Sang tha plơi Rơ Châm Dik ƀu prong rơhaih đơi ôh, mơ̆ agaih gong, rơnăk hăng lu hră pơpŭ. Amăng đang pla kyâo pơtâo, rơbêh 300 phun kơphê glăk tơsă prap pĕ pơhrui. Hrŏm hăng đang kơphê lĕ đang pla kơsu prong rơbêh 3.000 phun glăk amăng bơyan kuah mă kơtăk. Mah 76 thun laih, samơ̆ tha plơi Dik ăt ƀu pơdơi ôh. Đa hrơi nao pơ hmua, đa nao jơnum pơ să, ƀudah nao hyu čuă jơmư ană plơi pla hăng bưp khul wai lăng kiăng pơčrông sai bruă amăng plơi pla. Thun tha rơma samơ̆ ăt ba jơlan hlâo amăng yua boh thâo phrâo amăng ngă hmua, hơdip mơ-ak hăng abih bang mơnuih, tha plơi Rơ Châm Dik lĕ mơnuih ba gru brơi neh met wa amăng plơi Mook Đen hrăm tui. Ñu brơi thâo, hăng neh met wa djuai ania Jarai, bruă pơtô pơblang, pơtrut pơsur amra ba glăi tŭ yua lơm mơnuih pơtô pơblang ăt lĕ mơnuih thâo mă bruă, hơmâo neh met wa đăo gơnang:

“Kơphê kâo ăt pla, kơsu ăt pla mơn, ba jơlan hlâo kiăng neh met wa pơklaih mơng ƀun rin, tơdah kơnong lăi đôč mơ̆ ƀu ngă mơ̆ ăt ƀu dưi, pơhiăp nao hrŏm hăng ngă, anun neh met wa kah ngă tui. Hlâo anun ƀu hơmâo rơdêh thut, ră anai hơmâo laih anun lơm đĭ rơdêh kiăng đoa đôn, anăm pơgiăng 2, 3 čô, mơ̆ ƀu đoa đôn. Đĭ rơdêh ƀu đoa đôn mơ̆ rơbuh amra bưp tơlơi truh sat, anun ta kiăng pơgang brơi drơi jăn ta pô”.

Lơm dŏ hlăk ai ơi Rơ Châm Dik nao ngă tơhan. Mut ngă tơhan thun 1966, ñu mut hrăm sang hră tơhan blah hăng rŏng lŏn hăng dưi mut Ping gah thun 1973, amăng pran jua ñu dŏ djă pioh pran sông kơtang mơng ling tơhan ngă hơkrŭ hăng thâo hluh djop mơta bruă. Yua anun, mơng bruă ngă hmua, amăng tơlơi hơdip rĭm hrơi, bruă hơget tha plơi ăt hơmâo ană plơi Mook Đen đăo gơnang. Ayong Siu Hải, mơnuih apăn bruă anom bruă gru grua-mơnuih mơnam să Ia Dom, sa čô mơnuih hơdip amăng plơi brơi thâo:

“Ñu lĕ mơnuih arăng đăo gơnang amăng plơi pla, ƀơi să Ia Dom hơmâo 5 boh plơi pla, neh met wa juăt iâu ñu nao pơsir kơđi tơlơi, hơmâo pơsir bruă bơrơjah amăng sang anŏ, ñu juăt pơsir hĭ lu bruă kar hăng mơnuih pơlir ană plơi pla ƀơi ƀon lan”.

Amăng sui thun tha plơi Dik lĕ mơnuih ba gru rah, hăng gir run pơtrut pơsur ană plơi Mook Đen lui hĭ hơdôm tơlơi phiăn ƀu klă hiam amăng pơdô̆ rơkơi bơnai, pơphun mơyut jôk sui đơi, riă mơñum tơpai, pơpha kông ngăn brơi atâo, ngă yang brơi mơnuih ruă kă, pơdô̆ rơkơi bơnai mơng muai, ha kơtăk drah…Amai Siu H’Ơn, sa amăng ƀing mơnuih pơmĭn amra dŏ rơkơi lơm glăk 15 thun brơi thâo, yua hơmâo tha plơi Dik pơtô brơi, mơ̆ ñu hluh rơđah hơdôm tơlơi sat tơdah dô̆ rơkơi mơng muai.

“Yua amĭ ama rơngiă lơm ñu dŏ anet, yua anun kâo ăt hŭi, hŭi ƀu hơmâo mơnuih djru brơi, yua anun pơmĭn dô̆ rơkơi tañ ƀiă kiăng hơmâo mơnuih djru brơi. Ơi Dik pơtă kiăng truh thun kah mơng dô̆ rơkơi, kiăng mơng 18 truh 20 thun kah mơng dưi dô̆ rơkơi, dŏ anet ƀu dưi dô̆ ôh, tơdah tơkeng ană bă ăt ƀu anăm čem rông lơi. Ñu ăt pơtrut pơsur ƀing hlăk ai kiăng truh thun kah mơng pơdô̆, yua truh thun gong gai ƀon lan kah brơi ngă hră pơdô̆ rơkơi bơnai”.

Ơi Rơ Châm Nin, mơnuih hơdip hrŏm amăng plơi, ăt hmư̆ tui tơlơi pơtă pơtăn mơng ơi Dik. Hlâo anun, ană đah rơkơi ñu 20 mơ̆ ăt aka ƀu nao ngă tơhan. Tơdơi kơ lu wŏt nao pơsur, ñu hluh rơđah bruă nao ngă tơhan lĕ tơlơi glăm ba, jing anih klă hloh kiăng pơhrăm pô. Tơlơi pơplih mơnh hŭi hơdai nao rơkâo mut jing pơdah boh tŭ yua mơng bruă pơtô pơblang, lăng tơlơi dưi, tơlơi glăm ba hăng tơlơi thâo hluh lĕ akŏ phun mơng tha plơi Dik.

“Kâo hơmâo dua čô ană đah rơkơi nao ngă tơhan, sa čô ngă tơhan blah hăng rŏng lŏn, sa čô ngă tơhan wai pơgang guai lŏn ia, lơm ngă giong tơhan glăi pơ plơi pla dô̆ bơnai, tơkeng ană bă hăng ngă đang hmua. Lơm hơmâo ơi Dik pơtô pơblang hăng thâo rơđah bruă ngă tơhan lĕ bruă glăm ba mơng mơnuih ƀôn sang, lơm nao ngă tơhan amra hơdeč hmar, thâo mă bruă, mơng anun amra jing mơnuih gum pơgôp brơi plơi pla”.

Plơi Mook Đen 1 hơmâo rơbêh 1.000 čô mơnuih, lu hloh lĕ mơnuih djuai ania ƀiă. Yua mơng jơlan hơdră plơi pla phrâo, anih anom, jơlan glông hơmâo tuh pơ alin ha amăng plĕ: jơlan tuh ƀêtông, hrĕ apui lơtrik dăng nao tơl sang, “jơlan bơnga”, “pơgang mơtah’, apui kơđen pơčrang rơđah bơngač. Sang tơ̆i phŏ plih hĭ jing sang sir kjăp, tơlơi hơdip đĭ đăi, 100% mrô sang anŏ hơmâo rơdêh đuăi nao rai, hơmâo măi hmư̆ lăng; mơnuih ƀôn sang thâo mă yua boh thâo phrâo, măi mok yua ngă hmua, pơhrui rĭm akŏ mơnuih rĭm thun rơbêh 42 klăk prăk.

Lăi nao tha plơi Rơ Châm Dik, ơi Nguyễn Đình Tiến, kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ia Dom brơi thâo, hơdôm thun rơgao, tha plơi Rơ Châm Dik lêng kơ ngă tui pran hơdip mơng tơhan rơnuk Wa Hô, ba gru hiam amăng plơi pla. Dua čô ană đah rơkơi ơi Dik ră anai glăk mă bruă ƀơi puih kơđông tơhan wai pơgang guai rôk tui jơlan guai tơring čar Gia Lai, tŏ tui gru grua mơng anong met wa, pơgôp wai pơgang lŏn ia ta. Hăng pran gir run, tha plơi Rơ Châm Dik hơmâo gơnong glông hăng ƀon lan jao hră pơpŭ amăng bruă rơgơi amăng pơtô ba mơnuih ƀôn sang, pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, pơjing pran gum pơgôp djuai ania…kual giăm guai Ia Dom.

“Tha plơi Rơ Châm Dik lĕ mơnuih ba gru amăng ƀing tha plơi ƀơi să, hơmâo djru brơi gong gai ƀon lan hăng ană plơi pla ba glăi lu tơlơi dưi prong. Kơ bruă pơtô ba mơnuih ƀôn sang, ñu hơmâo črâo ba neh met wa amăng tơlơi hơdip hăng tơlơi bơwih ƀong huă, čem rông ană bă. Ñu ăt djru brơi sa, dua boh sang anŏ ƀun rin, sang anŏ tơnap tap amăng ƀon lan, djru brơi gơnam măi mok ngă đang hmua kơ neh met wa, ñu lĕ mơnuih ba gru kiăng abih bang hrăm tui”. Anai lĕ tơlơi bơră ruai mơng ơi Nguyễn Đình Tiến.

Tơlơi gir run abih pran jua hăng pran đăo gơnang nao Ping gah, nao plơi pla hơmâo ngă tha plơi Rơ Châm Dik jing mơnuih ba gru, mơnuih wai pơgang hơđong plơi pla ƀơi kual giăm guai. Gru hơdip mơng ñu ƀu djơ̆ kơnog brơi kơ plơi Mook Đen 1 đôč ôh mơ̆ ăt pơdah brơi pran mă bruă abih pran jua, pơhiăp hrŏm hăng ngă hrŏm, lăng tơlơi hơdip kơ ñu pô kiăng ngă pơplih klă hăng hơđong kjăp./.