Kiăng hrơi Tê̆t ngă yang thun phrâo Giáp Thìn 2024 “Djŏp sang anŏ hơmâo ƀong Tê̆t, djŏp pô hơmâo ngui Tê̆t”, tơring čar Kon Tum lăng ba tơlơi ngui ngor čơkă Tê̆t kơ hơdôm boh sang anŏ hơmâo anăn kơnuk kơna djru, mơnuih djru hơkrŭ lŏn ia, ƀing tha, sang anŏ rin, giăm rin, mơnuih mă bruă sang anŏ tơnap hloh, mơnuih ƀu hơmâo pô lăng ba...Amăng anun, tơring čar pơsit mă yua rơbêh 8 klai djru kơ rơbêh 16.780 boh sang anŏ rin, giăm rin čơkă tê̆t, ngui ngor bơyan bơnga hăng mrô prăk kơ rim boh sang anŏ rin 600.000 prăk, rim boh sang giăm rin 300.000 prăk. Hrŏm hăng anun Jơnum min djŏp djuai ania mơnuih mơnam Việt Nam wơ̆t hăng khul grup djŏp anom bruă iâu pơthưr hơmâo hơdôm pluh rơbâo anung gơnam brơi kơ mơnuih ƀôn sang ƀong Tê̆t.

Ayong A Định, Khua ping gah ngă rah Khua plơi Đăk Bung, să Đăk Rơ Nga, tơring glông Đăk Tô brơi thâo: Grup ping gah plơi Đăk Bung hơmâo 14 čô mơnuih ping gah, kiăng pơhlôm brơi hrơi Tê̆t kơ abih bang mơnuih, abih bang sang anŏ, mơnuih ping gah amăng grup hơmâo kah pơpha bruă krăp lăng hơdôm ƀut sang anŏ, sem lăng tơlơi hơdip sit nik mơ̆ng abih bang 161 boh sang anŏ hăng 885 čô mơnuih mơ̆ng plơi či djru ba hrơi tê̆t kơ rim boh sang anŏ:

 “Hlâo kơ Tê̆t, gơmơi pơphun lăng glăi abih hơdôm boh sang anŏ rin hăng hơdôm boh sang anŏ tơnap tal či djru ba, djru ba neh met wa čơkă Tê̆t pơđao pran jua, mơ-ak mơ-ai, hlơi hlơi lêng kơ ƀong tê̆t soh. gơmơi lăng bruă pơgang glai rưng djơ̆ biă hăng neh met wa, yua dah sit neh met wa hơmâo mă tơlơi djru mơ̆ng bruă pơgang glai rưng, neh met wa hơmâo thim tơlơi hok mơ-ak či ƀong Tê̆t hơmâo hơmăi hloh. Rim thun, Kông ti TNHH sa ding kơna Đang glai Đăk Tô ngă hrŏm hăng plơi pla lăng glăi abih hơdôm boh sang anŏ rin, tơnap tap či čih anăn djru braih, ngôt hra kơ neh met wa, Kông ti lăng ba biă neh met wa amăng hrơi ngui ngor, hrơi Tê̆t, rim thun lêng kơ brơi gơnam kơ neh met wa soh”.

Giăm 230 boh sang anŏ djuai ania Bahnar ƀơi plơi Dơk Rơng, jing plơi pla phrâo ƀơi să Glar, tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gia Lai, čơkă thun phrâo 2024 hăng tơlơi hok mơak amăng bơyan hơpuă yuă pơdai jor kơtor lu, rơnoh sĭ boh troh đang hmua ăt pơmă tui, biă mă ñu kơphê. Abih bang mơnuih ƀôn sang amăng plơi lêng kơ hơmâo đang kơphê, tiu, boh kruăi hrĕ…ƀiă sang anŏ ăt hơmâo hơdôm ar đdang hmua, sang anŏ hơmâo lu lĕ truh 4-5 hektar….Thun hlâo, giăm 20 boh sang anŏ hơmâo prăk pơhrui glăi truh 1 klai prăk mơ̆ng kơphê hăng kơnong yap mơ̆ng bruă pĕ kơphê giong, mơnuih ƀôn sang blơi truh 50 boh rơdêh thut pơmă soh. Yak nao amăng thun phrâo, mơnuih ƀôn sang plơi Dơk Rơng hơđong pran jua ngă hmua kiăng pơhrui glăi lu. Tha plơi ơi Vut lăi:

“Thun phrâo anai, mơnuih ƀôn sang gir run pơblih tơlơi pơmin hơdră mă bruă, wai lăng phun pla, khom răk rem brơi klă hloh pioh kơ phun kơphê hiam boh lu. Mơnuih ƀôn sang mơak mơ̆n, lơ̆m hmư̆ hing ră anai hơmâo pơjeh kơphê boh lu hloh, hlâo adih kơphê TR4 mơnuih ƀôn sang mơak laih mơ̆n ră anai hơmâo kơphê pơjeh hla boh pơ-ô̆, kơphê mơtah phun ber boh lu huăi hlăt ƀong, mơnuih ƀôn sang hlăk gir run pla pơjeh phrâo anai. Mơnuih ƀôn sang đăo kơnang hơmâo pơjeh phrâo amra boh lu pơhrui glăi lu mơ̆n, tơlơi hơdip mơda amra hơđong hloh, djop tui”.

Plơi prong An Khê jing sa boh plơi prong hơmâo Khua dêh čar pơsit jing anih ngă giong bruă man pơdong plơi pla phrâo. Tơdơi kơ ngă giong 19/19 rơnoh pơkă plơi pla phrâo, plơi prong An Khên pơplih tañ biă, đĭ kyar tañ, rơnoh pơkra gơnam mơ̆ng thun 2016-2020 hơmâo 12,75%/thun. Tơlơi bơwih ƀong pơplih klă mơn. Hơdôm anih gru đưm hăng gru grua boh thâo hơmâo djă pioh hăng đĭ kyar...Ayong Hồ Văn Hay, dŏ ƀơi plơi Pơ Nang, să Tú An, plơi prong An Khê, tơring čar Gia Lai brơi thâo:

“Sang anŏ gơmơi juăt pla kyâo, pla tơbâo, pla hơbơi plum. Laih anun prăk pơhrui mơ̆ng sang anŏ gơmơi rim thun ăt hơmâo mơn 50-60 klăk prăk, čom blơi gơnam amăng sang, brơi ană bă hrăm hră, lăi nao abih bang găp ƀrô laih, huăi kơƀah lơi. Amăng thun phrâo kâo amra gir ngă bruă hloh, thun phrâo anai bơni hơ-ơč kơ neh met wa hiam drơi jăn pran jua bơwih ƀong hrưn đĭ tơklaih mơ̆ng rin rơpa, gir djă pioh gru grua kơ neh met wa amăng plơi”.

Dak Găn lĕ să kual ataih tơring glông Dak Mil, tơring čar Dak Nông. Ƀrô bơyan têt thun anai, anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna hăng djop sang bruă kơđi čar, mơnuih mơnam mut phung pơtum lu hơdră pơsir tơlơi tơnap tap ĕp prăk djru ba têt kơ mơnuih ƀun rin hăng mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă djop plơi pla. Ơi Y Srao, Khua anom bruă khul ia jrao kyâo bơrơkal mriah să Dak Găn brơi thâo, tơlơi kiăng mơ̆ng să lĕ ƀu lui sang anŏ pơpă tơnap tap mơ̆ kơƀah mơnong ƀong huă amăng hrơi têt ôh.

“Khul ia jrao kyâo bơrơkal mriah să ngă hrŏm anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơn hăng djop sang bruă mơnuih tơpuôkjak iâu pơčruh kiăng hơmâo gơnam djru têt kơ mơnuih ƀun rin, hơdôm sang anŏ hơmâo ană kơnuk kơna djru laih anun djru mơnuih ƀôn sang djop plơi pla amăng să. Ƀing gơmơi khut khăt gir run ƀu lui mơnuih ƀôn sang kơƀah mơnong ƀong huă hrơi têt ôh, kiăng čơkă thun phrâo mơak, trơi pơđao. Ƀrô čơkă thun phrâo pơpŭ kơ abih bang mơnuih ƀôn sang hiam drơi jăn, mă bruă pơđĭ kyar, thâo gum pơgôp hloh amăng plơi pla, anun lĕ tơlơi čang rơmang prong hloh”.

Yak nao amăng thun phrâo Giáp Thìn 2024, kiăng kơ djop mơnuih lêng kơ hơmâo têt soh, djop sang bruă kơnuk kơna, khul grup mơnuih mơnam mut phung pơphun čơkă têt gum hrŏm gong gai kơnuk kơna djop tơring čar amăng kual Dap Kơdư djru ba têt kơ mơnuih ƀôn sang, biă mă ñu mơnuih ƀun rin, tơnap tap, mơnuih mă bruă apah sang anŏ tơnao…kiăng čơkă têt trơi pơđao, djop djel ƀu lui sang anŏ hlơi kơƀah mơnong ƀong huă amăng hrơi têt thun phrâo Giáp Thìn 2024.

Să guai dêh čar Quảng Trực, tơring glông rin 30a Tuy Đức jing sa amăng hơdôm boh să dŏ hơmâo lu tơlơi tơnap tao mơ̆ng tơring čar Dak Nông. Ơi Điểu Khanh, Kơ-iăng jơnum min mơnuih ƀôn sang să brơi thâo, să hơmâo mrô sang anŏ rin dŏ lu biă. Biă ñu, thun 2023 phrâo rơgao, ƀơi să lŏn tơnah hơmâo tơlơi truh, tơhroh, dlut yua tơlơi truh lŏn adai ngă, ngă kơ lu sang anŏ tơnap tap. Yua hnun, bruă lăng ba tê̆t kơ mơnuih ƀôn sang pơ anai hơmâo Ping gah, gong gai să lăp đing nao, hăng tơlơi pơmin abih bang mơnuih, abih bang sang anŏ lêng kơ hơmâo ƀong Tê̆t.

“Tal anai să Quảng Trực gơmơi gir iâu pơthưr hơdôm anom bơwih ƀong, ƀing čơmah gum djru lăng ba Tê̆t kơ mơnuih ƀôn sang, biă ñu sang anŏ rin, sang anŏ tơnap tap. Gơmơi gir kiăng abih bang mơnuih, sang anŏ lêng kơ čơkă Tê̆t mơ-ak mơ-ai”.

Phrâo anai, djop puih kơđông gah anom bruă khua tơhan pơgang guai dêh čar tơring čar Gia Lai pơphun hơdră anăn “Bơyan phang ƀơi guai dêh čar-pơđao pran jua ană plơi pla” pơphun tui ƀơi djop puih kơđông tơhan pơgang guai dêh čar tơring glông Ia Grai, Đưk Kơ, Čư̆ Prong. Ƀơi rim hơdră, ƀing tơhan pơgang guai dêh čar hrŏm hăng mơnuih ƀôn sang amăng kual jơnum hrŏm ngui ngor anung hơtŭkriă ƀañ tek, adoh suang, atông čing mơak hrŏm ling tơhan hăng mơnuih ƀôn sang čơkă thun phrâo. Hrŏm hăng anun,  lu mơnuih čơmah pơphun brơi gơnam sĭ mơdrô hăng hơdôm anung gơnam brơi mơnuih ƀôn sang tơnap tap mơ̆ng braih akuăi, hơdrôm hră pơar hrăm hră truh pơ abăn mơsum, musker, gơnam yua hrăm hră brơi kơ čơđai sang hră ƀun rin. Mơ̆ng anun kiăng pơphun brơi ană plơi pla mơak thun phrâo hơmâo mơnong ƀong huă trơi pơđao. Thượng uý Siu Thương pioh kơđông tơhan Ia O lăi kơ bruă djru têt brơi kơ mơnuih ƀôn sang ƀun rin, čơđai mua mơnuih djuai ƀiă ƀơi să Ia O, Ia Čiă:

 “Rim thun sit truh bơyan têt puih kơđông tơhan pơgang guai ƀơi Ia O, tơring čar Gia Lai rai pơpŭ thun phrâo ƀong têt, mơak hrŏm ană plơi pla, ăt mông anun ƀing tơhan hơmâo mông bưp nao rai hăng ană plơi. Khua tơhan pơgang guai dêh čar ăt git gai puih kơđông Ia O sit čơkă thun phrâo nao ƀơk gơnam kơ sang anŏ ƀun rin. Giong anun, ƀing tha plơi, khua ƀôn lĕ mơnuih djru ba hur har kiăng ƀing tơhan hyu pơtô lăi. Bơyan têt thun anai, puih kơđông hơmâo ƀơk gơnam kơ sang anŏ ngă hơkrŭ, sa anung gơnam 300 rơbâo prăk, kiăng djru hrŏm ba têt mơak mơai, kiăng mơnuih ƀôn sang hăng ling tơhan lir hơbit tong ten hloh amăng bruă akŏ pơdong tơlơi rơnuk rơnua ƀơi guai dêh čar”.