Ƀơi plơi Bi, să guai dêh čar Ia O, tơring čar Gia Lai, rim boh plơi, rim boh sang leng kơ hơmâo sa “pơnăng pơgăn” mơ̆ng bruă abih bang mơnuih gum pơgang lŏn ia. Hơmâo tơlơi anai yua dah amăng lu thun, tha plơi ơi Ksor Bơng jing mơnuih tŭi rơđah pran gơgrong bruă hăng anih ană plơi hơdip. Ñu juăt lăi: guai dêh čar hơđong kah plơi mơ̆ng hơđong; mơnuih ƀôn sang khŏm bong kjăp lŏn tơnah, khut ngă tui tơlơi phiăn, ƀu hmư̆ tui tơlơi plư pleč pơčut pơčao mơ̆ng ƀing ƀu klă, laih anun triang jik bruă ngă hmua hơdip dơnap hloh. Mah rơbêh 70 thun, tơkai yak rơnang tui laih, samơ̆ tơlơi gơgrong mơ̆ng ñu hăng ană plơi aka ƀu tơdu ôh.

Hơdôm thun rơgao, tha plơi ơi Bơng “nao tơl sang phang tơl adring”, bưp 23 boh sang anŏ hơmâo hmua giăm jơlan guai či pơtô pơblang khut ƀu dưi čong jah ngă hmua, ƀu dưi ngă soh tơlơi phiăng jơlan guai, ƀu pơdŏp ƀudah gum arăng sĭ mơdrô ča čot ôh. Rim wơ̆t hyu tir, tha plơi nao hrŏm hăng ling tơhan đĭ čư̆ trun ia. Ơi Bơng lăi:“Akŏ blan, rơnuč blan leng kơ jơnum pôr pơthâo kơ neh met wa amăng plơi, pơƀut kơ bruă wai lăng jơlan guai, ngă hiư̆m pă bong kjăp rơnuk rơnua, ƀu brơi hơmâo tơlơi bơrơdjơ̆ pơsao ngă rung răng plơi pla ôh. Hrơi blan rơgao, neh met wa ngă tui klă laih. Wơ̆t hăng ta ngă bruă hrŏm hăng tơhan pơgang guai, gum jơnum pôr pơthâo brơi ană plơi hmư̆, đăo kơnang hăng ngă tui klă, anun hrơi blan rơgao rơnuk rơnua hơmâo pơhlom hơđong”.

Ƀu kơnong djru pran djă bong kjăp jơlan guai, tha plơi ơi Bơng jing mơnuih juăt byai kơđi amăng plơi mơn. 8 thun ngă nai pơtô, 20 thun ngă Khua ping gah, Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang să, giong anun ngă Khua Khul mơnuih tha...Tơlơi thâo rơgơi anun ngă brơi ñu dưi jê̆ giăm, hơmâo ană plơi khăp ƀu-eng. Ơi Bơng ră ruai, tơlơi hơdip mơ̆ng hơdôm boh plơi giăm guai jai hrơi dơnap tui laih. Neh wa hơmâo blơi ƀiă djŏp laih rơdêh, măi telephôn, hơmâo internet anun jing lăng, hmư̆, hrăm tui lu tơlơi laih. Neh met wa ăt amuñ mơn pơhiăp tom ƀing khua, či lăi pơthâo tơlơi gơñu kiăng, pơsir hĭ hơdôm bruă aka ƀu djơ̆ pran amăng tơlơi hơdip mơda hăng ngă hmua pla pơjing. Ră anai, neh met wa thâo hơdră bơwih ƀong, triang mă bruă, tơlơi hơdip đĭ tui, hơdôm bruă bơrơdjơ̆ pơsao anet ƀu hơmâo đơi dong tah, anun plơi pla thâo hluh nao rai, tŭ ư hrŏm djŏp bruă mă.“Mah hlâo adih tơlơi bơwih ƀong hăng anih dŏ dong ƀong huă mơ̆ng neh met wa tơnap biă mơn, samơ̆ giăm anai hơmâo Ping gah, Kơnuk kơna lăng ba, pơtô neh met wa, biă ñu lĕ hơmâo ƀing apăn bruă amăng plơi, pơtô brơi kơ neh wa ngă hmua, pla boh troh, pla boh ñông, kơsu, kơphê...hơdôm thun giăm anai pĕ pơhrui hơmâo hmăi biă. Pô kâo lăng neh wa plơi pla đĭ kyar bơwih ƀong, tơlơi hơdip mơda đĭ mơn, jing hơmâo pran biă yua huăi rơmon rơpa dong tah, đưm adih juăt bong hơbơi đôč, bơ hơne plih tui laih”.

Yua hơmâo tha plơi ba kru nao hlâo, plơi Bi akŏ pơdong grup wai lăng jơlan guai mă pô, gong guai, ngă hrŏm kjăp hăng Puih kơđông tơhan pơgan guai Ia O hyu tir rim tơđar. Lu thun rơgao, pơ anai huăi hơmâo pô đuăi leč, găn nao jơlan guai, ƀu plư tui đăo ča čot, ƀu hơmâo bruă ngă rung răng soh tơlơi phiăn hơget ôh. Thượng uý Rơ Lan Tân, Khua grup iâu pơthưr mơnuih ƀôn sang, Puih kơđông tơhan pơgang guai Ia O pơsit:“Pơtrut tui tơlơi gơgrong ngă tha plơi hăng mơnuih ană plơi kơnang jing bruă yom biă mă. Gơmơi pơsit rim čô mơnuih amăng plơi jing sa gong tơmeh hơdip pơ guai. Lơ̆m ană plơi gơgrong bruă, tum pơƀut mơnuih ƀôn sang ngă hrŏm hăng tơhan pơgang guai amra pơjing rai anih kjăp phik dưi pơgang jơlan guai dêh čar”.

Să guai dêh čar Ia O hơmâo rơbêh 2.700 boh sang, 11.000 čô mơnuih, rơbêh 68% lĕ mơnuih djuai ania ƀiă, truh ră anai plơi pla phrâo dưi ngă 19/19 hơnong pơkă. 100% jơlan nao rai amăng să, pơtruh să anai să adih hơmâo pơkra jơlan kơsu, jơlan bê tông soh; giăm 90% jơlan mut nao pơ hmua hơmâo pơkra kjăp hăng bê tông mơn; 87% boh sang tui hơnong pơkă mơng Ding jum man pơdong. Tui hăng ơi Nguyễn Xuân Tuấn, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ia O, hơdôm tơlơi dưi ngă brơi ƀuh tơlơi gum djru prong biă mơng ƀing tha plơi kah hăng ơi Ksor Bơng:

“Pơ guai dêh čar, tơlơi gơgrong mơ̆ng pô ană plơi kơnang yom biă mă, amăng anun hơmâo tha plơi, biă ñu lĕ ơi Ksor Bơng ƀơi plơi Bi. Mơ̆ng ƀing tha plơi jing mơnuih ană plơi kơnang, pơhiăp ană plơi hmư̆, hrŏm hăng hơdôm khul grup amăng plơi ngă hrŏm pôr pơthâo pơtô pơblang ngă tui tơlơi pơtrun mơ̆ng Ping gah hăng tơlơi phiăn mơ̆ng Kơnuk kơna amăng plơi pla hrơi blan rơgao. Pơ anăp, ăt pơtrut tui pran jua nun, pơtrut tui tơlơi kơdrưh, tơlơi rơgơi mơ̆ng tha plơi amăng kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă kiăng hrŏm hăng Ping gah, gong gai pok pơhai ngă klă bruă đĭ kyar bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam, pơhlom rơnuk rơnua hơđong amăng plơi pla”.

Thun 2024, tha plơi Ksor Bơng hơmâo pơpŭ amăng jơlan hơdră “Anih kơnang mơ̆ng plơi pla” sa tơlơi tŭ yap djơ̆ lăp biă mă kơ hơdôm tơlơi gum pơgôp ƀu pơdơi pơdă hăng kret kruai. Samơ̆ tơlơi pơpŭ bơni yom hloh hăng ñu lĕ tơlơi puăi tlao mơ-ak mơ̆ng neh wa lơ̆m phun ñông čuh bơnga, anun lĕ jua čơđai ngui hao hač, pơhôl ƀơi jơlan bê tông plih hĭ jơlan dlut hlŭ đưm hlâo...hơdôm tơlơi rơđah rơđông mơ̆ng sa guai pơplih rim hrơi.