Ƀơi kual lŏn drot mriah bazan Čư̆ M’gar, pơ-iă ƀrač mơ̆ng mơguah pơčrang hyu djŏp đang kơphê mơtah mơda, ơi Nguyễn Văn Bình djom ruah pĕ boh tơsă. Ñu brơi thâo, hơdôm thun anai ñu pơđing nao biă bruă ruah mơ̆ng blung mơtăm, hlâo či pĕ, ñu jep amăng kơsăk či sĭ kơ anom ngă ƀong hrŏm blơi kơphê hiam: “Hơne kâo ƀu sĭ dong tah kơphê săt ƀudah pơjeh kơphê aka ƀu pơkra, kâo ngă hrŏm hăng anom ngă ƀong hrŏm, sang mơdrô či ba sĭ kơphê klă hloh. Gơñu kiăng pơkre ten hloh, samơ̆ nua ñu lĕ pơmă hăng hơđong hloh mơn.

Mơ̆ng hơdôm blah đang mơ̆ng mơnuih ngă hmua kar hăng ơi Bình, nua yom mơ̆ng kơphê tŏ tui hơdôm boh sang măi pơkra gơnam. Ƀơi Buôn Ma Thuột, Kông ti pơčruh ngăn Kơphê An Thái hơmâo pơjing sa anih pơkra kơphê pơdar nao rai. Mơ̆ng bruă hna, uă tơpung truh kơ pơkra kơphê kuor ia mơñum, man pơdong sang sĭ ia kơphê, pơkra djah kơphê ngă djah djâo pruai kơ phun pla. Ơi Nguyễn Xuân Lợi, Khua Kông ti brơi thâo: “Gơmơi lăp đing nao biă hơdră pơkra dlăm, pơkra tong ten, amăng anun lăi pơtŏng boh yom mơ̆ng hơdôm anih pơtruh nao rai, yua dah hơmâo tơlơi pơtruh kjăp phik, mơ̆ng akŏ truh pơ tlôn, jing pơtrut tui tơlơi gơgrong bruă kiăng pơjing anŏ yom mơ̆ng gơnam hrŏm”.

Kông ti TNHH sa ding kơna Minudo Farm - Care ƀơi phường Ea Kao, tơring čar Dak Lăk, mơ̆ng sa farm anet glêh tơnap hyu ĕp jơlan bơwih ƀong, jing anăn hmư̆ hing laih amăng khul pơkra kơphê jơman; gơnam hơmâo sĭ laih pơ Japan - sa amăng hơdôm boh dêh čar blơi ruah kơtang kơtit. Ơi Lê Đình Tư, Khua kông ti lăi: “Ră anai gơmơi pơƀuh hyu kơphê klă, jơman hloh mơ̆ng Buôn Ma Thuột lăi hơjăn hăng Việt Nam hnun mơn. Anun jing sa amăng hơdôm tơlơi akŏ phun ñu kiăng ƀing rơgơi kơhnăk, anih hna, mơnuih mơñum kơphê hor blơi kơphê klă, jơman hloh dưi blơi, mơ̆ng anun ƀing ta pơƀuh hyu gơnam tum pơƀut anŏ jơman hloh mơ̆ng kơphê Việt Nam pơ jar kmar”.

Amăng 7 thun ĕp jơlan pơkra kơphê klă, jơman hloh, pơđĭ tui nua, wơ̆t mơnuih ngă hmua, anom bơwih ƀong hăng khul ngă kơphê ƀơi Dak Lăk hơmâo tơlơi yak glông laih. Ƀu ƀiă ôh anom bơwih ƀong pơphun ngă mơ̆ng anet, tơdu, jing dưi ba sĭ kơphê pơkra klă, tong ten pơ hơdôm boh dêh čar juăt ruah, juăt ngă tơnap. Ơi Hoàng Danh Hữu, Khua kông ti pơčruh ngăn ngă hmua prong Miss Êđê lăi: “Lơ̆m kơphê klă hơđong, kual pla hơđong hơmâo kĭ hră, hăng anŏ yom mơ̆ng anăn gơnam dưi pơsur mơnuih blơi. Jing ƀing tuai ñu tŭ ư tla hlâo abih tih prăk blơi gơnam, plih hĭ mă gơnam hlâo, tơguan mơnuih blơi tla prăk tơdơi. Lơ̆m ƀing ta hơmâo tơlơi gêh gal tui anun amra huăi kơnang kơ prăk či blơi dong tah”.

Kơphê amăng thun 2024 mơ̆ng Dak Lăk hơmâo rơbêh 535.000 tơn, prăk pơhrui kơphê ba sĭ pơ čar rơngiao rơbêh kơ 915 klăk USD, jing ha mơkra amăng mrô prăk ba sĭ gơnam mơ̆ng tơring čar. Tar ƀar tơring čar ră anai hơmâo rơbêh 240 anih pơkra kơphê, amăng anun 25% blơi măi mok yom laih. Jơlan ngă bruă pơ anăp amăng Tơlơi pơtrun Jơnum ping gah tơring čar tal 1, rơwang thun 2025-2030 lăi: “Akŏ pơjing anăn kơphê Buôn Ma Thuột, pơđĭ tui măi mok pơkra gơnam yom, klă hloh, ba Dak Lăk jing anih tum pơƀut, hmư̆ hing mơ̆ng kơphê rŏng lŏn tơnah”.

Bruă pơđĭ kyar kơphê tui jơlan hơđong kjăp, nua pơmă hơmâo tơring čar pioh ngă jơlan hơdră mă bruă yom phun. Ơi Nguyễn Thiên Văn, Kơ-iăng khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lăk brơi thâo:“Hơdôm anom bruă, gưl gum akŏ pơdong kual ngă kơphê djơ̆ hơnong pơkă jar kmar. Dua lĕ, amăng rơnoh yom gơnam tam ñu nao hrŏm hơbit hăng pơkra gơnam tong ten, klă hiam. Hăng kơphê ñu khŏm pơmut hrŏm lu tơlơi phara, hơdôm tom tơlơi phrâo, gêh gal kiăng djơ̆ tui tơlơi kiăng mơ̆ng mơnuih blơi. Samơ̆ amăng anun khŏm djă pioh anŏ phara mơ̆ng kơphê, yua dah ñu hơmâo anŏ jơman, ƀâo bơngưi, phara biă”.

Mơ̆ng kual pla kơphê truh kơ sang măi hna, uă tơpung, mơ̆ng mơnuih ngă hmua truh kơ anom mơdrô ƀơi Dak Lăk, leng kơ gum pơplih kơphê mơ̆ng “pơhrui glăi lu” jing “nua lu”. Rim asar kơphê hrơi anai, pơsit brơi tơlơi pơmin pơplih phrâo, abih bang glăk pơsit brơi anăn hmư̆ hing kơphê Việt - kơtang anŏ klă, kjăp hăng nua.