Tết anai, sang anô̆ 4 rơnuk mơ̆ng yă H’ Náp Niê tum jơngum mơ-ak mơ-ai amăng sang dlông phrâo pơdŏng, ƀơi ƀuôn Kplang, să Tân Tiến, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak. Lu ñu gơnam pioh pơdŏng sang lĕ kyâo kre djuai sa hmâo pla ƀơi guai đang kơphê. Ră anai đang phun pla abih thun mă yua, neh wa drôm mă kyâo pơkra sang hăng pơkra glăi đang pla. Bơ̆ prăk pơkra sang lĕ prăk Kơnuk kơna pơ ala glăi lŏn lơm sang anô̆ pioh glăi 2 ar lŏn đang sầu riêng kơ Rơwang bruă jơlan đuăi hmar Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột. Jơlan đuăi hmar ră anai glăk dưi man pơkra tañ, sa črăn lĕ kơnang kơ neh wa hur har pran jua anăp nao hơdră bruă mơ̆ng Kơnuk kơna. Yă H’ Náp ƀuh mơ-ak rah hăng ư-ang rah yua amăng anun hmâo tơlơi gum hơgôp hrŏm mơ̆ng sang anô̆ pô:

“Sang kâo lĕ ƀơi sa anih jơlan đuăi hmar mơ̆ng kơnuk kơna găn nao, kơnuk kơna brơi rit đuăi pơ anih pơkon, yua anun ƀing gơmơi rit nao. Mơnuih mă bruă čar nao pơsur, lăi pơhing hur har pran jua biă, tơpă sit, ƀing gơmơi thâo lĕ, pơkra jơlan đuăi hmar brơi kơ abih bang djop mơnuih, yua anun ƀing gơmơi tŭ ư hrŏm hăng pơplih anih dô̆, yua kơnuk kơna ăt lĕ mơ̆ng abih bang ƀing ta mơn. Tơdơi kơ hmâo jơlan đuăi hmar, ƀing gơmơi ăt čang rơmang mơn kơnuk kơna pơjing dong lu tơlơi gal pioh ƀing gơmơi bơwih ƀong huă đĭ kyar hloh”.

Hơdôm hơdră bruă mơ̆ng Kơnuk kơna dưi ngă tui klă, djru rah hơdôm rơwang bruă prong ƀơi Dap Kơdư dưi pok pơhai tañ, laih anun djru rah bruă bơwih brơi kơ hơdôm bôh sang anô̆ ƀun rin ăt hmâo mơn bôh tơhnal bă kơ tŭ yua, biă ñu bruă pơdŏng sang dô̆ kơ sang anô̆ ƀun rin. Akô̆ bruă mơ̆ng Ding jum Kông ang, pơdŏng 1.200 bôh sang dô̆ kơ sang anô̆ ƀun rin, ƀun rin ƀơƀiă ƀơi Dak Lak hmâo ngă giong kơnong amăng 3 blan mơ̆ng thun 2024, djru 1.200 bôh sang anô̆ ngă tui tơlơi čang rơmang hmâo sang dô̆ kơjăp phik. Jơlan hơdră lŏm lui sang tơ̆i ƀơi hơdôm bôh tơring čar Lâm Đồng, Dăk Nông, Gia Lai, ăt djơ̆ tui hơdôm bôh tơhnal lăp pơđom pioh mơn, lơm amăng sa thun hmâo yua laih mơ̆ng 40 klai prăk truh 90 klai prăk kơ bruă anai hăng pơdŏng laih ha rơbâo bôh sang dô̆. Amai Ksor Plen, să Ia Hiao, tơring glông Phú Thiện, tơring čar Gia Lai lăi pơthâo, hmâo sang phrâo djru sang anô̆ ƀu dô̆ gơgrong hơdôm mlăm pit ƀu sir tơngiă yua kơ hơjan săi, angin pưh mut. Rơkơi bơnai ñu glăi mơ-ak biă hăng phing kơ pran pơmin kơ sa thun phrâo gêh gal pioh hrưn đĭ tơtlaih mơ̆ng ƀun rin:

“Sang anô̆ kâo hmâo sang phrâo, rai pơ̆ anai lĕ pơ-iă hơjan ăt dưi hơđong mơn. Dua rơkơi bơnai kâo leng kơ gir run nao mă bruă soh. Ră anai kâo hmâo laih sang dô̆, kâo gir run tơtlaih mơ̆ng ƀun rin”.

Ƀơi Dap Kơdư, hơdră bruă mơ̆ng Kơnuk kơna glăk dưi pok pơhai abih bang, pơtrut rah hơdôm rơwang bruă prong, pơtrut rah tơlơi pơđĭ kyar tañ, kơjăp phik mơ̆ng đơ đam kual, pơsir rah tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam hơđong, djru ba sang anô̆ ƀun rin hrưn đĭ. Hrŏm hăng anun, hơdôm hơdră bruă pơsur bruă đang hmua, hmâo hăng glăk hmâo mơnuih ngă đang hmua Dap Kơdư mă yua klă bôh thâo phrâo măi mok, pơjeh phrâo mut amăng bruă ngă đang hmua hăng truh kih biă amăng bruă đang hmua. Lu sang anô̆ mơnuih ngă đang hmua hmâo pơhrui glăi ha rơtuh klăk prăk truh ha klai prăk sa thun. Klah čun thun 2024, čơkă thun phrâo 2025, ayong Y Sanh Niê ƀơi să Ea Yông, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak, brơi thâo thun blung a đang phun pla plah nao rai sầu riêng - kơphê mơ̆ng sang anô̆ dưi pĕ bôh, hmâo ba glăi kơmlai lu biă:

“Thun anai sang anô̆ mơ̆ng pĕ kơphê tơsă, bơ̆ thun hlâo biă ñu lĕ tuh pơplai. Tơdah kah đuăi abih hơdôm prăk bơwih kơ phun pla, jrao pơgang, năng ai ñu hmâo 500 klăk prăk truh kơ 600 klăk prăk”.

