VOV4.Jarai - Ruă ]roh kian yua kơ kơman Rota le\ sa tơlơi ruă hmâo lu [ơi ]ơđai muai, biă `u ]ơđai muai [ia\ hloh kơ 2 thun.

Tơlơi ruă anai tơdah [u dưi pơjrao hmao tlôn, ]ơđai amra rơngiă lu ia, rơngiă hra, amu` ba truh tơdu tơhai bôh hăng ba truh kơ djai mơtam.

            Tơlơi ruă ]roh kian yua kơ kơman Rota le\ sa tơlơi ruă tưp djơ\ kơman [ơi jơlan kian pruăi kraih yua kơ kơman Rota ba truh.

Kơman anai do# glăi amăng eh, mơnong [ong, mơnong mơ`um djơ\ hơ[ak…

Lom ]ơđai tưp djơ\, kơman anai mut nao ta` amăng jơlan [ong huă ngă ]ơđai muai ruă ]roh kian, [le\ pơtah, ba truh rơngiă ia ta`.

Tơlơi ruă anai biă `u hu^ rơhyư\t hăng ]ơđai [ia\ hloh kơ 2 thun.

Tui hăng mrô yap mơng Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah, lom sa thun [ơi rong lon tơnah hmâo năng ai `u 2 klăk 400 rơbâo ]ô mơnuih ruă ]roh kian yua kơ kơman Rota ba nao pơ\ sang ia jrao hăng giăm truh 5% mrô ]ơđai amăng mrô anun djai.

            Hơdôm hrơi je# hăng anai, hơnong `u lom sa hrơi, Anom pơjrao tơlơi ruă ]ơđai muai Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak pơjrao brơi mơng 30-40 ]ô ]ơđai ruă ]roh kian yua kơ kơman Rota.

{ing ơi ia jrao brơi thâo, hlâo dih, tơlơi ruă anai juăt hmâo amăng hơdôm hrơi pơplih bơyan, samơ\ ră anai, tơlơi ruă anai dưi ]ih djă pioh raih daih lơi kơ kuh thun.

Lu am^ ama ]ơđai ăt akă thâo hluh mơn kơ tơlơi ruă anai anun hmâo laih lu mơnuih pioh glăi ano# ruă nuă kraih.

Nô Nguyễn Duy Khang giăm hmâo 3 thun pơ\ tơring kual Krông Năng, tơring glông Krông Năng, tơring ]ar Daklak glăk pơjrao tơlơi ruă [ơi Anom pơjrao tơlơi ruă ]ơđai muai le\ sa bơhmu tu `u.

Lom [uh ană ruă ]roh kian, pơ-iă drơi, sang ano# pơjrao mă pơ\ sang.

Samơ\ tơdơi kơ anun hơdôm hrơi, `u khom ba nao pơjrao je] pơ\ sang ia jrao.

            Amai Hồ Thị Hà Tiên, am^ Nguyễn Duy Khang brơi thâo:

            “Blung a le\ `u dleh, tơdơi kơ anun nao juă dlai, laih anun pơ-iă drơi, [le\ pơtah.

Abih bang kah hăng [u dưi [ong hơge\t ôh, mơ`um ia le\ [le\ pơtah, mơ`um jrao ăt [le\ pơtah mơn, laih anun kâo ba nao pơ\ ơi ia jrao, ơi ia jrao lăi ruă ]roh kian, `u hmâo mơ`um năng ai `u 2 hrơi ia jrao samơ\ [u [uh plai [ia\ ôh, jai mơng kơtang hloh.”

            Amai Lý Thị Bẩy pơ\ tơring glông Krông Nô, tơring ]ar Daknông, glăk bơwih kơ ană `u ruă ]roh kian kraih yua kơ kơman Rota [ơi Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak, ăt lăi pơthâo mơn:

            “Lom [uh ană ruă ]roh kian, kâo nao blơi ia jrao ngă mơnong [ong amu` lik brơi kơ ană kâo mơ`um samơ\ [u hlao ôh.

Kâo glăi nao pe\ hơdôm mơta jrao hla rok brơi `u mơ`um ăt [u suaih mơn anun kâo ba ană kâo nao pơ\ sang ia jrao.”

            Tơlơi ruă ]roh kian [ơi [ing ]ơđai muai juăt `u yua kơ lu bôh than ba truh, yua anun [ing am^ ama ]ơđai juăt amu` hual biă.

Tơlơi ruă ]roh kian yua kơman Rota hmâo hơdôm ano# pơdah gah rơngiao rơđah biă.

Nai prin tha (Tiến sĩ), ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh, Khoa anom pơjrao tơlơi ruă ]ơđai muai, Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak brơi thâo:

            “Tơlơi pơdah brơi [uh rơđah mơng tơlơi ruă ]roh kian yua kơman Rota le\ [le\ pơtah kơtang biă.

Tơdơi kơ anun ]roh kian mơng 3-5 hrơi, hmâo ]ơđai đa truh kơ 7 hrơi, eh `u [âo hơngir samơ\ [u hmâo drah ôh.

Juăt ]roh kian lu biă `u amăng hrơi tal 3 hăng hrơi tal 5.”

            Lu ]ơđai ruă ]roh kian yua kơman Rota ba nao pơ\ sang ia jrao ]ơđai ruă kraih, lom ]ơđai [u dưi mơ`um ia tơdơi kơ nao juă dlai lu.

Rơngiă ia lu le\ sa amăng hơdôm bôh than ba truh tơlơi pơplih hu^ rơhyư\t.

Nai prin tha (Tiến sĩ), ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh pơtă hơdôm gru nam brơi [uh kraih mơng tơlơi ruă anai:

            “Sa le\, ]ơđai [le\ pơtah lu mơ\ [u thâo mơ`um ia.

Dua le\, ]ơđai juă dlai lu mơ\, mrô ia pơ ala glăi [u djop hăng mrô drơi jăn kiăng.

3 le\ ]ơđai bơ blia kơ mơta.

4 le\ ]ơđai [u gư\t mem am^ ôh, [u mơhao [ong mơ`um. 5 le\ ]ơđai kơ`ăk.”

            Tui hăng hơdôm mrô yap mă mơng gơnong bruă ia jrao, hmâo truh kơ 90% mrô ]ơđai [ia\ hloh kơ 3 thun hmâo ha tal ruă ]roh kian yua kơman Rota.

{ơi dêh ]ar Việt Nam, hơnong `u lom dua ]ô ]ơđai ba nao pơ\ sang ia jrao yua kơ ruă ]roh kian kraih le\ hmâo sa ]ô ]ơđai djơ\ kơman Rota.

Yua anun, [ing am^ ama ]ơđai anăm lui raih ôh, khom đing nao hơdôm tơlơi pơdah gah rơngiao ta juăt [uh mơng tơlơi ruă, hmao tlôn ba ]ơđai nao pơ\ sang ia jrao kiăng dưi lăi pơthâo hăng pơjrao, be\ `u ba truh tơlơi ruă ngă pơplih amăng drơi jăn.

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr

Tơlơi pơhlôm eh ]roh yua kơman Rota.

Hdră pơhlôm hiam hloh le\ mơ`um jrao vaccine.

}ơđai kho\m mơ`um vaccine dua liều, sa liều sui sa blan, pơ phun ]ơđai mơ`um mơng 2,5 blan laih anun abih truh 4 blan.

Vacine pơhlôm tơlơi eh ]roh, yua kman virus Rota, [u do\ ama\ng hdră tla#u jrao pơhlôm pok prong ôh.

Hơdôm am^ ama kho\m ba ]ơđai nao sang ia jrao, tơring glông hăng sang ia jrao pơhlôm tơlơi duăm ruă tơring ]ar, laih anun [ơi sa dua anih tla#u ia jrao pơhlôm, poih mơ`um jrao vacine.

Tal dua, [o\ng mơ`um djo\p jơman, kiăng drơi jăn hơmâo tơlơi ktang pơgăng glăi kman.

Tơdah ]ơđai hơmâo pơ [a\ laih tơlơi duăm ruă, kho\m brơi [o\ng mơ`um hiam jơman.

Nai prin tha, ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh, khoa g^t gai anih pơjrao Nhi Tổng hợp, sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak brơi thâo tui anai:

“ Kho\m brơi ]ơđai [o\ng huă hiam jơman, ana\m kom đơi ôh tơlơi [o\ng huă. Kah hanưg brơi ]ơđai [o\ng bur đô], tơlơi anai ba truh ]ơđai rơwang rơweh hloh dơng hăng eh ]roh lu”.

Tal tlâo kho\m rơmet brơi drơi jăn hiam hdjă, laih anun ppo\ng huă gơnam hiam hdjă, hlâo seng să rơyă hbai, ana\m brơi ]ơđai [o\ng huă gơnam poih sui truh 2 mông, tơdơi seng să  gio\ng.

Gơnam [o\ng huă poih sui kho\m poih ama\ng tủ rơ o\t, laih anun htuk glăi hlâo kơ [o\ng huă.

Rơluch Xuân: Pô ]ih hăng pôr