VOV4.Jarai-Amăng hơdră rơwang hrơi tơjuh hlâo, [ing gơmơi hơmâo lăi pơthâo laih tơlơi ]ih mơng pô pơ]eh tơlơi pơhiăp ră ruai gru đưm ơi Nguyên Ngọc lăi nao kơ Pơtao, sa tơlơi phiăn bruă yang plơi pha ra biă mă mơng djuai ania Jarai.

 Amăng sang ano\ hơmâo mơnuih đah kơmơi tha, pô djă ako\ samơ\ pơdop h^ [o# mơta `u, jing kơmlă [udah juăt lăi tal, laih anun đah rơkơi [u hơmâo tơlơi dưi ôh pô pơdah [o# mơta, jing gro\m;

gưl plơi pla khoa ngă yang hơmâo tơlơi dưi [iă, samơ\ ăt pơdop [o# mơta, bơ tal [udah kơmlă le\ jing khoa plơi pô pơdah [o# mơta, pô pơ ala samơ\ hơmâo anăn [u hơmâo tơlơi dưi amăng plơi pla, anun iâu gro\m.

-{ơi kual mơnuih mơnam plơi pla pô arăng lăng prong hloh le\ Pơtao

Yua hơge\t hơmâo 3 djuai pơtao le\, yua hơmâo tơlơi mơyang đăo kơ tơlơi yang rơbang mơng djuai ania Jarai, tui hăng anun lo\n glai adai rơngit dưi ako\ pơjing hăng klâo mơta anun, [udah dram gơnam amăng lo\n glai adai rơngit `u hơmâo pơ[uh hăng klâo hơbo#:

Ia le\ ano\ hlong, apui hlor laih anun angin ayuh suă jua. Lơ\m klâo mơta ano\ anun hơđong le\, mơak, djop bruă klă hiam soh, hnoh ia rô rơnang [u hơmâo ano\ pơgăn ôh;

hơjan amra rơnang phang mơak, angin djong, ]ư\ siăng hăng djop mơta mơnong mơnoă, ană mơnuih hyuk hyak mơak klă soh.

-Klâo mơta tơlơi anun jing klâo samơ\ sa đô]. Tơdah hơmâo abih klâo mơta klă hloh, tơdah hơmâo kơnong sa ăt huăi lơi.

Yua kơ anun pơtao ia, pơtao angin [u hơmâo ôh, hăng djuai ania Jarai ăt huăi yôm lơi.

-Amăng tơlơi akhan ră ruai đưm, hơmâo sa ]ô arăng iâu `u pơtao, jing khoa tơring tơrang mơđok mơkang, [rưh mơhiah (hơmiah) biă mă, samơ\ sa ]ô dong anăn Rit, ană drit droai, [un rin, do\ pơ gah plơi, amăng glai klô, kơplah wah plơi hăng glai kah hăng kơplah wah mơnuih mơnam thâo rơgơi hăng glai klô hnong hnăi đưm, tăp năng juăt [uh ăt do\ mơhlu\n.

Rit blah dưi h^ hăng pơtao [rưh hơmiah, tu\ mă tơlơi kơtang `u, Rit đ^ jing pơtao, samơ\ [u djơ\ lăi pơtao kah hăng khoa tơring tơrang anun ôh, Rit jing pơtao kơ ană plơi pla, pơtao hơmâo tơlơi pơpu\ hiam kah hăng mơyang.

-Hơdôm pơtao ră anai, jing pơtao djơh hăng anun, jing pha ra hăng pơtao hơmâo tơlơi dưi kơtang sit nik.

Tui anun, amăng tơlơi phiăn gru grua đưm Jarai, hơmâo  pơtao, mơnuih pơ ala kơ ană plơi nao blah pơrai tơlơi dưi kơtư\ juă, pô anun [u jing pơtao ôh, [u djơ\ pô ngă khoa kơtư\ juă ôh. Jing h^ mơnuih ngă pô pơ ala mơak tong yong đô].

-Bruă mă mơng pơtao ngă mơak djop mơnuih, djop bruă hơmâo baih hlâo amăng plơi pla hăng mơnuih mơnam, yua kơ anun pơđing dlam hăng mơnuih [on sang kual }ư\ siăng, glai klô hăng mơnuih mơnam ăt je\ giăm hrom hơbit đô] jing sa đô] kiăng djop bruă mơak klă soh, hơđong na nao.

