtrik, hrŏng ia jâo, pơkra rai ayuh gaih, boh thâo ia rơgơi hăng Logistics.

 Ơi Huỳnh Lữ Tân, Khua wai lăng kual bơwih ƀong huă Phú Yên brơi thâo:

“Kual bơwih ƀong huă Dơnung Phú Yên amra jing anih phun pran kơtang pơtrut kiăng pơhưč lu kơčăo bruă pơprong amăng bruă pơkra ming hăng kơčăo bruă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô hăng ba hyu amăng kual hơmâo lu kơčăo bruă pơprong phun anun lĕ pơkra pơsơi hăng bruă pơkra ming mơ̆ng Group Hòa Phát amra ngă giong truh rơnuč thun 2028. Laih anun phara hloh dơ̆ng, čuk pơkra jơlan rô nao rai amăng anih pơkra ming, ăt jing akŏ bruă prong pơhưč lu khul grup mơnuih mă bruă ba yua boh thâo ia rơgơi. Ră anai, Khul wai lăng anih bơwih ƀong huă anai hlăk pơphun iâu pơthưr tuh pơ alin nao amăng bruă pơkra apui lơtrik, ia jâo, anih pơkra ayuh gaih hăng lu bruă pơkra ming apui lơtrik hơdră pơkŏn”.

Tui hăng hră lăi pơthâo kơđi čar amăng mông jơnum ruah khua ping gah, rơwang bruă thun 2025-2030, tơring čar Dak Lak pơkă rơnoh pơđĭ kyar GRDT pơkă dưm dưm rơbêh 10% sa thun, rơnoh pơhrui glăi pơkă dưm dưm sa čô mơnuih mă bruă sa thun truh thun 2030 lĕ lu hloh dua wơ̆t pơkă hăng ră anai, rơnoh pơblih jing plơi prong đĭ tui 45%. Amăng anun, tuai čuă ngui hơmâo pơtong lĕ anom bruă bơwih ƀong huă phun; tuh tia pơkra pơjing-bruă ngă hmua tui hơnơ̆ng mă bruă phrâo jing dua bruă phun rom; jơlan glông nao ra hăng logistics jing anŏ pơblih kơtang atur gơgrong mă bruă. Ơi Tạ Anh Tuấn, Kơ-iăng khua git gai ping gạh, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak, brơi thâo:

“Ƀing ta jak iâu lu mơnuih kơhnâo lăi pơthâo bruă mă ƀơi rŏng lŏn tơnah, pơkă hơnơ̆ng phrâo mơ̆ng tơring čar Dak Lak mơ̆ng anun pioh pơhưč ƀing tuh pơ alin prong, ƀing ngă bruă tuh pơ alin yom phun nao amăng Dak Lak, wơ̆t amăng bruă tuh tia pơkra ming, tuai čuă ngui hăng bruă ngă hmua tui hơdră phrâo ia rơgơi. Amăng anun, tơhnal pơkă kiăng pơblih kơtang hloh, khut khăt ngă tui boh tơhnal čuk pơkra jơlan rơdêh đuăi hmar Yŭ-Ngŏ. Hrŏm hăng anun, hơdôm kơčăo bruă pơprong ƀing ta khut khăt ngă tui jơlan hơdră čuk pơkra jơlan nao rai rơdêh đuăi hmar Yŭ-Ngŏ. Hơdôm kơčăo bruă pơprong ƀing ta gir ngă tui khut khăt mơ̆ng črăn phrâo pơ anăp. Lu anih tuai čuă ngui pơprong amra iâu pơhưč nao pơ anun”.

Mơ̆ng hơdôm plơi pla hlăk pơblih phrâo rim hrơi, truh kơ tơmeh phun ngă tui pok jơlan kơ sa boh anih či pơđĭ kyar phrâo, Dak Lak hlăk pơblih tui bruă ngă ba yua tơlơi kơtang amăng lăm tơring čar, hăng tơlơi gum pơgôp prong tui yak rơbat phrâo. Sa črăn phrâo hlăk pok pơhai kơ bruă pơđĭ kyar hơđong, kơtang hloh lăng nao pơ anăp adih hăng tơlơi khut khăt bruă kơđi čar pơtrun khom ngă.