Rĭm wŏt truh bơyan bơnga, tha plơi Y Thành dŏ amăng să H’Ra, tơring glông Mang Yang, tơring čar Gia Lai juăt nao čuă jơmư, pơpŭ thun phrâo mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla. Jing mơnuih ba gru, arăng đăo gơnang amăng plơi pla, tha plơi ăt ƀu wơr pơtă pơtăn, črâo brơi tơlơi klă, tơlơi hiam kơ neh met wa amăng plơi pla kiăng hŭi kiăo tui tơlơi pơčut, hơđong pran jua ngă đang hmua, pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, pơgôp hrŏm hăng Ping gah, kơnuk kơna pơjing plơi pla jai hrơi hiam klă. Akŏ thun phrâo, tha plơi Y Thành mơ-it tơlơi pơpŭ hiam klă hloh brơi ană plơi pla:“Ƀrô bơyan bơnga kâo hơmâo tơlơi pơpŭ mơ-it nao neh met wa amăng plơi pla, thun phrâo hơmâo lu tơlơi tơphă, bơwih ƀong đĭ đăi, trơi pơđao, yâo mơ-ak. Neh met wa kiăng ngă tui tơlơi črâo trun mơng Ping gah, Kơnuk kơna, gir run bơwih ƀong huă ba glăi pơhrui hmâo hmăi, hrưn đĭ tơlơi hơdip mơda. Amăng thun phrâo pơpŭ kơ neh met wa hiam drơi jăn pran jua, bơwih ƀong đĭ tui, tơlơi hơdip jai hrơi trơi pơđao, djop sang anŏ lêng kơ dơnap soh kiăng kơ gum hrŏm man pơdong plơi pla tui tơlơi git gai mơng Ping gah, kơnuk kơna”.

Ƀơi ƀuôn Drai Hling, să Hòa Xuân, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lăk, hlơi mơ̆ng ƀu hmư̆ hing ơi Y Duen Niê, mơnuih ană plơi kơnang. Ƀu kơnong djru ană plơi amăng djŏp mơta bruă đôč ôh mơ̆, ơi Y Duen Niê jing mơnuih ping gah gum djru lu biă amăng bruă akŏ pơjing pơđĭ kyar Ping gah plơi pla. Bruă ngă hơget tŭ mơn, ơi Y Duen lêng kơ ngă truh kih. Tui hăng ñu, jê̆ giăm, ngă bruă abih pran jua jing phun tơhnal kiăng arăng hla tui. Yak amăng thun phrâo ñu kiăng plơi pla kjăp pran kơnang kơ Ping gah, Kơnuk kơna:“Kâo hơmâo lu tơlơi čang rơmang kơ thun phrâo. Čang rơmang neh met wa lêng kơ hiam drơi jăn, bơwih ƀong đĭ gŏ amŏ. Neh met wa hmư̆ tui tơlơi phiăn mơ̆ng Ping gah, kơnuk kơna. Bơ Ping gah hăng Kơnuk kơna lĕ lăng ba dong tơlơi hơdip neh met wa kơ bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong kah hăng prăk čan či pla kơphê, sầu riêng, rông hlô mơnŏng...”

Ơi Điểu Kêu, mơnuih apăn bruă Ping gah, mơnuih arăng đăo gơnang amăng ƀon Bu Ndrung, să Dak Ndrung, tơring glông Dak Song, tơring čar Dak Nông juăt kiăo tui hmư̆ hơdôm jơlan hơdră pôr pơhing mơng Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam hăng hơdôm glông pôr pơhing pơkŏn dong. Ơi Điểu Kêu brơi thâo, mơng kiăo tui lăng tơlơi sit nik amăng rŏng lŏn tơnah thun 2023 hơmâo lu tơlơi lông, rŏng lŏn tơnah hăng amăng kual hơmâo lu tơlơi tơnap tap, samơ̆ hăng tơlơi git gai lăp djơ̆ mơng Ping gah, Kơnuk kơna, lŏn ia ta ăt pơhlôm hơđong mơn. Yua anun, tơlơi hơdip, bơwih ƀong huă mơng neh met wa amăng plơi pla ăt tŏ tui pơđĭ kyar hơđong. Neh met wa čơkă thun phrâo hăng pran jua hur har, đăo gơnang. Ơi Điểu Kêu đăo gơnang yak nao thun phrâo lŏn ia ta amra tŏ tui pơđĭ kyar hơđong:“Hơmâo tơlơi git gai mơng Ping gah, Kơnuk kơna, tơlơi bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam amăng lŏn ia ta pơhlôm hơđong. Neh met wa amăng plơi pla ăt hur har mơ-ak mơn, neh met wa hơđong pơđĭ kyar bơwih ƀong huă. Amăng thun phrâo 2024, ƀing gơmơi ăt đăo gơnang tui tơlơi git gai mơng Ping gah, kơnuk kơna amăng thun phrâo lŏn ia ta amra tŏ tui pơđĭ kyar hơđong”.

Thun phrâo Giáp Thìn 2024 hơmâo tơring čar Kon Tum pơsit jing thun ngă bruă ječ ameč, yôm biă mă, djru ngă truh kih Tơlơi pơtrun Jơnum ping gah dêh čar tal 13, Tơlơi pơtrun jơnum ping gah tơring čar tal 16 ba tơbiă. Hăng hơdôm rơnoh pơkă kơ bơwih ƀong huă ba tơbiă amăng thun 2024 kah hăng: rơnoh đĭ kyar GRDP mơ̆ng tơring čar hơmâo mơ̆ng 10% truh pơ ngŏ; GRDP yap tui akŏ mơnuih rơbêh 63,7klăk prăk; Prăk pơhrui kơ kơnuk kơna mơ̆ng tơring čar hơmâo mơ̆ng 4.600 klai truh pơ ngŏ; Prăk čan tuh pơ alin ngă bruă amăng mơnuih tơpuôl mơ̆ng 30.000 klai truh pơ ngŏ mơn...Kiăng dưi ngă truh kih djŏp hơnong pơkă anai, mơ̆ng hrơi blung a, blan blung a thun phrâo 2024, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum git gai djŏp gưl, anom bruă, plơi pla ngă tui lu hơdră pơsir bruă khut khăt hloh, gir ngă giong abih djŏp bruă hơmâo ba tơbiă.

Ayong A Phai, plơi Tân Ba, să Tê Xăng, tơring glông Tu Mơ Rông lăng yôm hơdôm hơdră ngă bruă mơ̆ tơring čar pơphun ngă đah mơ̆ng ngă giong abih hơnong pơkă đĭ kyar kah hăng: iâu pơthưr, mă yua klă hơdôm tơlơi hơmâo, tơlơi gêh gal mơ̆ng tơring čar; pơtrut pơđĭ kyar pla phun jrao, ngă hmua hăng boh thâo phrâo, pơlir hăng sang măi pơkra gơnam; djă pioh, pơtrut tui gru grua boh thâo đưm mơ̆ng djŏp djuai ania ƀiă amăng plơi pla...Pơdah tơlơi đăo kơnang mơ̆ng ñu, ayong A Phai brơi thâo, sang anŏ ñu ăt kah hăng neh met wa plơi Tân Ba amăng thun phrâo amra gir abih pran jua, gir pơhmư̆ tui, gir ngă bruă či pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơ̆ng sang anŏ djru ngă giong abih djŏp hơnong pơkă mơ̆ng tơring čar:“Kiăng huăi rin rơpa blung hlâo sang anŏ gơmơi amra gir pla lu phun kơphê, hơbơi plum, sâm Ngọc Linh hăng pla thim phun pơkŏn dong. Tơdah hơmâo hmăi pơmin či blơi hlô rông dong, khă hnun yua pơ anai adai rơ-ot, anih hơmâo rok, glai rưng lĕ arăng pơgăn jum dar laih, yua dah anun lĕ đang hmua mơ̆ng neh met wa, ƀu hơmâo anih rông anun jing tơnap mơn. Ră anai, kâo pơmin ngă hiư̆m pă kiăng rim čô mơnuih amăng sang anŏ dưi pơhrui hơmâo 10 klăk, tui anun huăi rin rơpa dong tah. Amăng thun phrâo, kâo pơmin amra pơƀut pla phun pla yôm kiăng ba glăi tơlơi hơdip dơnap hloh kơ sang anŏ”.

Anai lĕ tơring čar dŏ lu tơlơi tơnap tap samơ̆ amănh thun laih rơgao, Kon Tum ăt pơđĭ kyar 7,32%, lu ƀiă rơnoh pơđĭ kyar hrŏm đơ đam dêh čar. Pơhrui mơng rĭm akŏ mơnuih rơbêh 58 klăk prăk. Anai lĕ tơlơi gir run prong prin mơng Ping gah, gong gai, ling tơhan hăng mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum. Lăi nao tơlơi đing nao mơng Ping gah,  Kơnuk kơna hăng mơnuih ƀôn sang kual ataih, asuek, kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng hơdôm boh than dưi ngă amăng bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam mơng ƀon lan, ơi A Ninh, Khua anom bruă djuai ania tơring glông Kon Plông, tơring čar Kon Tum hok mơ-ak brơi thâo:“Amăng thun laih rơgao, yua hơmâo tơlơi đing nao mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna djru brơi neh met wa anah pơjeh phun pla, hlô rông, djru man pơkra anih anom, jơlan glông. Neh met wa djuai ania ƀiă amăng plơi pla hok mơ-ak, hur har pran jua yua hơmâo kơnuk kơna gum djru, sit biă ñu lĕ pơđĭ kyar bơwih ƀong huă kơ neh met wa. Amăng thun phrâo 2024 anai, čang rơmang Ping gah, Kơnuk kơna tŏ tui đing nao, djru brơi neh met walu ƀiă dong kiăng tŏ tui pơđĭ kyar bơwih ƀong huă”.

Mơ̆ng thun 2021 truh pơ thun 2023, prăk mơ̆ng Jơlan hơdră dêh čar pơtrun hrŏ trun ƀun rin hơđong kjăp tuh pơ alin ƀơi tơring glông Čư̆ Păh hơmâo giăm 15 klai prăk. Mơ̆ng anun, tơring glông jao kơ hơdôm boh să, tơring kual djru rơmô tuh ană, kmơk pruai, anah phun pla hăng gơnam pioh ngă hmua kơ sang anŏ rin. Laih dong, pơtrut iâu pơthưr kiăng djru sang anŏ rin thâo pơmin hrưn đĭ, lui hĭ tơguan tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna hăng mơnuih mơnam. Yua hnun, bruă hrŏ trun mrô sang anŏ rin klă tui, thun 2023, mrô sang anŏ rin amăng tơring glông dŏ glăi 1.488 boh sang anŏ, jing 7,16% (hrŏ trun 3,82% pơhmu hăng thun 2021). Ayong Rơ Châm Thuân - să Ia Ka, tơring glông Čư̆ Păh brơi thâo, jơlan hơdră hrŏ trun sang anŏ rin jing anih kjă kjăp phik djru neh met wa djuai ania Jarai pơ anai hrưn đĭ bơwih ƀong:“Amăng thun 2023 phrâo rơgao, nua gơnam mơ̆ng hmua lĕ kơphê pơmă, jing tơlơi hơdip neh met wa pơplih hloh mơn pơhmu hăng hơdôm thun hlâo. Yua ia pruih dŏ kơƀah anun jing neh met wa ngă pơdai sa bơyan đôč, pơƀut kơ phun kơphê, sầu riêng ƀudah hơdôm djuai phun pla pơkŏn kiăng hơmâo thim prăk. Kơnuk kơna ăt ăt ba djru ba sang dŏ kơ hơdôm boh sang tơnap tap. Amăng thun 2023 ăt hơmâo man pơkra 10 boh sang dŏ amăng să Ia Ka anai, djru sang dŏ brơi neh met wa tơnap tap amăng să Ia Ka. Amăng thun 2024 anai, gơmơi amra pơkra jơlan amăng plơi, anun lĕ plơi Bui, Jroăng, Blok Blui...ăt kiăng gong gai lăng ba mơn bruă pơkra brơi jơlan kiăng neh met wa nao rai mơ-ak hloh”.

Să Phú Hội, tơring glông Đức Trọng, tơring čar Lâm Đồng hơmâo rơbêh 42% mrô mơnuih lĕ djuai ania ƀiă, amăng anun lu hloh lĕ djuai ania K’ho. Yua pơtrut mơnuih ƀôn sang mut hrŏm ngă hmua mă yua boh thâo phrâo, ngă hmua tui jơlan gah hrưn đĭ tui rơnoh sĭ mơdrô yua anun Phú Hội hơmâo črâo ba abih bang mơnuih ngă hmua ngă hmua pla pơjing tui tơlơi rơkâo, ăt hơmâo 900 boh sang anŏ mut hrŏm. Ngă hmua pơlir hăng hơdôm anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, anom bơwih ƀong hrŏm yua anun gơnam đang hmua lêng sĭ hơđong, ba glăi prăk pơhrui hmâo hmăi brơi mơnuih ƀôn sang. Tui yă Kră Jăn K’Suynh, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Phú Hội, đơ đam să ră anai hơmâo 6.700 ektar lŏn ngă hmua, amăng anun hơmâo rơbêh 2.700 ektar ngă hmua mă yua boh thâo phrâo. Anai lĕ tơlơi gal yôm phăn kiăng ƀon lan tŏ tui pok prong lu hơbô̆ bruă pơlir hơbit bơwih ƀong kơplah wah mơnuih ƀôn sang hăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, ba tơlơi bơwih ƀong huă mơng să tŏ tui pơđĭ kyar ƀiă dong amăng thun phrâo 2024 anai.“Plơi pla gơmơi bơwih ƀong ngă đang hmua lĕ phun, đang hmua pla phun kyâo sui thun hơmâo kơphê hăng tiu, dŏ glăi lĕ đing nao pơđĭ kyar djop hơdôm pla ƀiă hrơi tui jơlan gah pơlir hơbit hăng hơdôm anom bơwih ƀong hrŏm. Yua kơ ngă tui bruă pơlir bơwih ƀong anai mơ̆ bruă sĭ mơdrô gơnam tam kah hăng ngă hmua mơng neh met wa pơhlôm hơđong kjăp. Pơ anăp anai, să amra tŏ tui črâo ba mơnuih ngă hmua pla pơjing tui arăng rơkâo hlâo, pơtrut kơtang hơdôm bruă pơlir ngă hmua hăng blơi pơhrui kiăng ba glăi prăk pơhrui hơđong brơi mơnuih ngă hmua”.

Ƀut plơi Ea Nur, tơring kual Pơng Drang, tơring glông Krông Ƀuk hơmâo 317 boh sang anŏ, rơbêh 1.500 čô mơnuih, amăng anun hơmâo 2/3 jing mơnuih djuai ƀiă, lu biă ñu Êđê. Yua hơmâo tơlơi lăng ba mơ̆ng Ping gah, Kơnuk kơna hăng gong gai, mơnuih ƀôn sang triang mă bruă, bơwih ƀong. Hơdôm thun giăm anai, tơlơi bơwih ƀong đĭ kyar, tơlơi hơdip neh met wa jai hrơi đĭ tui. Lu sang anŏ man pơdong sang phrâo, blơi rơdêh ôtô, rơdêh thut hăng djŏp mơta rơdêh bơwih brơi tơlơi hơdip rim hrơi. hrŏm hăng anun, tơlơi phiăn, gru grua, jơlan nao rai, apui lơtruk ăt hơmâo lăng ba, pơkra brơi mơn. Ơi Y Lina, Khua ƀut plơi Ea Nur brơi thâo: tơlơi lăng ba, tuh pơ alin mơ̆ng Ping gah, Kơnuk kơna djru mơnuih ƀôn sang kơnang, hơđong pran mă bruă, pơkra gơnam:“Lăng djơ̆ pran jua, kơnang biă kơ Ping gah, Kơnuk kơna ta. Lêng kơ pơtô ba mơnuih ƀôn sang ngă tui tơlơi pơtrun mơ̆ng Ping gah, Kơnuk kơna, djă pioh gru grua tơlơi phiăn djuai ania Êđê ƀing ta. Lêng kơ ngă tui, ngă tui djơ̆ ƀu dưi ƀong ia bah arăng plư pleč, pơčut pơčao. Neh met wa amăng plơi lêng kơ lăng ba tơlơi hơdip, bơwih ƀong, bruă mă".