Dap Kơdư lĕ sa amăng hơdôm kual ngă đang hmua phun mơ̆ng đơ đam dêh čar, ba glăi năng ai ñu 7 klai dolar Mi prăk mă mơ̆ng kơphê thun 2024. Kơnang kơ hơdôm hơdră bruă prong mơ̆ng Kơnuk kơna, Dap Kơdư ră anai ƀu kơnong kơ hmâo gơnam mă mơ̆ng đang hmua đôč ôh. Jơlan hơdră rim să sa gơnam dưi pơtrut kơtang, sĭ gơnam tui jơlan măi mok rôk hyu djop plơi pla, ba truh lu tơhnal gal pok phun bruă pơplih phrâo pơčeh phrâo. Lu neh wa ƀơi hơdôm bôh plơi pla juăt hăng bruă đang hmua, sĭ gơnam akă pơkra ming, ră anai jing pô ngă rai gơnam, hmâo gơnam OCOP 3 asar bôh pơtŭ, 4 asar bôh pơtŭ, sĭ hyu djop amăng đơ đam dêh čar. Amai Nay H’ Toh ƀơi să Ia Rtô, plơi prong Ayun Pa, tơring čar Gia Lai lăi pơthâo tơlơi mơ-ak lơm gơnam OCOP “tơpai čeh Jarai” mơ̆ng ñu hmâo prăk pơhrui glăi klă:

 “Lơm dưi hmâo mă OCOP 3 asar bôh pơtŭ mơ̆ng plơi prong lĕ gêh gal biă, lu mơnuih hơduah ĕp pioh blơi. Lơm dưi pơsit tui OCOP mơnuih kiăng blơi hơduah ĕp blơi yua lu dua wot, mơnuih mơ̆ng lu anih anom akă blơi mơ̆ng hlâo, hmâo mơnuih mơ̆ng Hà Nội, ƀôn prong Hồ Chí Minh. Kâo ăt pơkôl mơn hăng shipper, kâo dưm amăng kơthung giong iâo gơñu laih anun mơ-ĭt hyu đôč”.

Thun 2024 pơđut, mơnuih ƀun rin kual Dap Kơdư čơkă mă tơlơi mơ-ak kơ hơdră bruă, lơm Khua dêh čar mă yua Tơlơi črâo trun mrô 42 kơ bruă pơtrut tañ pok pơhai lŏm lui sang tơ̆i ƀơi đơ đam dêh čar. Hlâo kơ anun, klah čun jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual Neh wa djuai ania ƀiă hăng Kual čư̆ siăng Tŏng krah dêh čar, Dap Kơdư, Kơ-iăng Khua dêh čar ta ơi Nguyễn Hòa Bình hmâo črâo ba rơđah laih kơ pơtlaih hơdôm anih ngă gun pioh jơlan hơdră anai ba glăi bôh tơhnal klă hloh dong amăng rơwang pơ̆ anăp:

“Ƀing ta hmâo ngă laih lu bruă samơ̆ ăt dô̆ gun bruă mơn, anun rơwang tơdơi khom dưi pơkă jơlan, hơdôm jơlan pơsir sit nik. Khom dăp glăi hơdrăm bôh yôm hơdôm rơwang bruă hăng ngăn rơnoh mơ̆ng jơlan hơdră. Kiăng mơ̆ng anun ngă tui tơlơi gum pơhiăp črâo ba mơ̆ng Khua git gai Ping gah dêh čar ơi Tô Lâm lĕ pơtlaih hơdôm anô̆ gun, kiăng ba hơdôm rơwang bruă, hơdôm ngăn rơnoh mut amăng bruă bơwih ƀong”.

Thun 2025 glăk pok tơbiă hăng lu tơlơi čang rơmang mơ̆ng kual Dap Kơdư lu lu tơlơi phiăn dưi mă yua, pơtlaih hơdôm anôh gun kơ mă yua lŏn, glai klô, lŏn čuah. Hăng hơdôm tơlơi gêh gal anai, tơring čar Dak Nông amra pơtrut tañ măi mok pơkra Alumin – Nhôm, wot Dap Kơdư amra pơđĭ kyar bruă tuai čuă lăng đang hmua, đang kyâo. Biă ñu, dong mơ̆ng akô̆ thun, amăng tal nao čuă hăng mă bruă ƀơi Gia Lai, Khua git gai Ping gah dêh čar Tô Lâm hmâo lăi pơthâo laih tơlơi rơkâo Gong gai dêh čar pơsit pok pơhai tañ Jơlan đuăi hmar Plei Ku – Quy Nhơn pioh pok glông jơlan bơwih ƀong Kơdư Dap Kơdư hăng ia rơsĭ. Bruă đang hmua kơjăp phik, jơlan nao rai hluh gah, hơdră pơkă hơdră bruă jai hrơi jai gêh gal... Dap Kơdư phing kơ pran jua yak mut thun phrâo, rơwang pơđĭ kyar phrâo./.