-Nay Jek : Neh met wa hăng [ing gơyut hmư\ bro# khăp hăng [u-eng ! Ho\k mơak bưp glăi [ing gơyut hmư\ bro# amăng ]răn hơdră “Tơlơi suaih pral hăng tơlơi hơdip mơda” hrơi anai. Tui anun yơh tơdơi kơ hơdôm blan pơdơi prong, ană bă, ană amôn adơi đeh [ing ta ră anai yak nao mut thun hrăm phrâo dơ\ng yơh, prăp lui kơ hrơi jơnum prong mơak mut thun hrăm phrâo tar [ar amăng dêh ]ar.

            Hro\m hăng bruă nao blơi hơdrôm hră pơar, sum ao phrâo kơ [ing ]ơđai nao sang hră, sa tơlơi dơ\ng [ing am^ ama ]ơđai sang hră ăt hlăk gleng nao anun le\ pơgang tơlơi suaih pral kơ ană bă, ]ơđai muai sang ano\ ta. }răn hơdră anai, lăi pơthâo tơlơi ruă nuă juăt hơmâo kơ [ing ]ơđai sang hră laih anun hơdră pơhlôm pơgang h^ hlâo.

            Neh met wa hăng [ing gơyut khăp!  Sa tơlơi  lăp gleng nao hăng do\ bơngo\t biă mă pơdjơ\ nao kơ tơlơi duăm ruă kơ ]ơđai sang hră, kah hăng pơtu\k hơdrap, ruă mơta, [le\ hmơi, kơ]ung plă tơkai tơngan amăng bah le\, ră anai, hơmâo ]ơđai mo\t mơta ta`, we\ tơlang ro\ng, ngă ruă ako\ arăt areo ăt jing sa tơlơi pơhu\i kơ [ing ]ơđai sang hră ră anai. Laih anun sa amăng hơdôm mơta tơlơi ruă amăng sang hră juăt hơmâo hăng jing sa tơlơi hu\i, bơngot kơ [ing am^ ama ]ơđai sang hră, anun le\, ]ơđai mot mơta, troă mơnil mơ\ng anet. Tui hăng [ing mơnuih rơgơi kơhnâo lăi, tơlơi ngă mmot mơta ]ơđai ră anai jai hrơi lu laih anun ta` biă mă [ơi dêh ]ar ta. Phun `u hơmâo tơlơi ruă anai aka thâo rơđah ôh, arăng glăk hơduah ep, yua ano\ mă bruă mơ\ng mơta ta `u gleh glar sui, kah hăng lăng nao amăng boh hră mrô anet anet lu, pơđok hră, lăng nao [ơi măi komputơr lu đơi, do\ hrăm hră [ơi anih tơlơi bơnga] apui lơtrik [u djo\p [u rơđah anun ba  truh mo\t mơta. {ing am^ ama, ]ơđai sang hră kho\m kơđiăng, rơngiao kơ pơ [ă mơ\ng drah kơtăk kơnung djuai am^ ama le\, [ing ]ơđai nge phrâo tơkeng ano\ kơtra#o kơnong 2 k^ mơkrah pơgu\; ]ơđai tơkeng kơ [ah blan aka [u djo\p hrơi blan pi kian, ]ơđai pit [iă mông đơi, lăng tivi je\ đơi ăt amu` ba truh kơ tơlơi mo\t mơta mơn. {ing am^ ama ]ơđai sang hră kơđiăng ]ơđai dơ\ng mơ\ng 7-9 thun laih anun dơ\ng mơ\ng 12-14 thun, amăng thun kar anai tơdah pit [iă mông đơi, pit [u djo\p ôh, am^ ama pơgo# ană bă hrăm hră lu đơi ăt amu` ngă mo\t mơta mơn. Tơdah rim hrơi ]ơđai lăng tivi truh kơ dua mông rơbêh dua mông pơ dlông, ataih mơ\ng anih do\ truh pơ tivi rơbêh 3 met amra ngă kơ mơta rơgah laih anun tơdu h^ mơn. Tui anun, [ing am^, [ing ama glăk gleng nao, ngă hiư\m pă kiăng kơ ană bă ta huăi mo\t mơta?

            Tui hăng [ing mơnuih rơgơi kơhnâo gah bruă pơjrao tơlơi ruă mơta, sa amăng  hơdôm mơta boh yom phun hloh pioh kơ ană bă [ing ta huăi mo\t mơta, anun le\ kho\m do\ hrăm hră, pơđok hră [ơi anih bơnga] rơđah rơđong lơm ană bă do\ hrăm hră. Ăt lăp gleng nao mơn, tơdah apui bơnga] kơtang đơi [udah brư mmo\t đơi lêng ngă kơ mơta ]ơđai rơgah, kho\m be\ tơlơi anun. Anăm lui ]ơđai pơđok hră, ]ih hră na nao sui mông. Ăt anăm brơi ôh ană bă do\ ]ơđai lăng tivi lu đơi truh 2-3 mông na nao mơtam laih anun kho\m pơkă hơnong kơ ană bă ngui ngor, hrăm hră hăng lăng tivi, hrăm hră ]ih hră djơ\ hơnong.

            Ano\ ataih klă hloh pơkă mơ\ng mơta ta truh pơ hơdrôm hră pơđok kho\m djơ\ mơ\ng 30-50 cm jing mơ\ng sa ]ơgam mơkrah truh kơ dua ]ơgam. Tơlơi do\ ber ]ơđai hrăm hră kho\m tơpă ro\ng [udah kơnang kjăp [ơi ro\ng grê. Lơm do\ ]ih anăm brơi ]ơđai do\ pơđing ako\, do\ mơ]eng ôh, [udah do\ đih pơđok hră, [udah hrăm rah hră, [o\ng rah gơnam. Gleng nao kơ tơlơi ]ơđai [o\ng huă jơman, djo\p ia pơđ^ pran jua. Brơi ]ơđai [o\ng mơ`um gơnam [o\ng rơgoh huăi đôm jrao, kmơ\k [udah rao aka [u rơgoh, [o\ng gơnam [o\ng lu protein hăng vitamin. Lơm hrăm hră gleh glar đơi, jai kraih gleng nao kơ gơnam [o\ng jơman, kơtưn pơto\p rơjang drơi jăn, pơ kjăp drơi jăn pran jua.

            }ơđai muai ăt brơi nao pơkă lăng mơta re se, boh [iă ha thun ha wo\t kiăng kơ thâo ano\ klă tơlơi găng a`răng kơ mơta. Tơdah ta  đing đăo ană bă mo\t mơta, kho\m nao pơkă lăng mơta kơ ană bă ta` mơtam yơh, kiăng huăi kơtang tui. Hrơi blan klă hloh nao pơkă lăng mơta kơ ]ơđai hrăm hră, hlâo kơ truh thun nao sang hră. Mơta hăng tơlơi găng a`răng kơ mơta tơdah ta [u kơđiăng tong ten hă, amra ba truh tơlơi ruă ngă bum mơta, mo\t mơta, biă mă `u mơta ]ơđai muai glăk pơđ^ kyar.

          -Siu H’Prăk : Hrom hăng mo\t m’ta le\ ană bă [ing ta ăt glăk khom k’do\ng glăi mơn hăng lu tơlơi ruă mơng sang hră pơkon. Kiăng neh me\t wa hăng [ing gơyu\t hmâo tơhnal lăng nao djo\p djel hloh kơ tơlơi ruă anun ăt kah hăng h’dôm bruă ]i kiăng djru ană bă pô pơgang hlôm hlâo ba glăi bôh tơhnal tơlơi duam ruă, pô dăp h’dră ]ra\n h’dră anai hmâo tơlơi bơk’toai nao rai hăng nai Nguyễn Hóa, Kơiăng Khoa Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Kon Tum kơ tơlơi anai.

            - Ơ nai Nguyễn Hóa, ^h dưi mơn brơi gơmơi thâo [ơ [ia\ kơ tơlơi ruă mơng sang hră glăk jai hrơi jai đ^ tui hăng rơnuk pơgi k’dih anai mơng [ing ta?

            - Nai Nguyễn Hóa: Anai le\ tơlơi mơ\ m’nuih m’nam gleng nao hăng `u ăt jing tơlơi juăt hmâo [ơi h’dôm bôh sang hră. H’dôm m’ta tơlơi ruă mơng sang hră hmâo sa dua m’ta tơlơi ruă kah hăng anai: Sa le\ tơlơi ruă mo\t m’ta. Dua le\ we\ tơlang rong. Tlâo le\ tơgơi m’bah. Laih anun `u ngă prung amăng pran joa, [u ai boai, rơmong rơmoă.

            - {ing ta glăk lăi nao tơlơi duam ruă mơng sang hră hăng [ing ]ơđai sang hră. Khă hnuh hai bôh than ba truh h’dôm tơlơi duam ruă mơng sang hră lu `u le\ [u djơ\ mơng sang hră ôh? Tơlơi anai hn^ ^h pơmin nai?

            - Nai Nguyễn Hóa: Lu `u bôh than ba truh mơng tơlơi ruă yơh tơlơi ]ang rơmang, kiăng thâo mơng am^ ama ]ơđai sang hră prong biă. Anun le\ tơlơi ]ang rơmang ană bă pô hrăm hră rơgơi, laih anun tơlơi anai tơlơi dih mơ\ [u gleng nao ôh tơlơi h’d^p m’da, tơlơi soaih pral mơng [ing ]ơđai. Bơhmutu [ơi sang hră, laih anun nao hrăm gah rơngiao kơ mông hrăm [ơi sang hră … {u dah pơ phun bruă hrăm amăng sang ano# [u djơ\ h’nong, [u djơ\ ako# tlôn, anun yơh pơjing rai tơlơi [u hyu\k hyuan amăng pran joa. Hăng tơlơi [u hyuk hyuan amăng pran joa anun yơh ba truh tơlơi duam ruă ta iâu `u ngă prung amăng pran joa. Yoa anun yơh rơnoh mơng sang hră ăt khom ngă hiưm h’pă mơn lăi pơthâo nao rai hăng gum lăi kơ am^ ama ]ơđai sang hră kiăng am^ ama ]ơđai sang hră hmâo h’dră pơ phun brơi bruă hrăm hră, h’d^p m’da [ơi sang djru kơ [ing ]ơđai sang hră.

            - Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Kon Tum ngă h’ge\t kiăng pơgang tơlơi ruă mơng sang hră kơ [ing ]ơđai?

            - Nai Nguyễn Hóa: Hrim thun hloai tui tơlơi g^t gai mơng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt gum hrom hăng {irô ding jum wai lăng bruă ia jrao, Gơnong bruă pơtô juăt gum hrom hăng gơnong bruă ia jrao tring ]ar hyu doăh e\p kiăng thâo tơlơi [ơi anih anom anun g^t gai h’dôm anom bruă pơtô juăt k’tưn h’dôm bruă ngă kiăng h’dư\ h^ h’dôm tơlơi duam ruă truh. Pơ\ anăp anai Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar ăt hmâo pơdo\ng laih mơn k’]a\o bruă. Sa le\ k’tưn hyu pel e\p bơdjơ\ nao h’dôm tơlơi duam ruă amăng sang hră. Dua dơng le\ hloai tui tơhnal anun ăt pơdo\ng laih mơn k’]a\o bruă ]râo ba kơ h’dôm bôh sang hră khom gleng nao lu hloh dơng kiăng ngă hiưm h’pă pơjing rai anih anom [u pơjing rai h’dôm bôh than ba truh h’dôm tơlơi duam ruă tui anun. Bơhmutu kah hăng k’[ang grê khom djơ\ hơnong pơkă mơng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt, djơ\ hăng hnưr thun kiăng [ing ]ơđai do# klă. }râo ba [ing ]ơđai do# ber djơ\ rơ-oa kiăng be\ h’dôm tơlơi ruă anun. {u dah kah hăng agaih h’djă [ơi sang hră rơđah đông biă le\ bơnga\] rơđah khom pơhlôm kiăng plai [ia\ tơlơi ruă gah m’ta. Tơlơi ruă rơmong rơmoă Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar g^t gai h’dôm sang hră amra mă bruă hăng am^ ama ]ơđai sang hră bia\ `u le\ h’dôm ]ô ]ơđai amra rơmong rơmoă kiăng gum lăi pơthâo kơ am^ amă ]ơđai sang hră kiăng hmâo h’dră pơtô brơi ană bă plai [ia\ tơlơi ruă rơmong rơmoă anai. K’đai glăi [ing ]ơđai [u ai boai ăt tui anun mơn khom hmâo am^ ama bơvih brơi…

            - &h hmâo tơlơi pơtă pơtăn h’ge\t mơn hăng am^ ama hăng [ing ]ơđai sang hră hmâo tơlơi ruă mơng sang hră?

            - Nai Nguyễn Hóa: Blung hlâo le\ tui hloai hrim tơlơi ruă kiăng hloai tui anun hrim sang hră ăt kah hăng am^ ama ]ơđai sang hră thâo krăn. Tơlơi ruă anun bôh than ba truh hiưm h’pă? Rơnoh pơdah mơng `u dơ\ h’pă? Hloai tui anun hmâo bruă pơsir kiăng pơgăn. Bơhmutu kah hăng ră anai, tơlơi mo\t m’ta anun `u pha ra hăng h’dôm tơlơi ruă pơkon. Sa le\ khom nao pel e\p m’ta mơng [ing ]ơđai hiưm `u hăng ruă mo\t m’ta truh rơnoh h’pă? Hloai tui anun khom hmâo tơlơi gal kiăng kơ pơgang ba. Rơđah đông biă `u [ơi anai le\ truă nil. Nil anun khom pơkă djơ\ hăng hơnong mo\t m’ta [ing ]ơđai glăk mo\t m’ta. Tơdah [u lăi nao ôh [ing ]ơđai glăk amăng hnưr thun h’pă k’tang mơ\ [u truă nil thơ `u amra ba truh k’tang hloh. Yoa kơ rơđah đông m’ta `u tơ tăng lu `u amra mo\t tui m’ta. Yoa anun kâo kiăng lăi tui hloai hrim m’ta tơlơi ruă mơ\ am^ ama ]ơđai sang hră hăng sang hră khom ngă hiưm h’pă hmâo bruă pơsir rơđah đông.

            - Bơni kơ ^h hmâo bơk’toai nao rai laih kơ tơlơi anai!