Kual Yŭ Kơdư hăng kual jum dar hmâo 14 bôh tơring čar, hmâo anih dŏng yôm phăn gah tơlơi bơwih ƀong – mơnuih mơnam, pơgang lŏn ia, rơnuk rơnua plơi pla, pơtom hiăp; hmâo 30 djuai ania hơdip hrŏm, amăng anun neh wa djuai ania ƀiă hmâo năng ai ñu 65%, lu hloh lĕ djuai ania Mông, Tày, Thái, Mường, Nùng...

Amăng 5 thun rơgao, hơdôm anih anom kual neh wa djuai ania ƀiă kual Yŭ Kơdư dêh čar hăng kual jum dar hmâo pơdŏng laih rơbêh kơ 860 hơdră bruă abih bang mơnuih ƀôn sang pơgang rơnuk rơnua plơi pla, lŏn ia, hăng giăm truh 46.000 bôh anih anom hơdră dưi pơhư prong amăng lu anih anom, mơta bruă.

Lu hơdră ba glăi bôh tơhnal hmâo pran lar hyu kơtang, kah hăng: “Khul ngă pơplih pran jua, pơtô juăt, gum djru mơnuih jrôk jơlan mut hrŏm djop mơnuih” mơ̆ng tơring čar Sơn La; “Anih jơnum khul đăo pơhlôm rơnuk rơnua hơđong ƀơi plơi Giàng Ly Cha” mơ̆ng tơring čar Lai Châu; “Jua teng leng hơđong ƀơi sang jơnum Khul đăo phrâo hiam Báp-tít Việt Nam ƀơi plơi Sam Lang, să Nà Hỳ, tơring glông Nậm Pồ, tơring čar Điện Biên brơi thâo:

 “Ƀing gơmơi gum hrŏm grŭp wai lăng mă pô ăt ƀu amuñ mơn, akon hmâo prăk gum djru hơpă mơn. Samơ̆ ƀing gơmơi thâo tơdah ƀu hmâo grŭp wai lăng mă pô anai, plơi hmâo lu tơlơi tơnap pơsir. Lom nao pơsir hơdôm tơlơi bơrơdjơ̆ bơrơsao anet djơ̆ anô̆ ñu mơnuih ƀôn sang hơtom hơtoh, ƀu amuñ ôh gơ̆. Ƀing gơmơi hmâo gir run pơblang brơi mơnuih ƀôn sang, kiăng mơnuih ƀôn sang thâo ƀing gơmơi lĕ grŭp wai lăng mă pô, neh wa hmư̆ tui, djơ̆ lĕ tŭ ư, pơsir kơđi tơlơi”.

Tui tơlơi lăi pơthâo glăi mơ̆ng kông ang hơdôm bôh tơring čar, hluai tui bruă mă mơng hơdôm hơdră pơkă, mơnuih ƀôn sang hmâo lăi pơthâo giăm truh 70.000 mơta tơlơi pơhing bơdjơ̆ nao truh tơlơi rơnuk rơnua hơđong; lu tơlơi lăi pơhing yôm phăn, djru khul apăn bruă pel ĕp, hơduah ĕp lăng rơbêh kơ 13.300 mơta kơđi tơlơi, mă pơkŏng rơbêh kơ 11.500 čô mơnuih...

Amăng 5 thun, mơnuih ƀôn sang hmâo gum hrŏm pơsur nao lăi pơhaih hăng hyu hơduah ĕp mă pơkŏng dong rơbêh kơ 900 čô mơnuih hyu hơduah ĕp, đuăi kơdop pơsir kơđi, mơnuih ngă soh đuăi dŏp; gum hrŏm wai lăng, pơplih pran jua, pơtô juăt, gum djru rơbêh kơ 3.700 čô mơnuih jrôk jơlan ƀơi plơi pla; phă lui hơdôm rơtuh rơbâo met kơ rê đang pla hot jrao... Hăng sa čô ba gru hlâo amăng gum hrŏm pơgang pơgăn hot jrao, ơi Sồng A Dính, tha plơi, pô hmâo arăng đăo gơnang amăng să Hang Kia, tơring glông Mai Châu, tơring čar Hoà Bình lăi pơthâo:

 “Ta khom lăi pơhing kơ ană tơčô pô hlâo, ană amôn ngă tui klă lĕ ta lăi plơi pla iao gah mơ̆ng hmư̆ hmư̆ tui. Kâo pơtô juăt ană tơčô anăm tek nao ôh hot jrao, ƀu ngă soh tơlơi phiăn... Mơnuih gơñ hot jrao ƀu gưt nao pơjrao kâo nao tơl sang pơsur nao pơjrao kiăng añ gơñ; mơnuih arăng hyu hơduah ĕp kâo ăt gum hrŏm mơn hlăk ai, đah kơmơi, ling tơhan hơđăp hyu lăi pơhing... Hmâo mơnuih hyu mă bruă arăng apah, tui đăo, glăi čuh wot pra yang pơpŭ kơ ơi yă, kâo nao lăi pơthâo gơñu pơdong glăi pra yang pơpŭ kơ ơi yă kah hăng hơđăp”.

Ƀing tha plơi, khua ƀôn, mơnuih hmâo arăng đăo gơnang lu ƀơi hơdôm bôh anih anom kual asuek, ataih, guai dêh čar hmâo djru ƀu ƀiă lom lăi pơhing mơnuih ƀôn sang gum hrŏm ƀơi anăp amăng bruă pơgang rơnuk rơnua ƀơi plơi pla; pơgang lŏn ia pô, rơnuk rơnua guai dêh čar. Pơhiăp amăng mông Jơnum, Trung tướng Lê Quốc Hùng, Kơ-iăng Khua Ding jum kông ang lăi rơđah:

 “Rơkâo hơdôm gru ba jơlan hlâo ƀuh rơđah hloh ngă tui dong pran jua gum hrŏm hơbit abih bang djuai ania, kiăng tuh rơyuh dong pran jua, bôh thâo; ngă tui pran kiăng khăp, jum ba, mă bruă ƀu prong samơ̆ tŭ yua. Abih bang bruă pơphun mă lĕ amra ngă tui pran jua pô; tui hơdră pơkă Ping gah git gai, gong gai črâo bruă hăng wai lăng, hơdôm khul kông ang, khul ling tơhan, pơgang guai dêh čar, jơnum min djop djuai ania, pơtô bruă ping gah sit nik pô ba jơlan hlâo, pơsit jơlan gah kơ bruă pơđĭ kyar; pơdŏng pran gơgrong rơnuk rơnua mơnuih ƀôn sang, abih bang mơnuih ƀôn sang pơgang lŏn ia, hăng tơhnal pơkă lĕ pơdŏng bruă gơgrong kơjăp amăng pran jua mơnuih ƀôn sang”.

Trung tướng Lê Quốc Hùng rơkâo khul kông ang gơgrong hlâo gum hrŏm hăng khul ling tơhan, pơgang guai dêh čar kơtưn hyu tir wai lăng ƀơi glông guai dêh čar. Rơkâo kông ang hơdôm bôh tơring čar črâo ba bruă pơtô ba mơnuih ƀôn sang gong gai, pơtô ba khul ling tơhan; giăm mơnuih ƀôn sang, djru mơnuih ƀôn sang, ngă tui “3 gum hrŏm”, “4 thâo” hăng mơnuih ƀôn sang. Hrŏm hăng bruă pơsur, khom ngă klă tơlơi hơdip mơda hơđong mơnuih mơnam hăng mơnuih ƀôn sang, hăng khul kông ang hăng mơnuih ƀôn sang dêh čar Lao.

Ƀrô djơ̆ tal anai, Kông ang hmâo ƀơk laih Hră apah bơni brơi 22 grŭp, 61 čô mơnuih hmâo bôh than amăng bruă abih bang mơnuih ƀôn sang pơgang rơnuk rơnua lŏn ia kual neh wa djuai ania ƀiă Yŭ Kơdư dêh čar hăng kual jum dar, rơwang mơng thun 2018-2023; ƀơk gơnam kơ ƀing khua pơ ala lĕ mơnuih hmâo arăng đăo gơnang amăng neh wa djuai ania ƀiă./.