Hăng djuai ania Jarai, pô anun [u djơ\ lăi pơtao pơtung ôh, `u hơmâo mơnuih [on sang ruah pô ngă yang, [ing khoa moa ngă yang arăng pơ anăn.

Pô anun mơnuih [un rin hloh amăng plơi. {u hơmâo tơlơi dưi pơpă ôh [udah ano\ tu\ yua pha ra hơjăn kơ `u ôh pô ngă pơtao anun. ~u yơh Rit amăng tơlơi akhan đưm Jarai.

-~u wai pơgang tơlơi rơnuk rơnua mơak kơ abih bang mơnuih, r^m thun bơyan tơju\ pla, đuăi hyu ngă yang pơ djop plơi pla, arăng iâu kiăng ngă yang hơmâo hơjan rơnang phang mơak, [udah ngă yang kiăng huăi hơmâo klin kheng, dju djuăm duăm ruă ngă sat kơ ană plơi.

~u pô pơtruh nao rai kơplah wah ană mơnuih thâo rơgơi gru grua hăng glai klô mơnuih [u thâo phe pho kơnang kơ yang rơbang.

Pơtao apui djă pioh sa [e\ đao mơyang, pơdah rai kah hăng tơlơi dưi kơtang pha ra biă mă, đao anun pioh lui, răk lui pơ kơ]ong ]ư\ hơgo\m biă mă, [u hơmâo pô hlơi dưi [uh ôh, kơnong hơjăn pơtao đô] thâo.

-Andrew Hardy lăi: ~u pơđing hmư\ tơlơi pơhiăp mơng ană plơi, laih anun mơnuih [on sang hmư\ hiăp `u, pran kơtang mơng pơtao jing [ơi anun. Bơ ơi Jacues Dournes lăi, `u jing pô pơ ala kơ ană plơi mơnuih pơluk.

-Djuai ania Jarai pô pơ]eh brơi, ano\ Jacques Dournes lăi, sa tơlơi ]ih pơthâo hlâo kơ tơlơi dưi kơtang, pha ra hơjăn, tơlơi dưi mơng mơnuih [on sang pơluk dưi pơphun tui hơdră git gai tơlơi dưi mơyang hăng tơlơi dưi pơhroa tơlơi kơtang, [u tơguan hơmâo kơnuk kơna ôh, [u hơmâo ling tơhan, [u hơmâo tơhan pơlih, [u hơmâo khoa git gai prong, samơ\ ăt hơđong na nao hơdôm rơbâo thun.

Sit năng ai `u tơlơi git gai kơnuk kơna pha ra, tơlơi dưi sit nik, tơlơi dưi pơ anăn mă, hơngah kơ tơlơi dưi.

-Samơ\ hơmâo ha bơnah pha ra dong tal dua: Lơ\m yuan pơblang le\ pơtao, ơi pơtao dêh ]ar, Prang lăi Roi, Mi lăi King jing ơi pơtao dêh ]ar soh, laih anun lăng kơ pơtao kah hăng ơi pơtao dêh ]ar kơ Jarai, samơ\ Jarai le\ [u djơ\ tui anun ôh, Jarai [u găng glăi ôh, ako\n hơngah lơi.

Gơ`u amra hmư\ pơtao dêh ]ar Yuan rơnuk pơtao Yuan, kơnuk kơna Prang, rơnuk Mi thâo hluh tui anun na nao, huăi hơge\t ôh dah.

Tăp năng [ing pơtao drơ\ng glăi hăng [ing ayăt roh gah rơngiao hlăk anun, ta pô kah hăng pơtao dêh ]ar biă mơn kơ Jarai hơbai.

-Rơnuk pơtao Huế tom pơđ^ khoa, brơi dram gơnam kơ pơtao apui, pơtao ia, gơ`u iâu Hỏa Xá, Thủy Xá lăng kah hăng [ing djru bruă kơ pơta dêh ]ar.

 {ing pơtao Jarai hok mơak tu\ ư. Samơ\ sui ha wơ\t ba nao dram gơnam mơng ]ư\ siăng pơyơr kơ pơtao Yuan, kah hăng bla rơman, tơki rơmah, ia hni, hlin du\...

Truh rơnuk Prang, rơnuk Mi ăt lăng kơ [ing pơtao ăt tui anun mơn, laih anun [ing pơtao lăng glăi kơ gơ`u hnun mơn.

{ing ayăt roh gah rơngiao pơmin tui anun gơ`u hơmâo mă pran jua djuai ania Jarai, plơi pla Jarai baih.

Djuai ania Jarai kơnang kơ khul pơtao ta pô, lui mơ-ai kơ [ing ayăt roh pơmin  tui anun na nao, tăp năng brơi ngă tui djơh hăng anun, laih anun tlao hơjăn, djik djak kơ [ing gơ`u ăt huăi lơi.

-Bơ [ing gơ`u, pha ra biă mă, gơ`u djă pioh hơjăn tơlơi rơngai gơ`u hơmâo, hăng bruă git gai wai lăng hling hlang, kơnong hơjăn gơ`u đô] thâo hluh, sa tơlơi rơnuk rơnua kơnang kơ tơlơi mơak do\ hrom  kơplah wah glai klô hăng ană mơnuih mơnam, mă gru grua ngă ano\ phun.

-Dưi lăi pha ra dong: Hăng djuai ania Jarai, kơđi ]ar jing gru grua yơh. Pơtao jing bruă kơđi ]ar-gru grua pha ra biă mă.

{u djơ\ lăi tu\ kơ hơmâo ôh Jarai hơbai djuai ania hơmâo tơlơi rơngai kơ hơjăn laih anun tơlơi pơkdong mơng djuai ania kơtang biă mă, kơtang hloh kual }ư\ siăng.

-Tui anun, tơdah kơnong amăng sang ano\ đah kơmơi hơmâo tơlơi dưi prong samơ\ pơdop [o# mơta, jing Gro\m; [ơi gưl plơi pla hơmâo Khoa ngă yang hơmâo tơlơi dưi pơdop [o# mơta yap le\ kơmlă, laih anun khoa plơi [uh [o# mơta, pơ ala kơ ană plơi pơhiăp tom tuai, mơnuih gah rơngiao plơi samơ\ [u hơmâo tơlơi dưi ôh jing Gro\m đô]; gưl mơnuih mơnam dua ]ô pô ngă khoa anun dưi pơgôp h^ sa anăn le\ pơtao.

-~u anun jing kơmlă amăng lăm, hăng ană plơi pla, jing mơnuih hơmâo tơlơi dưi biă mă mơng ană plơi dưi ako\ pơdong đ^ pha ra biă mă.

Laih dong gah rơngiao le\, hơmâo mơnuih ngă khoa mơng rơngiao, `u yơh amra jing kơmlă, tal tlă mơtam, pô ngă gro\m jing pơtao lo\n ia kah hăng tơlơi ngă ang laih anun pơto\ kiăng thâo hluh! ~u jing abih dua mơta, gah rơngiao rah, amăng lăm rah, gah ama rah gah am^ rah, đah kơmơi rah đah rơkơi rah.

-Djuai ania Jarai djă pioh tơlơi rơngai kjăp biă mă mơng pô hăng tơlơi pơhu\i git gai mơng khul yang rơbang, tơlơi pơluk mơgu anun gah rơngiao arăng hơmâo mă tu\ jông tal, kơmlă, jing hơmâo mă h^ ano\ [u tu\ yua ôh.

Bơ atur kơ tơlơi rơngai mơng gơ`u ăt jing kơ gơ`u mơn. Pha ra biă mă, kjăp hơđong, [u hơmâo tơlơi hơge\t dưi pơrai h^ `u. Yua `u jing atur tơlơi rơngai gru grua thâo thăi.

-Hơmâo mơnuih kơsem min gah djuai ania lăi hăng kâo le\, djơ\ biă `u djop djuai ania kual }ư\ siăng, tui hluai hơnong pha ra, lêng kơ hơmâo mơnuih ngă pơtao kơ gơ`u pô. Kơ djuai ania Jarai, tơlơi phiăn anun `u [uh rơđah hloh.

-Ha wơ\t dong, [ing ta [uh mơn, kual }ư\ siăng hiam biă mă, hơgo\m biă mă aka dưi thâo hluh abih ôh! Jacques Dournes pok brơi jơlan kơ [ing ta mut tơma amăng tơlơi hơgo\m anun mơng djuai ania Jarai.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr