VOV4.Jarai - Ruă bơbrah hruh dlô le\ tơlơi ruă juăt [ă hyu kơtang yua anun juăt ngă ruă kơtang amăng ako\ dlô. Tơlơi ruă juăt [uh [ơi abih bang mơnuih samơ\ juăt [uh lu hloh le\ [ơi [ing c\ơđai anet hăng tơlơi ruă anai dưi ngă djai mơnuih, [uh [ơi 50% mrô c\ô mơnuih [ă tơlơi ruă.

{ơi [ing mơnuih ruă kraih, lơ\m hơmâo arăng pơjrao suaih ăt pioh glăi amăng drơi jăn nam ruă kơtang, amra ngă gleh glar brơi sang ano\ hăng mơnuih mơnam, yua anun, [ing am^ ama kiăng pel e\p ta` hơdôm ano\ ba truh tơlơi ruă bơbrah hruh dlô [ơi [ing c\ơđai kiăng kơ ta` pơjrao kiăng kơ huăi ngă hu\i rơhyưt amăng drơi jăn.

Hruh dllô `u amăng ako\đlô, le\ hruh gôm jum dar dlô hăng ară dlô, `u le\ lăng kar hăng gơnam pơgang brơi hơdôm anih amu` bưp tơlơi ruă amăng ako\ dlô hu\i kơ gơnam mơng ako\n ngă sat. Hruh dlô le\ anih pơjeh rai ia amăng ako\ dlô kiăng pơgang hăng rông ba ako\ dlô.

Hơmâo lu tơlơi juăt ba truh tơlơi ruă bơbrah hruh dlô, anun le\ yua kman, virus, ruă kơsô|, mac\ hăng pơmao. Amăng anun ruă bơbrah hruh dlô yua kman hăng virus le\ lu hloh.

Ano\ juăt [uh hlâo kơ ba truh tơlơi ruă bơbrah hruh dlô le\ duam pơ-iă amăng drơi jăn na nao, ruă ako\, [le\ o\, gah tơkuai. Tơdah [uh hăng pơjrao kaih, tơlơi ruă amra ngă hu\i rơhyưt biă mă anun le\: bơbec\ sat nao hơdôm ară dlô, ngă đom drah amăng glô, drah c\ơtăng ngă bơbrah amăng drơi jăn, kơtang hloh amra ngă\ djai mơnuih.

Bơ [ơi [ing mơnuih ruă kơtang, drơi jăn ăt do\ hơdip samơ\ amra ngă mơnuih ruă bum mơta, tơngil, jô tơkai tơngan, ta` wơr, kơtư\ drơi jăn… Nai prin tha, ơi ia jrao Trần Thị Thúy Minh, Khua anom bruă pơjrao c\ơđai anet, Sang ia jrao prong kual Dăp kơdư brơi thâo:

Bơbrah hruh dlô juăt yua mơng 5 tơlơi phara, anun le\: Bơbrah hruh dlô yua bum ia hơnah, anai le\ yua kman, virus, yua ruă kơsô|, pơmao hăng mac\. {ơi sang ia jrao, lu mơnuih ruă bơbra hruh dlô le\ yua kman, virus, sa, dua pơko\n yua ruă kơsô|.

Bơ ruă bơbrah hruh dlô yua kman ră anai hơmâo hơdră pơjrao laih. Samơ\ bruă pơjrao ruă bơbrah hruh dlô tơnap tap pơhmu hăng hơdôm tơlơi ruă bơbrah poko\n. Kho\m yua jrao pơgang lăi djơ\.

Tơlơi ruă anai ăt hu\i rơhyưt biă mă samơ\ ră anai lu am^ ama aka [u thâo rơđah kơ tơlơi ruă anai, ngă bơbec\ sat biă mă kơ drơi jăn. Pơhmutu le\ amon Y Phôi Byă (12 thun) [ơi tơring glông C|ư\ M’gar, tơring c\ar Daklak.

Y Phôi pơjrao tơlơi ruă bơbrah hruh dlô [ơi anom pơjrao c\ơđai anet, Sang ia jrao prong kual Dăp kơdư truh ră anai rơbêh ha blan laih. Tui hăng [ing ơi ia jrao [ơi anai, mơnuih ruă ba rai pơ sang ia jrao lơ\m duam pơ-iă kơtang amăng drơi jăn, ruă ako\, kơtư\ drơi jăn. Lơ\m pơc\rang lăng amăng dlô [uh ruă bơbrah hruh dlô.

Yua kơ hơmâo [ing ơi ia jrao abih pran jua pơjrao brơi yua anun Y Phôi kah mơng huăi djai samơ\ yua kơ ba nao sang ia jrao kaih đơi, lơ\m tơlơi ruă kơtang biă mă yơh yua anun tơlơi ruă anai amra ngă kơ `u moăn tơkai tơngan, tơdơi anun jô tơkai tơngan, ako\ dlô kar hăng mơnuih hưt, pơhiăp răm [ăm. Amai H’Rất Byă, am^ Y Phôi bơră ruai glăi:

Đa `u huă, đa [u gưt ôh, huă [iă đôc\. {u hiăp bit hăng hlơi ôh, pơhiăp răm [ăm. Ơi ia jrao lăi `u amra jô tơkai tơngan hlao mơtăm.

Am^ Y Phôi ăt brơi thâo hlâo anun ană `u aka [u tlâ|o ia jrao pơgang ruă bơbrah hruh dlô ôh.

Sa c\ô mơnuih ruă bơbrah hruh dlô pơko\n glăk do\ pơjrao [ơi Anom pơjrao c\ơđai anet le\ amon Đỗ Minh Sáu (10 thun) mơng tơring glông Krông Ana, tơring c\ar Daklak.

Amai Lê Thị Hoài Thanh, am^ `u brơi thâo hlâo anun hmư\ ană `u lăi ruă ako\, duam pơ-iă kơtang amăng drơi jăn, am^ ama blơi jrao ba glăi mơ`um samơ\ tơdơi kơ 4 hrơi mơ`um jrao ăt [u suaih lơi, sang ano\ kah mơng ba nao pơ sang ia jrao prong kual Dăp kơdư khăm.

Tơdơi kơ hơdôm hrơi pơjrao, `u ăt plai [iă mơn samơ\ aka [u suaih ôh, `u ăt duam na nao mơn. Amai Lê Thị Hoài Thanh bơbră ruai tom:

Pơ sang `u ăt hyu ngui huăi hơge\t ôh samơ\ truh klăm `u lăi pơthâo kơ kâo ruă ako\. Kâo lăi glăi tơguăn mo\t hơ[ơi\ ama pơgiăng nao blơi jrao mơ`um samơ\ truh mơguah hrơi tơdơi anun ăt [u abih ruă ako\ ôh, drơi jăn duam pơ-iă kơtang yua anun sang ano\ ba nao khăm.

Lơ\m nao khăm, ơi ia jrao pơc\rang lăng le\ duam đung drah, `u duam kơtang biă mă, ha hrơi ha mlăm mơtăm yơh, duam pơ-iă drơi jăn truh pơ 39, 40 độ C. Đih pơjrao pơ sang 4 hrơi samơ\ [u suaih ôh.

Kar kăi hăng amai H’Rất Byă, amai Lê Thị Hoài Thanh [u thâo rơđah ôh kơ tơlơi ruă bơbrah hruh dlô, ăt [u thâo hlơi ană `u tlâ|o vaccine pơgang tơlơi ruă anai hă aka. Anai le\ tơlơi ngă bơngo\t, yua kơ tơlơi ruă bơbrah hruh dlô le\ tơlơi ruă hu\i rơhyưt biă mă, amra ba truh tơlơi djai hăng dưi [ă hyu tui jơlan suă pran.

Tơlơi ruă anai dưi lar hyu mơng pô anai nao pô adih mơng ia mơbah lơ\m mơnuih ruă pơtuk [udah rơpha`. Kman ngă ruă bơbrah hruh dlô ăt dưi [ă hyu amăng hơdôm gơnam ngui, tơdah c\ơđai ngui [udah mlom tơngan. Yua anun [ơi anih ngui pơ[ut lu c\ơđai kar hăng sang hră le\ anih ngă lar hyu kman.

Siu Đoan: Pơblang hăng pôr