VOV4.Jarai- Hơdôm a`a\m pơtăm, boh trôh, jing gơnam [o\ng huă jơman, ba glăi hơmâo pran jua ama\ng drơi jăn pô ta. Hơdôm tơlơi pơmin ksem boh thâo ia rơgơi, tơlơi jơman mơng boh pơtơi, djơh ha\ng drơi jăn [ing ta, hling hlang bia\ ma\ brơi kơ lu mơnuih. }ra\n hdră “ Tơlơi suaih pral – Tơlơi hơd^p mơda”, rơwang hrơi tơjuh anai, [ing gơmơi lăi pơthâo brơi tơlơi hiam drơi jăn hling hlang mơng bơoh pơtơi.

            Boh pơtơi dưi thâo truh boh troh, tơdơi kơ ta [o\ng `u ba glăi  hơmâo pran ta` bia\ mă drơi jăn [ing ta, hơmâo 3 mơta gơnam jơman mơng sik hơmâo hơđăp le\ sucrose, fructose, glucose, hro\m ha\ng ]ất sơ. Yua mơng anun yơh, bôh pơtơi dưi lăi boh troh jơman brơi kơ hơdôm mơnuih pơtâp drơi jăn. Hơdôm mơnuih kơhnâu kơhna\k pơmin ksem brơi ta [uh, bôh pơtơi dưi pơgăn glăi tơlơi duăm ruă, laih anun pơgăn glăi hơdôm tơlơi duăm ruă, mơng boh pơtơi, tơdah ta [o\ng `u hrim hrơi.

          Pơgăn glăi tơlơi tơdu drơi jăn, laih anun tơlơi [u kiăng pơhiăp.

            Hơdôm mơnuih tơdu drơi jăn, min ama\ng pran jua drơi jăn gleh rơmon, stress, amra hơmâo pran tơdơi kơ [o\ng boh pơtơi. Tơlơi pơmin ksem brơi ta [uh. Ama\ng boh pơtơi hơmâo tryptophan – Hasa gơnam protein, jing drơi jăn ta pơblih jing h^ serotonin. Yua dah ia anai rô đ^ pơ\ ako\ dlô, nga\ brơi ako\ dlô ta mơak, nga\ brơi ara\t areo kơtang, mơak mơai hloh.

            Kho\m wor b^t h^ be\ sar  jrao, laih anun [o\ng lu boh pơtơi, hơmâo lu vitamin B6, amra djo\p brơi drah laih anun hơmâo pran kơtang hloh dong. Anun le\ tơlơi pơta\ pơtăn mơng nai ia jrao Dinh dưỡng dêh ]ar Anglê.

          {o\ng na nao  boh pơtơi, djru brơi tơlơi pơgăn glăi kơ [ah ia drah.

            Hơmâo lu gơnam pơsơi lu, [o\ng lu boh pơtâo amra hmâo lu drah hồng cầu Hemoglôbin ama\ng drah, laih anun djru brơi bruă kơdong glăi tơlơi kơ [ah ia drah ama\ng drơi jăn.

          Ngă hơđong tơlơi đ^ trun ara\t drah.

            Boh pơtơi hơmâo lu [ơi kual lon adai pơiă hơjan, hơmâo lu gơnam jơman ]ất khoáng, kẽm, ia pơs^n [ia\, tui anun hiam brơi ara\t drah. Tui ha\ng [irô wai lăng jrao gun, laih anun gơnam [o\ng huă dêh ]ar Mi- FDA lăi: Tơlơi [o\ng bôh trôh le\ bôh pơtơi, hơmâo pơtă brơi tơlơi hiam drơi jăn, plai [ia\ tơlơi duăm ruă gah ara\t drah ( Huyết áp), [u dah ruă rơbuh [u hơmâo thâo ( đột quỵ)

          Ngă kơtang ako\ dlô.

            Bôh tơhnal pơmin ksem brơi ta [uh, hơmâo lu ia kali ama\ng boh pơtơi, amra djru tơlơi hrăm hra\ thâo rơgơi ]ơđai muai.

          Pơgăn glăi eh kha\ng.

Yua hơmâo lu ]ất sơ, [ong lu boh pơtơi, ngă hiam brơi pruăi pran brơi  mơng ]ơđai truh pơ\ phung mơnuih tha rơma. Anai le\ boh troh ngă brơi ta nao juă dlai amu`. Yua kơ anun yơh, bôh pơtơi brơi ]ơđai [o\ng lu nao juă dlai amu` ame\, ngă brơi prua\i pran hiam tơdơi anai,

          Pơgăn glăi ara\t drah trun.

            Kiăng ta` hơmâo pran brơi drơi jăn ta, hiam hloh brơi [o\ng pơtơi hăng ia rơ- ơ\, [udah sinh tố pơtơi hơmâo hro\m ha\ng ia sâo rơmô. Pơluk hro\m kah ha\ng anun, kiăng hruih asơi ama\ng kian ta hiam, kiăng hơmâo ia sik ama\ng drah, pơgăn glăi mơmot mơta, rua\ ako\, dleh glar trun arat drah.

          Pơgăn hơ ơ\ pơ iă:       

            Ama\ng boh pơtơi hơmâo ]ất antacid hơmâo hơđăp ama\ng bôh pơtơi, dưi pơjrao ama\ng drơi jăn. Tơdah gơyut bưp tơlơi hơ ơ\ pơ iă, ba\ kiăng bơngơt bơnga`... {o\ng boh pơtơi, amra ngă brơi pruăi pran mơak, tơlơi hơ- ơ\, nao juă dlai tơnăp tap.

          Gơnam [o\ng huă hiam mơguah.

            Mơguah tơdơi pơdưh mơng p^t, mông anai ta` trun ara\t drah bia\ ma\, yua dleh rơmon, mơhao p^t. {o\ng boh pơtơi amra abih tơlơi ruă, laih anun ngă brơi ta hơmâo pran ama\ng sa hrơi mă bruă phrâo.

          Pơjrao ka] ke\.

            Tơdah ka] ke\, hlâo ta hduah sơ [u pik nao [ơi nam rơka ka] ke\, ta pik nao boh pơtơi [ơi kl^, ngă brơi ta rơ- ơ\, [ơi kl^ ka] ke\ anun.

          Pơjrao tơlơi ruă ara\t areo.

 Ama\ng boh pơtơi hơmâo lu vitamin B. Yua kơ anun djru brơi gơyut [o\ng boh pơtơi, ngă brơi ara\t areo huăi ruă. Tui ha\ng tơlơi pơmin boh thâo ia rơgơi lăi tui anai. Hasa ba rai drơi jăn plên rơmong ta`, laih anun ruă ako\, lu mơnuih hơduah [o\ng gơnam amu` plên rơmong kah hăng Socola, [a` ke\o mih, gơnam ara\ng hơna pioh ama\ng hruih. Khă anun hơdôm gơnam [o\ng anai, [u ba glăi tơlơi pơjrao ruă stress ôh kah ha\ng ta kiăng ôh, yua dah `u hơmâo lu ia sik, hlăk anai [ing ta kiăng [ia\ đu] ia mih, kho\m [o\ng hdôm gơnam hơmâo lu carbohydrate.

Bơhơmutu hăng gơnam [o\ng huă pơ\ kon.

Bơhơmutu hăng gơnam [o\ng huă pơ\ kon, gơnam jơman ama\ng boh pơtơi kah ha\ng protein ama\ng boh pơtơi lu hloh 4 wot boh pôm, ia carbonhydrate lu hloh 2 wot, laih anun gơnam phot pho lu 3 wot. Rơngiao kơ anun Vitamin A, gơnam pơsơi ama\ng boh pơtơi lu hloh 5 wot, pơka\ ha\ng boh troh pơ\ kon kah ha\ng boh pôm, boh lê, boh xoai.... Hlăk anun gơnam khoáng ]ất, kali lu hloh 2 wot mơn.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr