Tơlơi ƀuăn Nguyên Bình
Chủ nhật, 07:00, 22/12/2024 VOV/Siu Đoan Pơblang VOV/Siu Đoan Pơblang
VOV4.Jarai-Lơ 22/12/1944, ƀơi tơkai čư̆ Slam Cao (arăng juăt iâu lĕ Sam Cao) amăng kual glai rưng Trần Hưng Đạo, ƀơi să Tam Kim, tơring glông Nguyên Bình, tơring čar Cao Bằng, 34 čô tơhan ur kơtang 10 tơlơi ƀuăn, kơđŏm glăi hrơi mông akŏ pơjing Grup Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai, grup tơhan blung a mơng Ling tơhan Việt Nam. “Tơlơi ƀuăn Nguyên Bình” lơm anun lêng kơ hơmâo ƀing apăn bruă, ling tơhan djă pioh, hơdor tơngia yua anai lĕ pran kơtang, jing atur kiăng ling tơhan ta ƀu pơdơi prong kơtang tui…

Amăng hră čih pioh “Tơbiă rai mơng mơnuih ƀôn sang”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mơnuih čih pơkra 10 tơlơi ƀuăn yôm hơmâo čih glăi hrơi mông anun: “Dŏ dong gah yŭ hla kơ, hăng pran jua đăo gơnang, ƀing gơmơi pơđok prong hơpluh tơlơi ƀuăn yôm phăn: “Ƀing gơmơi, ding kơna grup tơhan Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai, mă anăn lĕ sa čô tơhan pơklaih rơngai lŏn ia kiăng kơ ƀuăn ƀơi anăp hla kơ mriah pơtŭ kơñĭ”… “Kiăo tui tlôn hơdôm tơlơi ƀuăn, abih bang amra ur kơtang “Kâo ƀuăn!” hơmâo ƀing gŏp ur hrŏm kơtang hloh ngă lar hyu amăng glai rưng. Pran jua ƀing gơmơi amăng hrơi mông yôm phăn anun ăt ƀu thâo lăi hiưm pă lơi. Djop tơlơi truh kih mơng rơnuk ơi yă hlâo adih, mơng ƀing tơhan ngă hơkrŭ, mơng mơnuih ƀôn sang, tô̆ tơnô̆ pơƀuh glăi amăng akŏ dlô. Hnưh đôm mơng lŏn ia, tơlơi hil añ mơng ană plơi pla, sang anŏ, djuai ania, pran reh kơ ayăt, ngă đĭ pran. Ƀing gơmơi wơr hĭ ƀing gơmơi lĕ tlâo hơpluh čô mơnuih hăng hơdôm ƀĕ phao đôč, samơ̆ anai lĕ grup tơhan blah ngă kơtang hloh, ƀu hơmâo hlơi ôh dưi pơgăn, amra blah kơdong glăi djop tơhan. Đăo gơnang, hur har, ol kơdol”….

Mơng kual glai Trần Hưng Đạo hăng dua boh să Tam Kim, Hoa Thám (tơring glông Nguyên Bình), ƀing gơmơi tui nao pơ să Minh Tâm-anih dŏ kơ sang anŏ ơi Dương Mạc Thăng, Khua git gai Ping gah tơring čar Cao Bằng hơđăp (ană đah rơkơi kơ ơi Dương Mạc Thạch, arăng juăt iâu Xích Thắng-Khua apăn akŏ blung a amăng Grup tơhan Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai). Tŭ jum ƀing gơmơi amăng sang gơñu, ơi Thăng brơi thâo, ƀơi anai đưm hlâo adih hơmâo hơdôm boh sang anŏ đôč, jum dar glai rưng, jrang rơmung. Sang dŏ kơ ơi Dương Mạc Thạch lăng kar hăng anih kơđăp rơnuk rơnua kiăng ƀing apăn bruă Ping gah ngă bruă hơkrŭ. Ƀơi anai kơđŏm glăi lu tơlơi hing ang đưm hlâo adih, anai lĕ wa Hô juăt 2 wŏt git gai bruă mă, Đại tướng Võ Nguyên Giáp ăt juăt hơdip hăng git gai bruă ngă hơkrŭ ƀơi anai. Ñu bơră ruai glăi, dưi bưp wa Hô, wa Giáp hăng mut hrŏm lu bruă mă yua anun ƀing ơi yă tañ thâo bruă hơkrŭ, jing ƀing apăn bruă ba jơlan hlâo amăng plơi pla. Ơi Dương Mạc Thăng hơdor glăi ama ñu bơră ruai glăi hrơi akŏ pơjing grup tơhan Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai; kơ hơdôm mông ƀong huă, ƀu hơmâo hra, pơdah pran kơtang hăng pran gir run găn rơgao tơnap tap:

