Thun 1945, bruă pơtô ba mơnuih ƀu thâo hră yua Khua mir sir Hồ Chí Minh pơphun hơmâo tơlơi pơplih prong amăng bruă pơtô hrăm, djru kơ Việt Nam lŏm hĭ bruă ƀu thâo hră amăng hơdôm hrơi blung a akŏ pơdong kơnuk kơna. Amăng hrơi mông anai, lơ̆m Việt Nam glăk pơtrut đĭ kyar boh thâo ia rơgơi hăng pơplih mă yua boh thâo mrô, tơlơi anai ăt yôm na nao. Khul hlăk ai Việt Nam hơmâo pơphun amăng djŏp gưl hlăk ai bruă “Pơtô ba mơnuih ƀu thâo hră” hơmâo ngă ƀơi djŏp hlăk ai. Amăng anun, Khul hlăk ai rơwen rơwô jô găng Việt Nam hơmâo ngă hrŏm hăng hơdôm anom bơwih ƀong AI hăng mơnuih kơhnăk kơ boh thâo măi mok đah mơ̆ng pơtô brơi abih bang mơnuih thâo mă yua tơlơi rơgơi ană mơnuih pơčeh, djru brơi mơnuih ƀu klă drơi jăn mă bruă amuñ hloh, tŭ yua hloh hăng djru amăng tơlơi hơdip; pơđĭ tui tơlơi pơmin, tơlơi rơgơi mă yua boh thâo mơ̆ng hlăk ai ƀu klă drơi jăn. Anai jing bruă ngă tui Tơlơi pơtrun mrô 57 mơ̆ng Ding jum kơđi čar kơ pơđĭ kyar boh thâo ia rơgơi, pơčeh phrâo hăng pơplih mă yua boh thâo mrô dêh čar.

Amăng hơdôm hrơi blan 3 anai, lu anih hrăm ƀơi anăp wơ̆t hăng hrăm mơ̆ng ataih amăng tivi kơ AI, boh thâo mrô glăk hơmâo pok pơhai kơ ƀing hlăk ai amăng dêh čar, amăng anun hơmâo hlăk ai ƀu klă drơi jăn rơwen rơwô jô găng. Ƀing kơhnăk kơ AI, ƀing pơčeh tơlơi rơgơi mrô hmư̆ hing hơmâo lăi pơthâo hơdôm tơlơi juăt yua, sit nik hloh hăng amuñ mă yua hloh amăng tơlơi hơdip rim hrơi mơ̆ng mơnuih ƀu klă drơi jăn.

Mah jô tơkai kơtang biă, khŏm đĭ rơdêh glung pioh kơ mơnuih rơwen, samơ̆ ayong Đoàn Ngọc Chiến, plơi pơ Hà Tĩnh, ƀu rơkut ôh hrơi hrăm hơmâo ƀing kơhnăk pơtô. Dŏ pơhmư̆ hăng čih glăi hơdôm tơlơi phrâo pioh mă yua amăng bruă mă rim wơ̆t nao hrăm pơ sang hră Pơtô abih bang mơnuih thâo mă yua boh thâo mrô yua Khul hlăk ai rơwen rơwô jô găng Việt Nam pơphun, ayong Chiến lăi:“Bruă phun ñu lĕ sĭ mơdrô Petshop. Kâo lăng sĭ mơdrô hăng boh thâo mrô ră anai glăk đĭ kyar, biă ñu ƀơi glông pơhing tiktok, kâo kiăng dưi mă yua boh thâo AI amăng bruă đĭ kyar tơlơi pơčeh, pơkra video viral hơmâo lu mơnuih hor lăng...Lơ̆m thâo Khul hlăk ai rơwen rơwô Việt Nam pơphun jơlan hơdră pơtô mă yua boh thâo mrô kơ mơnuih rơwen, ƀu klă drơi jăn, kâo čih anăn nao hrăm, ƀing rơwen rơwô hơmâo djru mă yua boh thâo AI, đah mơ̆ng dưi ĕp bruă lăp djơ̆ hăng djru glăi pô. Kâo čang rơmang tơdơi kơ dưi mă yua boh thâo mrô amra pơkra mă pô video viral, pơhưč mơnuih lăng mơ̆ ƀu kiăng hơmâo pô pơkŏn djru tui tlôn”.

Rơngiao kơ bruă sĭ mơdrô gơnam pơhrup hiam kơ asâo eo ƀơi Hà Nội, ayong Đoàn Ngọc Chiến ăt ngă bruă pôr pơhing ƀơi Anom bruă pơtô bruă mă hăng pơđĭ tui tơlơi rơgơi apăn bruă kơ mơnuih rơwen rơwô Việt Nam. Yua hnun, lơ̆m nao hrăm, ayong Chiến hơmâo ƀing kơhnăk lăi nao kơ boh thâo AI kah hăng Copilot hăng hơdôm hơdră ñu djru bruă rim hrơi; kơ mrô čih pioh, pơčeh phrâo tơlơi pôr ngă pơhưč mơnuih lăng; prăp lui bruă hrăm hăng mă yua či čih hră tañ ƀiă, čih tơlơi lăi pơthâo glăi, prăp rơmet tơlơi pơmin pơčeh phrâo:“Bruă kâo ngă lĕ pôr pơthâo tơlơi pơhing mơ̆ng Anom bruă, ngă kơčăo bruă iâu pơthưr arăng djru prăk; čih pơkra hơdră đĭ kyar kơ anom bruă...anun jing truh hrơi mut ngă hrŏm hăng hơmâo ƀing apăn bruă AI pơtô, djru ba, kâo thâo lu hloh kơ boh thâo mrô kiăng dưi pel ĕp mă bruă hăng sem lăng tơlơi thâo rơgơi mơ̆ng pô đah mơ̆ng hla tui amăng bruă mă, kah hăng copilot, kâo dưi mă yua pioh ngă bruă, pơčeh phrâo tơlơi pơhưč, pôr pơthâo, hơdôm tơlơi pơčeh či pơđĭ kyar bruă mă”.

Tui hăng ƀing kơhnăk, amăng hơdôm thun pơ anăp, hơmâo 65% bruă ră anai amra pơ ala ƀơi boh thâo phrâo. Anai jing tơlơi gêh gal kơ hlăk ai rơwen rơwô drơi jăn ƀu klă Việt Nam dưi hrăm boh thâo mrô, pơƀuh brơi tơlơi hrăm lăp djơ̆, pơphun bơwih ƀong, sĭ mơdrô Online, gum ngă bruă djru mơnuih mơnam. Ƀơi anăp tơlơi anai, Khul hlăk ai rơwen rơwô Việt Nam  hơmâo akŏ pơjing grup “Anih hrăm lŏm hĭ mơnuih ƀu thâo mă yua mrô” hơmâo ƀing kơhnăk rơgơi hloh amăng lu bruă phara kah hăng: AI, Blockchain, Rơnuk rơnua hăng Hơgŏm tơlơi pơhing, Pơčeh phrâo tơlơi rơgơi mrô, Pô pơhiăp glăi hăng sem lăng bruă, Čih pơkra kač rup, Lập trình...gum pơtô hơdôm tơlơi juăt mă yua hloh, amuñ hloh amăng bruă mă hăng tơlơi hơdip kơ hlăk ai ƀu klă drơi jăn rơgơi mơbruă. Ayong Phạm Văn Thành, Khua khul hlăk ai rơwen rơwô Việt Nam brơi thâo:“Ƀing gơmơi pok anih pơtô ƀơi anăp wơ̆t hăng pơtô mơ̆ng ataih amăng 3 blan pơ anăp. Hrơi anai hrơi blung a lăi pơthâo kơ copilot mơ̆ng Microsoft. Rơngiao kơ anun, gơmơi ăt ngă hrŏm hăng hơdôm anom bruă hơmâo glông pôr, ƀing ta dưi mut lăng hrăm hơdră mă yua AI...hăng glông pôr pơgăn plư pleč lêng kơ lăi nao tơlơi pơhing rơnuk rơnua, hơgŏm ăt kah hăng hơdôm wơ̆t pơtô pơjuăt ƀơi anăp amra djru bruă lŏm hĭ ƀu thâo mă yua boh thâo mrô pioh kơ hlăk ai ƀu klă drơi jăn Việt Nam tŭ yua hloh”.

Hlong gum ngă hrŏm grup “Pơtô brơi mơnuih ƀu thâo mă yua boh thâo mrô”, rim čô mơnuih sa tơlơi pơtô pơjuăt phara, lăi pơthâo tơlơi thâo hluh kơ AI, djru mơnuih ƀu klă drơi jăn mơ-ak pran jua mut amăng mơnuih tơpuôl hăng dưi pơphun bơwih ƀong. Mơ̆ng anun, gơñu dưi djru ba hlơi aka ƀu thâo mă yua boh thâo mrô kiăng thâo kơ bruă phrâo hơmâo anai. Ayong Lê Công Thành, pô Akŏ pơjing bruă “Pơtô brơi mơnuih aka ƀu thâo mă yua AI” lăi:“Abih bang mơnuih mă bruă lêng kơ kiăng mă yua tơlơi rơgơi pơčeh phrâo, mă yua phara kah hăng: yua amăng bruă mă ƀudah hrăm hră, đa yua amăng tơlơi hơdip mơda bơwih ƀong rim hrơi. Pơhmutu sa mơta añăm ƀong ƀing ta dưi thâo rơnoh klă jơman ñu hơdôm pă. Yua hnun, bruă mă yua ia rơgơi ană mơnuih ta pơčeh jing bruă yôm. Samơ̆ bruă anai ñu phrâo hơmâo đơi, aka ƀu hơmâo lu mơnuih glăk mă yua ôh. Bruă kâo ngă lĕ gah ia rơgơi ană mơnuih pơčeh. Kâo čang rơmang dưi hmư̆ hing ƀơi lu anih tơlơi rơgơi pơčeh phrâo anai, ƀu kơnong brơi lu mơnuih ƀu klă drơi jăn ƀơi Việt Nam đôč ôh mơ̆ ăt dưi lăi pơthâo kơ abih bang mơnuih aka ƀu thâo kơ boh thâo mrô anai”.

Pơplih mă yua boh thâo mrô glăk hơmâo ƀơi djŏp bruă, pok brơi tơlơi gêh gal kiăng mơnuih ƀu klă drơi jăn hơdeč hmar hloh amăng bruă sem lăng, mut tơma amăng tơlơi hơdip, kiăng abih bang mơnuih dưm kơnar. Hơdôm anih pơtô ba mơnuih aka ƀu thâo mă yua boh thâo mrô rim hrơi rim mông bang hyu tơlơi rơgơi mrô amăng hlăk ai rơwen rơwô jô găng lăi hơjăn ăt kah hăng amăng abih bang mơnuih mơnam hnun mơn, djru kơ Việt Nam akŏ pơdong rơnuk mă yua boh thâo mrô, kjăp tơkai mut hrŏm jar kmar hăng đĭ kyar.