Hơdôm nai pơtô “ƀu yap sik nik” abih pran jua yua čơđai ƀu klă drơi jăn
Thứ tư, 07:18, 20/11/2024    H’Xíu H’Mốc    H’Xíu H’Mốc
VOV4.Jarai-Hơdôm thun laih rơgao, ƀing ngă bruă djru ba wai lăng, pơtô hrăm ƀơi sang hră wai lăng čơđai muai ƀu klă drơi jăn Vi Nhân, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak ăt hrơi hăng mlam greh gruñ kơ bruă mă, kret kruai ƀu hơmâo mơnuih đing nao đơi ôh, gơñu mă bruă hăng pran jua khăp pap lăng ba čơđai muai ƀu klă drơi jăn dưi prô̆ tơdăm prăm dra, mut hrŏm amăng khul mơnuih mơnam plơi pla.

  Anih hrăm tơlơi Angle, (tơlơi Mi) amăng sang hră wai lăng ƀing čơđai muai ƀu klă drơi jăn, juăt lăi sang hră pơtô hrăm phara Vi Nhân, ƀơi plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak, hơmâo 6 čô čơđai sang hră dŏ jum dar nai pơtô. Hăng măi telephôn rơgơi laih anun mikrô pôr anet, nai neh hăng čơđai sang hră hrăm tơlơi Angle tui tơlơi adoh.

Bơ anih hrăm hơdră tơlơi adoh giăm anun mơ̆n, nai dŏ pơtô pơčrâo ba 2 čô čơđai hrăm pĕ gông. Anih giăm anun dơ̆ng hơmâo 4 čô čơđai dŏ hrăm boh hră rơwư hăng čơđeng ƀudah lăi boh hră trah pioh kơ mơnuih bum mơta hrăm (boh hră Braille). Nai Lê Thị Kim Cúc brơi thâo: anih hrăm hơmâo lu hnơr thun phara soh, tơlơi thâo, tơlơi hrăm ăt ƀu hrup lơi. Rim čô nai pơtô, kơnong pơčrâo ba sa khul, tui hluai tơlơi thâo mơ̆ng ƀing gơñu, hmư̆, thâo hluh phara soh mơ̆n.

 “Phrâo mut hrăm hă ƀing gơñu aka ƀu thâo phe phô ôh, sa lĕ ƀing gơñu bum mơta ƀu thâo ƀuh, ƀing čơđai mơnuih djuai ƀiă lĕ aka ƀu thâo tơlơi Yuan. Ƀing čơđai huăi bum mơta tơnap laih mơ̆n, ƀing gơ̆ bum mơta jai kraih tơnap hloh. Abih bang djop bruă lêng kơ pơtô ba ƀơƀrư̆ đôč, djop mơta ƀing nai soh ngă brơi, pơtô amăng sa bơboh, pơtô boh hră trah. Giong ta pơtô gơñu thâo laih, gơñu hrăm tui lu hloh, dlông hloh, tơdơi anai truh prong tơdăm dra đah mơ̆ng thâo ĕp bruă. Kâo ƀuh ƀing gơñu ăt hrup ƀing čơđai pơkŏn mơ̆n, ƀu phara lơi. Kâo pơmin, bruă pơtô pơpă hai ăt hnun mơ̆n gir run ngă bruă tong ten truh kơ ră anai”.

Jing anih anom wai lăng ba ƀing čơđai muai ƀu klă drơi jăn, sang hră pơtô hrăm hơdră phara hơjăn Vi Nhân ră anai hơmâo 200 čô mơnuih hrăm mơ̆ng 2 thun truh tơdăm dra 20 thun hơmâo soh, lu mơnuih ƀu klă drơi jăn phara soh kah hăng bum mơta, kơmlô, tơngil, rơwen rơwô jô găng, tơmlư, hưt ƀiă hơmâo soh....Ƀing gơmơi rai mơ̆ng lu anih, tơring čar, plơi prong pơkŏn, lu kơ mơnuih djuai ƀiă, sang anŏ tơnap tap. Rơbêh ha mơkrah mrô čơđai dŏ glăi amăng sang hră huă ƀong, čem rông ba, abih bang prăk kăk ƀong huă, gơnam yua hơmâo ƀing amai hrăm añ kơ tơlơi đăo Khop glông đăo Phaolo, sang ơi adai khop Ban Mê Thuột djru. Tui hăng amai sơr Nguyễn Thị Nhiệm, pô wai lăng sang hră anih dŏ glăi amăng sang hră lăi, ƀing čơđai anai hơmâo pơtô ba ƀơƀrư̆ sa yak, sa yak đôč, dơ̆ng mơ̆ng bruă hrăm pơhiăp puăi tlao, kơkuh kơ ƀing nai hăng mơnuih prong, truh kơ tơlơi rơkâo pap mơñai, rơkâo ngă bruă hơgĕt thâo khom luă soh, pơtrun drơi pô soh. Thâo rơkâo, thâo bơni hăng thâo prăp mă drơi jăn pô,giong anun kah hrăm tui hơdôm bruă pơkŏn dơ̆ng, truh pơ hrăm boh hră čih hrăm pơar.

“Ta pơhiăp ƀing ană amôn ƀu thâo ôh lĕ, amai sơr pô ngă brơi gru pioh gơñu hla tui, na nao tui anun noh. Sa tơlơi dơ̆ng mơak biă ñu, ta khom apah bơni kơ hlơi ngă djơ̆ hiam klă ƀơi anăp mơta, brơi abih bang ƀuh, tơdơi kơ anun gơñu gir run bơkơtưn nao rai ngă klă hloh. Ƀơi anăp ƀing sơr aka ƀu thâo hluh abih lơi ƀing čơđai kiăng, ăt khom sem lăng, hrăm tui mơ̆ng gơñu dơ̆ng, kơnang brơi gơñu ngă brơi hơdră pơčrâo hăng tơngan pơ ala boh pơhiăp. Ta ƀuh tơnap tap ƀiă mơ̆n samơ̆ amăng pran jua mơak lu hloh ngă bruă anai".

Hrŏm hăng bruă pơtô hrăm hră, pơtô tơlơi adoh, pĕ gông, kač rup, sang hră Vi Nhân dŏ pơtô bruă mă kah hăng: tơčoh sum ao, pơkra gơnam yua hăng kyâo, hơnăl hiam, mơñam mrai, hrăk abăn ao, in bơnal rơpih, uh, kơpit drơi jăn, pơjrao tơlơi ruă rơgeh amăng arăt areo, kiăng tơdơi anai gơñu ĕp bruă mă arăng apah tui hăng tơlơi gơñu thâo. Giăm 30 thun laih rơgao, mơ̆ng sang hră anai hơmâo lu hnơr čơđai sang hră dưi tŭ yua, mut hrŏm khul mơnuih mơnam plơi pla. Ayong Lê Hoàng Gia Hưng dŏ ƀơi plơi prong Ƀuôn Hô, tơring čar Dak Lak, mơnuih bum mơta, tom hrăm hăng dŏ amăng sang hră anai. Ñu brơi thâo, mơ̆ng sang hră anai yơh, ñu hơmâo arăng djru pran jua, hrưn đĭ dưi hrăm giong truh bruă ngă nai pơtô adoh suang pĕ gông, ñu glăi pơtô pĕ gông adoh suang kơ čơđai rơnuk tơdơi dơ̆ng.

“Hăng ƀing ƀu klă drơi jăn, biă mă ñu bum mơta, tơnap biă mă hrăm hră ăt kah hăng tơlơi dŏ dong ƀong huă, nao rai hyu hyiă. Samơ̆ yua hơmâo tơlơi juh alum mơ̆ng sang anŏ, biă mă ñu ƀing amai sơr dŏ giăm pơtô ba ta. Ƀing amai sơr yơh kah hăng amĭ, nai pơtô abih pran jua gring ba gơmơi dưi găn rơgao hĭ tơlơi tơnap tap, djru kơ ta dưi ngă djơ̆ anŏ ta kiăng, hrăm giong ră anai glăi mă bruă pơ anai mơak biă mă, dưi ngă hrŏm hăng ƀing adơi đeh hrăm pĕ gông, adoh suang”.

Sơr Bùi Thị Ngọc Liên-pô wai lăng sang hră pơtô mơnuih ƀu klă drơi jăn Vi Nhân brơi thâo, ngă hrŏm pơtô ba hăng wai lăng ƀơi sang hră anai hrŏm hăng ƀing adơi amai añ drơi yua tơlơi đăo, dŏ hơmâo 30 čô nai pơtô pơyơr pran jua. Giam 30 thun laih rơgao, gơñu hur har mă bruă, sơ̆n pran jua djru ba čơđai ƀu klă drơi jăn hrưn đĭ kơ tơlơi tơnap tap ƀu klă drơi jăn.

“Ƀing amai, sơr mơak biă mă sit ƀuh ƀing adơi đeh tŭ yua, prong laih hơmâo sang anŏ, hơmâo anih mă bruă, hơmâo ană bă hơdip mơak. Sui ha wơ̆t hơmâo wăn gơñu glăi čuă sang hră ƀu kơnong hơjăn ôh, jak ba sang anŏ gơñu glăi čuă. Gơñu lăng kơ sang hră, anih pơtô ba gơñu kah hăng sang anŏ, ƀing sơr ƀuh tơlơi anun pran jua mơak biă mă. Pơtô hrăm ƀu djơ̆ kiăng jŭ yap mrô rơnoh hơdôm hơmâo ƀudah kiăng kơ hmư̆ hing ôh, tơlơi ta kiăng lĕ ƀuh ƀing ană amôn, adơi đeh ƀu klă drơi jăn gơñu dưi mut tơma amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam, dưi prô̆ tơdăm prăm dra ƀa tơsâo ăt thâo ngă bruă prăp kơ drơi jăn, sang anŏ gơñu pô laih anun jing mơnuih klă hrup pô pơkŏn amăng khul mơnuih mơnam”.

Mah dŏ lu tơlơi tơnap tap, gleh glăr, pran jua kiăng hrưn đĭ mơ̆ng rim čô nai đah rơkơi neh nai đah kơmơi ƀơi sang hră pơtô hrăm phara Vi Nhân, ăt gir run na nao, tong ten hăng bruă mă “Pơtô hrăm” kah hăng pla pơjing tơlơi hơdip mơnuih, rim hrơi ƀuh čơđai sang hră brŭ prong đĭ, găn rơgao tơlơi tơnap tap, dun gan hăng mut hrŏm mơnuih mơnam plơi pla. Sang hră ƀu kơnong ngă gêh găl, ĕp hơdră pioh kơ čơđai ƀu klă drơi jăn hrưn đĭ đôč ôh, dŏ djru hrŏm ngă bang hyu tơlơi bơngač, rơnoh yom hiam klă tơpă hơnơ̆ng amăng tơlơi hơdip mơda anai.

  

 

   H’Xíu H’Mốc

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC