Amăng sang ƀơƀlip kơ apui lơtrik, bơnga dar kơñĭ, ơi Triệu Văn Hạnh, ƀơi să Ea Knuếč, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak, mơ-ak, Tết anai sang anô̆ ƀong huă prong biă gơnang kơ truh kih prong mơ̆ng 2 ektar đang sầu riêng pla plah hăng kơphê. Wot sầu riêng hăng kơphê bơyan phrâo rơgao leng kơ djơ̆ bơyan, hmâo nua, pơhrui glăi rơbêh kơ 2 klai prăk. Tô̆ tui tơlơi truh kih, sang anô̆ bơwih glăi dong đang phun pla bơyan phrâo:

 “Thun 2023 truh kih lĕ rơnoh hơdip mơ̆ng mơnuih ƀôn sang dưi pơđĭ tui rơđah bơhmu hăng hơdôm thun hlâo. Amăng thun 2024, ƀing gơmơi amra tuh pơplai hmâo jơlan dơlăm pioh pơđĭ tui hloh amăng bơyan. Hăng nua sĭ kah hăng anai sit ñu tơlơi hơdip amra pơđĭ kyar hloh dong”.

Ngă đang hmua truh kih jing gru rơđah amăng bruă bơwih ƀong mơ̆ng hơdôm bôh tơring čar Dap Kơdư amăng thun phrâo rơgao. Mơ̆ng hơdôm djuai phun pla phun kah hăng kơphê, tiu, sầu riêng, truh hơdôm phun pla ƀiă hrơi kah hăng tơbâo, pơdai leng kơ hmâo nua, ba glăi prăk lu. Ơi Nguyễn Hoài Dương, Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring čar Dak Lak, lăi pơhing:

 “Thun 2023 gơnong bruă đang hmua dưi pơsĭt hmâo lu tơlơi pơplih hmâo lu bôh tơhnal klă. Abih bang hmâo mơ̆ng bruă đang hmua đĭ 13% bơhmu hăng thun 2022. Amăng bruă tơjŭ pla lĕ gru rơđah hloh lơm ngă tui hơdôm bruă dăp glăi, pơphun glăi bruă ngă đang hmua, sa dua phun pla phun kah hăng kơphê, tiu, braih pơdai hăng biă ñu sầu riêng hmâo nua đĭ lu”.

Dăp glăi bruă đang hmua, ngă đang hmua pơlir hơbit glăk jing jơlan nao djơ̆ djru mơnuih ngă đang hmua Dap Kơdư pơđĭ kyar kơjăp sui thun. Ơi Phạm Tuấn Anh, Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring čar Dak Nông, brơi thâo:

 “Gơnong bruă đang hmua ƀing gơmơi amra pơjing dưi hơdôm kual pla pơlir hơbit, hăng rim kual amra pơjing hơdôm anom mă bruă hrŏm pioh ngă anih tô nao rai hơdôm bôh anom bơwih ƀong gah rơngiao. Gơñu jing pô djru ba kơ mơnuih ƀôn sang ngă đang hmua amăng bruă pơphun ngă đang hmua, tô nao rai bruă sĭ mơdrô, yap wot tơlơi čan prăk... Dua dong lĕ ƀu djơ̆ kơnong kơ ngă rai gơnam tam pioh ƀong huă đôč ôh mơ̆ Dak Nông dô̆ pơđĭ kyar tui jơlan lu mơta nua, anun lĕ tuai čuă lăng đang hmua, găn rơgao lăng bruă đang hmua... Anun lĕ sa amăng hơdôm anô̆ gal mơ̆ gơnong bruă đang hmua khom mă yua pioh djru neh wa ngă đang hmua hmâo prăk pơhrui glăi lu hloh”.

Bruă đang hmua pơđĭ kyar nao hrŏm hăng tuai čuă ngui lĕ sa amăng hơdôm anô̆ gal mơ̆ng Dap Kơdư, rơđah biă ñu mơ̆ng plơi prong Đà Lạt, Lâm Đồng. Thun rơgao, bruă ngă lông lăng đang hmua djru Đà Lạt – Lâm Đồng čơkă rơbêh kơ 8 klăk 600 rơbâo wot čô tuai čuă ngui, đĭ 15% bơhmu hăng thun hlâo. Ơi Phạm S, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Lâm Đồng pơtŏng sit, hrŏm hăng ngă tui hơdôm hơdră tuai čuă ngui hmâo hơđăp mơ̆, kual krah plơi prong Đà Lạt – Plơi prong Festival Bơnga mơ̆ng Việt Nam, plơi prong pơčeh phrâo er adôh mơ̆ng UNESCO, tơring čar glăk hmâo dong hơdră pơtrut tuai čuă lăng đang hmua pơđĭ kyar:

 “Amăng rơwang pơ̆ anăp, tơring čar hmâo pơsit jơlan gah đing nao hlâo, pơsur hơdôm hơdră hmâo kual lon prong hloh, gơnam huăi djơ̆ hrŏm lu, hmâo tơhnal pơčeh phrâo, djơ̆ hăng jơlan gah mơ̆ng anih anom sĭ mơdrô, biă ñu lĕ djơ̆ hăng pơplih ayuh hyiăng. Lâm Đồng hmâo anô̆ gal lĕ amra pơsur ngă tui pioh pơjing gơnam tuai čuă ngui pha ra ha jăn hăng pơđĭ kyar kơjăp phik pơgi kơdih anai”.

Hrŏm hăng Lâm Đồng, thun phrâo rơgao gơnong bruă tuai čuă ngui hơdôm bôh tơring čar Dap Kơdư hmâo hơkrŭ tui ƀơƀrư̆ laih. Mơ̆ng jơnum ngui kơphê Buôn Ma Thuột, truh Hrơi jơnum ngui bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui djop djuai ania kual Dap Kơdư tal 1 pơphun ƀơi tơring čar Kon Tum, Rơwang hrơi tơjuh bôh thâo – tuai čuă ngui Gia Lai hăng Jơnum ngui gru grua bôh thâo đưm UNESCO bôh thâo čing hơgor Dap Kơdư, Rơwang hrơi tơjuh tuai čuă ngui Lâm Đồng... hmâo ngă pơhưč lu tuai čuă ngui nao pơ̆ kual lŏn čư̆ siăng đưm. Gru grua bôh thâo đưm pha ra, anih anom hiam, ayuh hyiăng klă hiam rơ-ơ̆ kuh thun jing anô̆ gal pioh pơlar tuai čuă lăng hơdôm bôh tơring čar kual Dap Kơdư pơđĭ kyar dong. Ơi Trương Hải Long, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai, brơi thâo:

 “Tơring čar hmâo pơsit hơdôm jơlan gah pơđĭ kyar tuai čuă ngui rơđah. Sa lĕ pơđĭ kyar hơdôm anih anom mă yua kơ tuai čuă lăng, pơdŏng anih anom dô̆ glăi. Ƀing gơmơi ăt đing nao mơn pơdŏng hơdôm rơwang bruă pơlar bruă tuai čuă lăng phrâo hăng pơhlôm klă mă yua hơdôm rơwang bruă hmâo pơsit. Pơtrut kơtang gum hrŏm wai lăng tuai čuă ngui, pok prong bơkơtuai, pơlir hơbit, sa lĕ hăng hơdôm bôh dêh čar kual Tŏng Krah hăng ƀôn prong Hồ Chí Minh; amra đing nao pơtrut tañ rơnoh mă yua hơdôm rơwang bruă tuai čuă ngui tui jơlan gah tum pơƀut, pơdŏng hơdôm kual sĭ mơdrô anih tuai čuă lăng, pơjing yak pơplih phrâo kơ tuai čuă ngui”.

Pơphun amăng thun 2024, 5 bôh tơring čar Dap Kơdư leng kơ dưi hmâo Khua dêh car pơsur pơkă kual rơwang 2021-2030, tơhnal lăng nao truh thun 2050. Kual pơkă hrŏm kơ đơ đam kual Dap Kơdư ăt glăk dưi pơsit mơn hăng tơhnal ba tơbiă Dap Kơdư jing kual pơđĭ kyar tañ, kơjăp kơtang hluai tui bơwih ƀong mơtah, pơhlôm akô̆ tlôn, ngă pơhrôh đĭ bôh thâo đưm djuai ania. Hmâo kual pơkă akô̆ tlôn, djơ̆ kơnong kơ gru than pioh hơdôm bôh tơring čar đing nao tuh pơplai, hrưn đĭ kơtang kơjăp. Amăng tal hyu mă bruă ƀơi Dap Kơdư akô̆ thun 2024, lăi pơthâo kual pơkă mơ̆ng hơdôm tơring čar Kon Tum, Gia Lai, Dak Lak, Kơ-iăng Khua dêh čar Trần Hồng Hà lăi rơđah, tui kual pơkă hmâo hơđăp, hơdôm bôh tơring čar khom pơsit hơdôm bruă mă kiăng ngă mơtăm hăng pơhlôm hmâo akô̆ tlôn, ha amăng plĕ, hlop djơ̆. Kơ-iăng Khua dêh čar ta Trần Hồng Hà lăi rơđah amăng mông jơnum lăi pơthâo kual pơkă tơring čar Kon Tum:

 “Ƀing ta khom pơphun hmâo sa dua tơlơi pơmin pioh ƀing ta ngă brơi jai hrơi jai pơđĭ dlông nua mơ̆ng pô hloh; nua hmâo hơđăp, nua hmâo mơ̆ng hlâo, nua gru grua hăng hơdôm nua yôm mơ̆ hmâo mơ̆ng hlâo hmâo brơi laih kơ ƀing ta. Kâo čang rơmang lơm lăi nao anih anom anai, tơring glông anai, să anai thơ ƀing ta lăng ƀuh jơlan nao pơgi kơdih anai, ƀing ta lăng ƀuh laih hơdôm bôh sang amlu ñup ƀơi hơdôm glông kyâo pơtâo. Hơdră dăp pơkă kual anun bluh đĭ nua yôm ñu yap wot pran jua, hơdră thâo thăi hăng hơdôm nua yôm hmâo hơđăp”.

Bruă đang hmua truh kih, tuai čuă ngui pơplih phrâo, pơkă kual hmâo akô̆ tlôn, pơphun thun phrâo Giáp Thìn, hăng rơnuk phrâo, lŏn mơnai, ană mơnuih, Dap Kơdư glăk kơjăp yak pơđĭ kyar čơkă bơyan bơnga phrâo./.