16 thun rơgao, ơi Trịnh Tấn Vinh, ƀơi să Bảo Thuận, tơring čar Lâm Đồng gir ngă kơphê hơdjă huăi yua ia jrao arah hơƀak jrak ayuh hyiăng. Ƀơi đam đang kơphê 1 ha mơ̆ng sang anŏ, ơi Vinh pioh lui rok rui hơbơi ngu, čoh sur lŏn hăng bruă pioh lui rok, khut ƀu mă yua ia jrao măt ôh. Ngă tui anun brơi ƀuh đang kơphê rim thun pơhrui hơmâo rơbêh 3 tơn kơphê hơdjă. Kiăng kơphe yom hloh, ơi Trịnh Tấn Vinh akŏ pơdong anom mơdrô, pơkra kơphê amăng đang ñu jing kơphê hna uă tơpung klă, ƀâo hiam hloh, pơhưč ƀing tuai juăt blơi gơnam yơyom. Ơi Trịnh Tấn Vinh brơi thâo:“Kâo kiăng pơƀuh hyu bruă ngă kơphê hơdjă, hăng anih anom ayuh hyiăng hơdjă tui ră anai, kiăng neh met wa ƀuh anŏ yom. Sit tơlơi anun mơ̆ kâo nao ngă hrŏm hăng lu khul grup, ƀu kơnong amăng čar ta đôč ôh, wơ̆t hăng čar rơngiao hai, kiăng thâo hluh jing sa čô mơnuih ngă hmua, sa čô mơnuih ngă bruă mơdrô kah hăng kâo khŏm gir hrăm na nao mơtăm yơh, ăt kiăng pơhmư̆ hăng lăi pơthâo kah pơpha tơlơi klă hăng abih bang neh met wa ngă hmua”.

Tơdơi kơ pơmut hrŏm hăng Dak Nông, tơring čar Lâm Đồng ră anai hơmâo đơ đang lŏn ngă kơphê prong hloh amăng dêh čar, hăng rơbêh 327.000ha. Đang ngă kơphê prong anai hơmâo anŏ gêh gal lĕ pơtruh nao rai pơkra gơnam, pơđĭ kyar gơnam hăng 29.400 boh sang anŏ gum hrŏm. Tui hăng ơi Trần Mai Bình, Khua anom ngă ƀong hrŏm să Hoa Linh Coffee, wơ̆t mơnuih ngă hmua hăng anom ngă ƀong hrŏm leng kơ lăng bruă tuh pơ alin pơkra gơnam tong ten, klă hloh jing phun atur mơ̆ng bruă pơkra pơjing sĭ mơdrô kơphê:“Anom ngă ƀong hrŏm tuh pơ alin măi mok, mă yua măi mok mơ̆ng neh met wa amăng anom bruă či pơkra. Ră anai Anom ngă ƀong hrŏm hơmâo abih bang 8 čô sit nik hăng 23 čô mơnuih gum ngă tom, đơ đam đang kơphê lĕ 80ha, amăng anun hơmâo 12ha lĕ kơphê hơdjă rơgoh. Sui sui, lăng kơphê hơdjă ñu hơđong hloh hăng hơmâo nua pơmă hloh mơn, klă kơ tơlơi suaih pral pô pla dong”.

Kiăng hơmâo nua yom, klă, anăn kơphê mơ̆ng tơring čar, Lâm Đồng hơmâo akŏ pơdong 6 kual ngă kơphê mă yua boh thâo ia rơgơi phrâo, hăng giăm 2.300ha. Măi mok đing pruih ia pơkrem, pruai kmơk rơgơi hăng măi pruih ia, wai lăng hlăt kman pơčrăm, glăk mă yuah đut hlah djŏp mơta ra mơnŏng hơmâo, plai ƀiă hrŏ prăk tơjŭ pla hăng pơđĭ tui anŏ klă gơnam pơhrui glăi.

