Dak Nông: Kơnong kơ hmâo ƀiă hrơi “pơtlaih” dơnao ia Dak N’ting
Thứ sáu, 10:55, 11/08/2023 Công Bắc VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang Công Bắc VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang
VOV4.Jarai – Kah hăng Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam hmâo lăi pơhing, yua kơ hơjan prong sui hrơi, dơnao ia Dak N’ting, ƀơi să Quảng Sơn, tơring glông Dak Glong, tơring čar Dak Nông hmâo lŏn tơhroh, lŏn tơhlom, amra pơčah bơnư̆, pơhuĭ truh tơlơi hơdip, kông ang hơdôm pluh bôh sang anô̆ mơnuih ƀôn sang. Grŭp hyu mă bruă mơng Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan hyu pel ĕp dơnao ia Dak N’ting pơsit, hrơi mông ƀiă biă pioh “pơtlaih” dơnao ia anai.

Dŏng ƀơi đang hmâo lu anih lŏn čơđang, yă Hà Thị Thốt, ƀơi plơi Quảng Tiến, să Quảng Sơn, tơring glông Dak Glong, tơring čar Dak Nông bơngot biă lơm rơbêh kơ 3 ektar đang tiu amra tơhroh lŏn trun amăng dơnao ia Dak N’ting. Ñu brơi thâo, hmâo ngă đang tiu ƀơi anai lu thun laih samơ̆ ƀu hmâo tơlơi hơget ôh. Dua thun hăng anai, lom ring bruă dơnao ia Dak N’ting pơkra lĕ pơphun hmâo lŏn tơhroh hăng thun anai lĕ kơtang biă. Yă Thốt rơkâo hơdôm gưl gong gai hmâo jơlan gah kiăng hơđong tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih ƀôn sang amăng kual bơbeč djơ̆:

 “Sang dô̆ lŏn drŏn kâo ƀơi anai soh, amra hmâo tơlơi truh, sang čơđang laih, bơngot rơngiă sang dô̆, rơngiă đang sang. Ră anai sang kâo ƀu hmâo pioh dô̆ dong tah. Čang rơmang hơdôm gưl gong gai bơwih brơi sang anô̆ laih anun lăng lŏn drŏn ƀơi đang hiưm hơpă, pioh neh wa plai ƀiă bơngot”.

Ơi Nguyễn Văn Nghĩa, Khua Grŭp wai lăng hơdôm rơwang bruă tuh pơplai man pơdŏng tơring čar Dak Nông brơi thâo, dơnao kŏng ia Dak N’ting dưi kŏng 1 klăk 200 rơbâo met khô̆i ia, dưi hmâo Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Nông pơsit amăng thun 2018, abih bang rơnoh tuh pơplai giăm truh 137 klai prăk. Ră anai ring bruă hmâo man pơdŏng giong laih, pô tuh pơplai glăk pơphun hơdôm bruă ngă hră pơ-ar bơdjơ̆ nao kiăng pel ĕp glăi jao glăi ring bruă. Khă hnun hai, hơjan prong sui hrơi, lơ 1/8, dơnao ia Dak N'ting hmâo tơlơi lŏn tơhlom, lŏn čơđang, tơhroh lŏn kơtang amăng kual krah bơnư̆ hăng anô̆ tô̆ jum dar. Hăng hơdôm bôh sang anô̆ mơnuih ƀôn sang jum dar hnoh ia, pưk đang, sang dô̆ hmâo lŏn čơđang ƀơi tur sang. Kiăng pơhlôm klă, khul apăn bruă hmâo rit đuăi laih 34 bôh sang anô̆ mơnuih ƀôn sang. Gah Grŭp hmâo ba tơbiă laih jơlan gah pơsir tơlơi lŏn tơhroh, biă ñu bruă lŏn tơhroh ƀơi rŏng kơdư gah iao hăng gah hnuă bơnư̆. Khă hnun hai, ră anai, ƀơi anai ăt dô̆ hmâo hơjan mơn, ia amăng dơnao kŏng ia glăk prong anun bruă ba măi mok nao pơkra lĕ akă thâo hiưm hơpă ôh:

 “Dong mơng hrơi hmâo tơlơi lŏn tơhroh hmâo laih jơlan gah pơsir phă lui ƀơƀiă bơnư̆ ia blai kiăng ia thu trun truh rơnoh ƀiă hloh, tui anun mơn tơdơi kơ pel ĕp lĕ ră anai ia glăk blai, ngă huĭ rơhyưt truh tơlơi hơdip ană mơnuih, anun akă khin ngă tui. Ƀơ̆ jơlan gah hmâo pơmin nao laih, ră anai lăng tui bruă pơđoh ia hăng bơnư̆, truh pơphlôm abih kah mơ̆ng brơi pok pơhai pơdŏng mơtăm”.

Ƀơi anăp hyu pel ĕp ring bruă dơnao ia Dak N’ting, Kơ-iăng Khua Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan Nguyễn Hoàng Hiệp, Kơ-iăng Khua Grŭp črâo ba pơgang pơgăn ayuh hyiăng ƀu klă ngă dêh čar ta pơsit, tơlơi lŏn tơhroh ƀơi dơnao ia anai kơtang biă. Hăng tơlơi hơjan ia ling dăo kah hăng ră anai, amra hmâo rơbêh kơ 1 klăk met khô̆i lŏn amra lŏn tơhroh truh dơnao ia, amra pơčah bơnư̆. Rơgao kơ pơsit mă ƀiă, Kơ-iăng Khua Ding jum Nguyễn Hoàng Hiệp lăi lĕ, hmâo jơlan gah pioh pơsir tơlơi mơ̆ng ring bruă dơnao ia anai. Khă hnun hai, hrơi mông pioh kơ pô tuh pơplai kơnong kơ dô̆ ƀiă hrơi kiăng “pơtlaih" ring bruă anai, hlâo kơ hmâo dong sa tal hơjan prong ƀơi anai amăng rơnuč blan 8:

 “Kiăng djă pioh ring bruă anai lĕ, khom hmâo hơdră hăng khom tañ. Sa lĕ pơsir tơlơi lŏn tơhroh, dua lĕ hrŏ trun đut hlah ia amăng dơnao ia. Pơkă lăng hlâo amăng 15 hrơi pơ̆ anăp hmâo hơjan samơ̆ ƀu prong ôh, 15 hrơi pơ̆ anăp lĕ dưi ngă tui. Samơ̆ rơnuč blan 8 amra hmâo sa tal 10-15 hrơi ñu glăk kah hăng tal phrâo rơgao hơjan prong thơ tơnap biă. Tơdah hmâo ha tal kah hăng phrâo rơgao dong thơ hơdôm mrô lŏn anai amra tơhroh trun mơtăm”.

Rơgao kơ pel ĕp tơlơi hmâo sit hơjan ia ling dăo ăt kah hăng pel ĕp ƀơi sa dua anih anom lŏn tơhroh hăng ring bruă dơnao ia glăk hmâo lŏn tơhroh, lŏn tơhlom ƀơi Dak Nông; Kơ-iăng Khua Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan Nguyễn Hoàng Hiệp, Kơ-iăng Khua Grŭp črâo ba pơgang, pơgăn ayuh hyiăng ƀu klă ngă dêh čar ta pơsit tơlơi ƀơi Dak Nông glăk pơphun kơtang biă, ngă glêh tơnap. Hơdôm ring bruă răm rai yua kơ ayuh hyiăng ƀu klă ngă kah hăng dơnao ia, jơlan nao rai amra rơgao lui sa dua yak kơ lăi pơthâo juă nua phrâo amra dưi pơsir hmao tlôn kiăng mă yua dong. Tơring čar Dak Nông khom mă yua tơlơi pơkă pơsir hrŏm pioh kơ hơdôm tơlơi truh, hơdôm ring bruă mă yua, dơnao, hnoh ia răm rai lĕ, khom ĕp ƀuh bôh than ba truh rơđah rơđông, laih anun kah mơng pơphun pơsir. Hăng hơdôm ring bruă dơnao hnoh ia glăk răm rai, lŏn tơhroh, čơđang, tơring čar Dak Nông khom yap nao jơlan truh sat hloh lĕ pơčah bơnư̆ amra bơbeč truh hiưm ñu ƀơi tơkai ia. Mơ̆ng anun, tañ hmâo jơlan pơsir pơhlôm brơi kông ngăn, tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang, khom pơmin nao tơlơi amra pơčah bơnư̆ kiăng hmâo jơlan gah bŏng glăi amăng hơdôm hrơi anai:

 “Rơkâo pơsit lăng hlâo amăng hơdôm tơlơi amra truh lĕ pơhlôm kơ tơlơi hơdip, kông ngăn mơnuih ƀôn sang hlâo. Kâo rơkâo tơring čar yap glăi tơlơi amra pơčah bơnư̆, sit yơh ƀing ta ƀu kiăng hmâo mơn tơlơi anun hăng kâo čang rơmang ƀu hmâo ôh. Amăng tơlơi tơdah pơčah thơ, 2 klăk met khô̆i lŏn tơhroh trun ƀơi tơkai ia hiưm ñu, khom pơmin nao abih bang jơlan nao mơ̆ng ia rô anai nao pơ̆ tơkai ia. Hăng amăng hơdră anun, ƀing ta khom ba đuăi mơnuih ƀôn sang pơ̆ hơpă, lăi pơthâo kơ gơñu, truh hơdôm bôh sang anô̆ hơpă khom rơđah rơđông”./.

Công Bắc VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC