VOV4.Jarai - Nao pơ kual Dap kơdư lơ̆m hmư̆ tơlơi adôh “Rượu cần lâu năm cất trong đáy mắt em, anh vít cần, vít cần mà không dám uống”, ƀing tuai mơng ataih ăt lăng yôm mơn mơn lơ̆m ƀuh gru grua tơpai čeh mơng mơnuih ƀon sang ƀơi anai. Kiăng kơ lăi pơthâo anŏ hiam mơng gru grua yôm phara anai ƀu kơƀah lơi tơpai čeh mơng mơnuih djuai ania K’ho.

Tơlơi phiăn mơñum tơpai čeh mơng djuai ania K’ho hơmâo anŏ phara. Tơpai čeh mơng mơnuih djuai ania K’ho lĕ tơpai arăng riă mơng braih, ta vư ƀudah kơtor, hơbơi plum luk hăng poi pơkra mơng kyâo glai, kŏng mơng sa truh pơ 3 blan dưi klŏ mơñum yơh. Lơ̆m mơñum, arăng tuh pơbă ia sŏ mơng čroh hnoh, mơñum ƀô̆p hăng đing, tui phiăn juăt lơ̆m mơñum arăng gai brơi rĭm čô mơnuih mơ̆ ƀu hlă lu đing mơñum ha wŏt tui djuai ania pơkŏn ôh. Mơnuih djuai ania K’ho mơñum tơpai čeh amăng hrơi čơkă tuai, hrơi ngor prong amăng ha thun, amăng hơdôm hrơi ngă yang rơbang. Lơm mơñum tơpai tuai lêng kơ luă gŭ kơ pô sang hăng ƀing mơnuih hơmâo kơdrưh amăng plơi pla anun lĕ ƀing tha plơi, mơnuih đăo gơnang amăng kơnung djuai brơi mơñum tơpai hlâo.

Ƀing đah kơmơi djuai ania K’ho mơñum tơpai čeh

Amăng tơlơi akhan đưm mơng djuai ania K’ho ăt hơmâo lu tơlơi akhan lăi nao gru grua mơng mơñum tơpai čeh. Pơhmutu lĕ, K’Ting hăng K’Tang nao klaih ama, K’Không đĭ phun brŭ, Dra Joông hăng akan yang kơñĭ, Tơdăm K’ho, K’Pút ană yang hrơi, Dra Ka Giơng, Rơkơi bơnai K’Du hăng Ka Dùng, Klăn yang …. Tui tơlơi akhan đưm lăi nao tơpai čeh, biă mă ñu lĕ čeh sô hơđăp lĕ yôm phăn biă mă, Mơnuih djuai ania K’ho pơmĭn “Hơdôm čeh sô hơđăp anai lĕ anih dŏ hơdip kơ Yang Tơr Nơm (yang čeh tơpai)”. Yua anun hơdôm čeh tơpai sô hơđăp sĭ nua hơdôm pluh drơi kơbao. Sa čô mơnuih djuai ania K’ho pơdrong asah arăng amra pơkă hăng ring čing hăng čeh tơpai amăng sang anŏ. Anai lĕ hơdôm anŏ hơmâo mơng sa boh sang anŏ pơdrong asah tui tơlơi akhan đưm “Hơdôm đing dưm hra, abăn ao yôm, kông buh ƀơi tơngan, ring čing hăng čeh tơpai dưm dăp bă sang”, “Hơmâo čeh tơpai brơi ană plơi pla mơñum ngur ngor ha blan ƀu abih”.

Pơđok tơlơi akhan đưm mơng djuai ania K’ho brơi ƀuh phiăn juăt mơñum tơpai čeh mơng mơnuih djuai ania K’ho phara. Amăng tơlơi akhan Dra Ka Giơng hơmâo glông čih tui anai: Sang anŏ K’Giou pơphun ngă yang kiăng kơ pơpŭ kơ yang rơbang lơ̆m ană ƀing gơñu suaih mơng dju djuam duam ruă. “Sơmơ̆ sang anŏ gơñu ƀu hơmâo mơnuih tăp pơdai, kiăng kơ pok mơbah čeh tơpai hăng tuh ia hlâo kơ gai brơi tuai. Amĭ ama rơkâo dua adơi ayong nao jak iâu ƀing dra jŭ hiam bơnai thâo rơguăt amăng lu bruă mơng plơi pla ataih rai djru brơi amăng hrơi ngă yang rơbang”. Tơlơi anai brơi ƀuh amăng mông mơñum tơpai čeh mơnuih pok mơbah čeh tơpai lĕ sa čô đah kơmơi. Sa tơlơi čih dong ăt amăng tơlơi akhan anai mơn lăi nao phiăn juăt mơñum tơpai čeh. Dua adơi ayong rơbat hyu djop plơi pla ala ƀon samơ̆ dưi jak iâu kơnong sa čô dra. Glăi pơ sang amĭ ama tơña, dua adơi ayong lăi: “Ĕp ƀu ƀuh ôh sa čô đah kơmơi thâo ruah hơbơi loong mê kŏng tơpai, thâo tuh ia amăng čeh tơpai huăi blai đuăi mơng mơbah čeh tơpai”. Tơlơi anai brơi ƀuh mơnuih djuai ania K’ho mơnuih juăt jao sa čô dra tuh ia brơi čeh tơpai. Yua kơ mơnuih djuai ania K’ho pơmĭn tơdah tuh ia amăng čeh huăi blai đuăi gah rơngiao sang anŏ anun ngă yang amra sit biă mă “Lơ̆m K’Giơng amăng sang tơbiă gah rơngiao, tơngan djă cher (anai lĕ kuăng tŏng ia ia tuh nao amăng čeh tơpai) K’Giăn bral rơngal. K’Giơng lĕ dra hiam lăng kar hăng bơnga glai rưng glăk bluh, dra buh eng ao hiam hloh pioh čơkă tuai.

Tơpai čeh mơng djuai ania K’ho kŏng jai sui thun mơñam jai jơman, hăng lăng yôm biă mă. Yua anun, hlơi thơ lơ̆m hơmâo pô sang mă tơpai čeh kŏng lui amăng sui thun klŏ mơñum hrŏm lĕ sang anŏ anai lăng tuai anun yôm biă mă. Amăng tơlơi akhan djuai ania K’ho ăt lăi nao phiăn juăt mơñum tơpai čeh. Tơpai čeh blung hlâo lĕ pioh kơ ngă yang rơbang kar hăng lu tơlơi akhan Dra Ka Giơng, Tơdăm K’Pút ană yang hrơi, Nga yang Kòi, Pơtaih hăng kơbao ia, plơi R’Lơm … hơmâo lăi nao; tơpai čeh mơñum amăng hrơi pơdô̆ rơkơi bơnai, mơjut jôk, čơkă tuai tui tơlơi akhan Dra Ka Jong hăng akan yang kơñĭ, K’Ting hăng K’Tang klaih ama, Tơdăm K’ho…

Ƀing ta amra ƀuh phiăn juăt mơñum tơpai čeh hăng atông čing hring hơgor lĕ dua tơlơi phiăn hơmâo lăi nao amăng hơdôm tơlơi akhan đưm. Hơdôm tơlơi phiăn yôm phara amăng tơlơi hơdip mơng djuai ania K’ho. Mơñum tơpai čeh hrŏm hăng atông čing hơgor amăng hrơi ngur ngor mơ-ak ngă kơ ană plơi pla jai jê̆ giăm. Tơdah hơmâo tơlơi hil hơneč pơpă thơ, amăng mông anai amra lui hĭ abih păn tơngan tơdruă ayun suang hrŏm, lŏm hĭ tơlơi soh tơdruă, mơng anun lui hĭ anŏ mlâo kiăng kơ mut hrŏm hăng pran khăp pap tơdruă. Tơdah tơlơi adôh suang amăng hrơi pơdô̆ rơkơi bơnai dik dak mơ-ak, amăng hrơi mơyut jôk ăt rơnang hning rơngŏt mơ̆n. Amăng hrơi n gur n gor mơ-ak, amăng hrơi ngă yang. Mơnuih mơñum tơpai ăt tui hluai kiăng kơ gai tơpai tơdruă, tơlơi phiăn mơñum ăt phara mơn.

Phiăn hjuăt mơñum tơpai čeh pơlir hăng tơlơi hơdip mơda, jing tơlơi juăt ƀu kơƀah ôh amăng tơlơi hơdip mơng djuai ania K’ho mơng đưm hlâo kah hăng ră anai.

Hră pơhing phrâo Lâm Đồng: čih

Siu Đoan: Pơblang