Hrŏm hăng giăm 119.000ha kơphê glăk hơmâo hră kơđŏm pơkra gơnam hơđong kjăp, kah hăng (VietGAP, 4C, UTZ...). Bruă kiăo tui hơdôm tơlơi pơkă anai jing bruă phun ñu, djru kơphê Lâm Đồng djơ̆ hăng tơlơi kiăng blơi mơ̆ng anih sĭ mơdrô juăt blơi ruah, juăt pơkel, pơđĭ tui anŏ yom, pơhlôm čih rơđah anih pla. Ơi Trần Nhật Quang, Khua kông ti TNHH kơphê Là Việt lăi, lơ̆m hơmâo pơphun klă, kual ngă kơphê 327.000ha mơ̆ng Lâm Đồng amra dưi ba sĭ pơ hơdôm boh dêh čar juăt blơi ruah kah hăng Japan, Đức, Mi:“Ƀing gơmơi ƀuh kơphê Lâm Đồng dưi dŏ dŏng bơkơnar hăng hơdôm kual ngă kơphê hmư̆ hing ƀơi rŏng lŏn tơnah. Kơphê Lâm Đồng kâo pơmin ƀu kiăng ba sĭ pơpă ôh, yua dah arăng amra rai blơi mă. Tơlơi anai hơmâo laih, kah hăng ƀing ta hơmâo laih añăm hăng bơnga năng ai 20 thun hlâo yơh. Arăng amra hyu ĕp hăng rai blơi”.

Hăng anŏ klă, hmư̆ hing, ngă bruă tơpă sit, hơmâo gru phara, phrâo rơgao, Anom bruă djă pioh tơlơi rơgơi - Ding jum Boh thâo ia rơgơi brơi Hră črâo brơi anih pla “Lâm Đồng” kơ dua djuai kơphê Robusta hăng Arabica hăng kơphê ƀleč asar, kơphê hna, kơphê uă tơpung mơ̆ng Lâm Đồng. Ơi Lê Huy Anh, Kơ-iăng khua Anom djă pioh tơlơi rơgơi, Ding jum boh thâo ia rơgơi lăi, anai jing tơlơi gêh gal kiăng Lâm Đồng pơđĭ tui anăn gơnam, pơđĭ tui anŏ yom, pơtruh pơkra gơnam - ba sĭ kơphê hơđong kjăp laih anun kiăng kơphê Lâm Đồng dưi ba sĭ pơ rŏng lŏn tơnah kiăng ta khŏm kơtưn, ăt kah hăng kiăo tui tơlơi pơkă bruă pơkra gơnam:“Bruă pơphun ngă hơmâo ngă lăp djơ̆, tơpă sit, rơđah rơđông, ƀu brơi kơƀah bruă wai lăng. Ƀing ta khŏm pơmin nao bruă gum sĭ mơdrô hrŏm hăng jar kmar, amăng dêh čar ngă hiư̆m pă brơi gơnam mơ̆ng ƀing ta dưi pơđĭ ba sĭ pơ ƀing blơi gơnam pơdrong hloh ƀơi anih mơdrô jar kmar. Ƀing ta khŏm kơtưn, gir lu. Anom bruă pơkra kơphê khŏm pơplih mă pô kiăng dưi jê̆ giăm hăng ƀing pơdrong juăt blơi kơphê yơyom, kiăng hiư̆m pă hơdôm pluh thun dong lơ̆m lăi nao kơphê Lâm Đồng lĕ, ta ƀuh anun lĕ anih ngă kơphê rơgơi, apăn bruă, yom biă”.

Tơdơi kơ pơmut hrŏm 3 boh tơring čar, Lâm Đồng jing tơring hơmâo đang kơphê prong hloh, kơphê pơhrui lu hloh. Hăng hơdôm bruă pơtruh pơkra gơnam hơđong, pơđĭ tui anŏ klă hăng pơkra lu mơta gơnam, kơphê Lâm Đồng glăk pơƀuh tơlơi kơdrưh, tơpă sit mơ̆ng gơñu ƀơi hră lơkak kơphê rŏng lŏn tơnah./.