Glăk gun kơ bruă gum hrŏm mơnuih amăng sang anô̆ pĕ pơhrui kơphê sa ektar tơsă, ayong Siu Hồng Phát, ƀơi plơi Ngŏ, să Ia Pia, tơring glông Čư̆ Prông, tơring čar Gia Lai mơ-ak lăi:

 “Ră anai sang anô̆ kâo ƀu hmâo mơnuih mă bruă, kâo pĕ sĭ dô̆ asăt , nua kơphê sĭ hmâo nua 12.400 prăk sa kg. Mơnuih ngă đang kơphê thun anai lăi hrŏm lĕ bơhmu hăng hơdôm thun hlâo, nua kơphê thun anai hmâo nua hloh, mơnuih ƀôn sang ƀing gơmơi mơ-ak biă”.

  Ƀơi plơi Ia Sâm, să Ia Ròng, tơring glông Čư̆ Pưh, ơi Lê Văn Kỳ ăt glăk pĕ kơphê ƀơi đang pla 1.500 ƀĕ phun. Ñu brơi thâo, thun anai mrô kơphê him lăng hmâo 30 tơn bôh dô̆ asăt. Mrô ñu lu, nua kơphê glăi hmâo nua dong bơhmu hăng lu thun hlâo adih, anun ñu mơ-ak biă:

 “Nua sĭ ră anai hmâo hmăi mơn bơhmu hăng hơdôm thun hlâo adih. Kơphê hmâo hmăi mơm. Neh wa mơ-ak pran jua biă”.

Ră anai, ƀơi tơring čar Gia Lai hmâo năng ai ñu 97.000 ektar đang kơphê hmâo bôh. Lu ñu hmâo pla glăi hăng djop djuai phrâo. Nua kơ phê ră anai đĭ trun mơ̆ng 57 truh kơ 60 rơbâo prăk sa kg kơphê krô, đĭ năng ai ñu 30% bơhmu hăng thun 2022. Nua kơphê đĭ djru mơnuih ƀôn sang hmâo dong kơmlai, mơ-ak biă amăng bơyan pĕ pơhrui. Ơi Lê Thành Trung – ƀơi să Ia Ale, tơring glông Čư̆ Pưh, Gia Lai brơi thâo:

“Neh wa mơ-ak biă. Hơdôm thun hlâo adih, kơphê nua rơgêh, arăng koh lui hĭ. Thun anai, sang hơpă dô̆ kơphê, hmâo nua lĕ hmâo prăk lu biă, mrô kơphê thun anai ăt hmâo hmăi dong. Yua anun neh wa mơ-ak pran jua biă”.

Ƀơi tơring čar Dak Lak – Anih pla lu kơphê đơ đam dêh čar ta, mơnuih ngă đang kơphê ăt glăk amăng bơyan pĕ pơhrui kơphê 2023-2024. Thun anai, kơphê hmâo nua, djơ̆ bơyan, mơnuih ƀôn sang Dak Lak mơ-ak biă. Ơi Trịnh Hoài Viện ƀơi să Hòa Đông, tơring glông Krông Pač hrŏm hăng grŭp mơnuih mă bruă glăk đing nao pĕ pơhrui kơphê. Ñu brơi thâo, sang anô̆ ñu hmâo 1.100 ƀĕ phun kơphê glăk hmâo bôh, bơyan anai hmâo lu bôh hloh, hăng nua sĭ glăk ƀơi rơnoh 63.000 prăk sa kg, rơngiao kơ prăk yua bơwih kơ đang pla hmâo kơmlai năng ai ñu 160 klăk prăk.

“Thun hlâo kơphê sat hloh mơ̆ hmâo 4,3 tơn, samơ̆ thun anai kơphê hmâo lu bôh hloh năng ai ñu hmâo mơn rơbêh kơ 4,5 tơn truh kơ 5 tơn kơphê asar krô. Ră anai nua kơphê glăk pơmă, năng ai ñu rơbêh kơ 60 laih, sang kâo akă hăt sĭ ôh, lơm kiăng prăk yua kah mơ̆ng sĭ ăt hmao mơn”.

 Bơ̆ sang anô̆ Y Hoang Ayun ƀơi să Čuôr Dăng, tơring glông Čư̆ Mgar hmâo đang kơphê pla glăi thun tal 8 prong 2 ektar. Ñu lăi pơthâo, thun anai nua apăh mơnuih mă bruă đĭ lu năng ai ñu 10%, samơ̆ mrô kơphê lu hăng nua sĭ lu anun mơnuih pla kơphê ăt hmâo prăk pơhrui glăi lu mơn.

“Ră anai kơnong kơ apăh mơnuih mă bruă khom pơtă hlâo kah mơ̆ng hmâo mơnuih. Prăk apah khom hmâo 250.000 prăk sa hrơi, sa čô mơnuih, hăng hmâo asơi huă hlao. Hơdôm sang ƀu hmâo lăi hlâo ră anai ƀu hmâo hlơi apah ôh mơ̆, khom dô̆ tơguan rơnuč bơyan kah mơ̆ng dưi hmâo mơnuih apăh”.

  Să Čuôr Dăng, tơring glông Čư̆ Mgar hmâo giăm truh 2.500 ektar đang kơphê. Tui hăng ơi Y Sé Niê - Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să, nua kơphê djă pioh hơđong lĕ gru nam lăp mơ-ak biă, mơnuih ƀôn sang hơđong pran jua ngă đang kơphê, đĭ tui anô̆ klă kơphê:

“Pơ̆ anăp anai, să amra lăi pơhing pơsur neh wa djă pioh kơjăp kual lŏn ngă đang  kơphê, hơdôm đang kơphê tha lĕ khom pla glăi hăng djuai anah phrâo hmâo lu bôh hloh. Bruă pla plah sầu riêng amăng đang kơphê ăt klă mơn, samơ̆ kơnong kơ pla plah ƀơi kual lŏn lăp djơ̆ mơn hăng ƀu phă lui phun kơphê”.

 Đơ đam tơring čar Dak Lak ră anai hmâo năng ai ñu 213.000 ektar kơphê, mrô pơkă lăng hlâo bơyan anai hmâo rơbêh kơ 570.000 tơn, đĭ năng ai ñu 7% bơhmu hăng bơyan hlâo. Nua kơphê glăk djă pioh hơđong ƀơi rơnoh lu jing pran pơtrut pioh mơnuih ngă đang kơphê kĕ phĭ hăng phun kơphê hăng anăp nao tơhnal pla pơkra kơphê kơjăp sui thun hloh. Tui tơlơi pơsit mơ̆ng Gơnong bruă đang hmua tơring čar, mrô kơphê đĭ yua kơ bơyan kơphê thun anai bưp lu tơlơi gal, hơjan ƀu lu, pơ-iă dưm kơnar, anô̆ klă kơphê pơhlôm. Hrŏm hăng anun, lu đang kơphê mă yua djuai phrâo hmâo pơhrui glăi laih, djru hmâo lu bôh, nua sĭ, mrô kơphê hmâo./.