“Wa Giáp hơmâo pơčrông sai Khul git gai grup, mông ƀong huă blung a lĕ gơnam ƀong hơbia, ƀu hơmâo hra, ƀu hơmâo añăm hla rơ̆k, yua pơsit lơm mut hrŏm grup, mah tơdơi anai lơm blah ngă amra hơmâo lu tơlơi glêh tơnap, đa ƀu hơmâo gơnam ƀong, yua anun kiăng pơdah pran gir run hăng prap găn rơgao tơnap tap. Tui ama kâo bơră ruai glăi, lơm glăi tum pơƀut, ƀing ding kơna mơnuih ao tơ̆i, đa ƀu hơmâo sum buh. Tơdah ta pơmĭn lơm anun lĕ bơyan puih mơ̆ ƀing tơhan hơmâo kơnong sa blah ao đôč, ƀing tơhan găn rơgao bơyan rơ-ŏt rơ-ơ̆ anai ăt gir run biă mă”.

Kơ hrơi mông hing ang anai, Đại tướng Võ Nguyên Giáp hơmâo čih glăi: Amăng bơyan puih ayuh hyiăng rơ-ŏt rơ-ơ̆. Amăng kual lŏn prong rơhaih tong krah glai rưng hăng hơdôm phun kyâo glông tơpă, grup tơhan Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai tal blung a tum pơƀut abih bang ƀơi anăp hla kơ. Ƀing pơ ala khul pơlir Ping gah tơring čar Cao-Bắc-Lạng hrŏm hăng ƀing pơ ala mơnuih ƀôn sang djuai ania Tày, Nùng, Mán mơng dua boh tơring čar Cao Bằng hăng Bắc Kạn nao jơnum hrŏm, dŏ dong dua glông dua bơnah ling tơhan. Kâo hơmâo arăng rơkâo pơ ala Khul grup lăi pơthâo akŏ pơjing grup Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai hăng ba tơbiă tong ten bruă jao ơng Grup hăng lŏn ia.

Amăng Jơnum tơhan wai lăng plơi pla, tơhan wa mă, tơhan yu kič đơ đam dêh čar tal I pơphun ƀơi tơring glông Định Hóa, tơring čar Thái Nguyên lơ 24/5/1947, Khul Ping gah ling tơhan dêh čar hăng tơhan wai lăng plơi pla Việt Nam hơmâo lăi pơthâo tơlơi pơsit mơng Kơnuk kơna pơtrun “Hơpluh tơlơi ƀuăn yôm” hăng “Hơpluh dua tơlơi pơkă pơtrut pơsur mơnuih ƀôn sang” mơng ding kơna tơhan wai lăng plơi pla, tơhan wa mă, tơhan yu kič. Kiăo tui, mông pơsit tong. Hơpluh tơlơi ƀuăn yôm hơmâo ơi Võ Nguyên Giáp pơđôk yôm phăn hrŏm hăng tơnga yơr đĭ pơdah pran gơgrong hăng ur đĭ: Kâo ƀuăn ….kâo ƀuăn.

Tơlơi yôm mơng 10 tơlơi ƀuăn, anun lĕ akĕ phĭ tui lŏn ia, tui Ping gah, hăng mơnuih ƀôn sang, amra tuh rơyuh pran jua, djai pơsăn drơi gah yŭ hla kơ lŏn ia. Anai lĕ pran kơtang yôm phăn, pơsit tong pran gum pơgôp, gơgrong blah ngă, ba glăi tơlơi dưi, ƀu hŭi djai, ƀu hŭi glêh glar kiăng wai pơgang tơlơi rơngai, ngă pô mơng lŏn ia ta, wai pơgang mơnuih ƀôn sang. Trung tá Nguyễn Quân, ding kơna hơđăp Grup 559 Ling tơhan Trường Sơn, Kơ-iăng khua anom bruă pơtô tơlơi hrăm Lịch sử, Sang hră Ping gah Tổng cục Hậu Cần, thun anai 95 thun laih, ñu brơi thâo, ñu bưng băi hăng pơ-ư ang lơm mut hrŏm grup tơhan mơng thun 1946 hăng găn rơgao 2 tal blah wang mơng djuai ania. Wŏt thun blan ngă bruă ling tơhan ngă kơ ñu hluh dơlăm ƀiă dong tơlơi yôm mơng 10 tơlơi ƀuăn:

“10 tơlơi ƀuăn mơng ling tơhan lĕ tơlơi yôm hloh, anai lĕ tơlơi ƀuăn akĕ phĭ, pơdah tơlơi rô nao rai kơplah wah ling tơhan Ping gah, hăng mơnuih ƀôn sang. Truh ră anai hăng Ping gah, ăt pơdah lĕ sa khul ling tơhan akĕ phĭ hloh, tơlơi gơgrong anun pơlir amăng ha rơnuk hơdip, hăng ƀing ling tơhan. Ƀing gơmơi trun nao blah ngă kual Dơnung thun 1968, lơm anun pơsit tong lơm nao blah wang him lăng ƀu dưi pot glăi dong tah, samơ̆ hăng pran gir run, hơget pơtrut pơsur pran sông kơtang blah ngă ? yôm hloh, anun lĕ tơlơi gơgrong hăng Ping gah, hăng mơnuih ƀôn sang, hăng tơlơi rơngai, rơnuk rơnua lŏn ia”…

Djơ̆ hăng tơlơi ƀuăn anun, mơng sa grup tơhan hăng 34 čô mơnuih, ling tơhan ta ƀơƀrư̆ prong tui. Ră anai, ƀơi tơkai čư̆ Slam Cao, 10 tơlơi ƀuăn yôm hơmâo čih glăi yôm phăn ƀơi kơƀang anih djă pioh hrơi akŏ pơjing grup tơhan Việt Nam pơtô pơblang pơklaih rơngai. Trung tá Nguyễn Ngọc Quân, Khua puih kơđông tơhan wai pơgang guai Quang Long, anom bruă git gai ling tơhan wai pơgang guai Cao Bằng pơsit tong:

“Rĭm mơguah hrơi sa, gah yŭ hla kơ hing ang kơ lŏn ia, hơmâo pơđok prong tơlơi ƀuăn yôm phăn mơng ling tơhan, ƀing gơmơi, rĭm čô mơnuih amăng khul ling tơhan Việt Nam lêng kơ pơ-ư ang, hluh rơđah tơlơi yôm mơng 10 tơlơi ƀuăn mơng ling tơhan. Kâo pô hrŏm hăng ƀing ling tơhan amăng puih kơđông lêng pơmĭn nao hăng hơdor tơngia, mơng anun lêng kơ gir run ngă tui klă bruă jao ƀơi anih anom mă bruă, gum pơgôp, mut hrŏm, pơsir hĭ djop tơlơi glêh tơnap, tŭ mă hăng pơgiong djop mơta bruă jao”…

Hăng 34 čô tơhan blung a hăng djop rơnuk ling tơhan Việt Nam, 10 tơlơi ƀuăn yôm phăn ăt lêng kơ djă pioh amăng rĭm čô mơnuih apăn bruă, ling tơhan. Ƀu djơ̆ kơnong lĕ ling tơhan blah ngă, tơngan djă kjăp phao kơtuang wai pơgang lŏn ia, kual ia rơsĭ, rơhuông adai lŏn ia, ƀing ling tơhan ăt tơhrơi kah hăng mlăm pơhlôm brơi tơlơi hơdip trơi pơđao, yâo mơ-ak, rơnuk rơnua brơi mơnuih ƀôn sang. Sit biă ñu, amăng bơyan hơjan kơthel, klin kman, hơdôm rơbăn čô mơnuih apăn bruă, ling tơhan ƀu hŭi glêh glar ba jơlan hlâo kiăng wai pơgang brơi mơnuih ƀôn sang, ngă djơ̆ hăng tơlơi ƀuăn yôm phăn, ngă hiam tui hla kơ hing ang mơ̆ Ping gah mơnuih ƀôn sang jao…

VOV/Siu Đoan Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC