VOV4.Jarai - Khă akă truh bơyan hơjan, samơ̆ klin duam pơđung drah gluh đĭ kơtang laih ƀơi sa dua anih anom amăng kual Dăp Kơdư hăng hơdôm bôh tơring čar kual Dơnung dêh čar. Gơnong bruă ia jrao pơkă lăng hlâo, klin duăm pơđung drah thun anai amra ngă tơnap tui tal 3 thun 1 wot. Gong gai hăng gơnong bruă ia jrao hơdôm tơring čar ƀơi Dăp Kơdư hmâo črâo ba, pơtô brơi, lăi pơhing kơ mơnuih ƀôn sang gơgrong hlâo pơgang, pơgăn klin ruă duam pơđung drah.

Tui hăng mrô yap mơng Anom ia jrao tơring glông Ea Sŭp, tơring čar Daklak, khă akă truh bơyan hơjan hlim, samơ̆ đơ đam tơring glông hmâo laih 117 čô mơnuih duam pơđung drah, đĭ 115 čô mơnuih ruă bơhmu hăng thun 2021. Hmâo laih 113 čô mơnuih khom ba mut pơ̆ sang ia jrao pơjrao. Duam pơđung drah glăk lar hyu tañ ƀơi să Čư Mlan hăng tơring kual Ea Sup hăng 24 bôh plơi, grŭp mơnuih ƀôn sang hmâo lu mơnuih duam. Ơi ia jrao Kiều Thị Thanh Hà, mă bruă ƀơi Anom ia jrao tơring glông Ea Sup brơi thâo, anom hmâo prăp lui laih 12 grŭp pơgăn klin rô hyu kiăng lăng tui, pơsir hmao tlôn hơdôm anih klin ngă. Hrom hăng anun, pok pơhai pơtô brơi mơnuih ƀôn sang hơdôm bruă pơdjai bôh keč, lăng kuang, gơgrong hlâo pơgăng hlôm huĭ hmâo duam pơđung drah amra gluh đĭ kơtang amăng bơyan hơjan hlim:

“Anom ia jrao tơring glông hmâo laih kơčăo bruă lăng tui gơgrong hlâo pơgang klin kiăng thâo tañ tơlơi klin ngă. Anom ia jrao hmâo gum hrom pơphô brơi Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông prăk mă yua pok pơhai pruih jrao pơgang hlôm hlâo ƀơi lu anih anom. Tơlơi lăng ƀuh mơng Gơnong bruă ia jrao lĕ duam pơđung drah amra ngă tơnap amăng thun 2022 ƀơi tơring glông, yua kơ thun anai thun djơ̆ rơwang ngă mơng klin, klin ngă kơtang 3 thun sa wot amăng thun anai, dua lĕ mơnuih ƀôn sang ăt akă gơgrong hlâo mơn amăng bruă pơdjai bôh keč lăng kuang".

Sa čô mơnuih ruă duam pơđuh drah ƀơi Anom ia jrao tơring glông Ea Sup

Yap mơng akô̆ thun truh ră anai, tơring čar Daklak hmâo čih pioh laih 163 čô mơnuih duăm pơđung drah, amăng anun lu ñu ƀơi tơring glông Ea Sup 115 čô mơnuih, tơring glông Buôn Đôn 12 čô mơnuih, hơdôm mơnuih dô̆ glăi dưi čih pioh ƀơi tơring glông Čư̆ Mgar, Krông Pač hăng plơi prong Buôn Ma Thuột. Tui hăng khua Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Daklak, tơlơi duam pơđung drah hmâo tơhnal ngă tui rơwang 3 thun sa wot. Khă amăng 3 blan akô̆ thun mrô mơnuih duam pơđung drah glăk ƀiă, khă hnun hai, mơng blan 6 pơ̆ anăp, lom pơhun hơyan hơjan hlim mrô mơnuih duam pơđung drah amra đĭ tañ, amăng anun kơtang hloh lĕ blan 8-9.

Amăng hơdôm rơwang hrơi tơjuh rơgao, ƀôn prong Hồ Chí Minh ăt kah hăng hơdôm bôh tơring čar kual Dơnung dêh čar ta hmâo čih pioh tơlơi đĭ tañ mrô mơnuih duam pơđung drah kraih. Ƀơi ƀôn prong Hồ Chí Minh hmâo 2 čô mơnuih djai hăng 109 čô mơnuih ruă kraih. Amai Đỗ Thị Thùy Vân, dô̆ ƀơi Quận 2, ƀôn prong Hồ Chí Minh glăk bơwih brơi kơ ană duam pơđung drah kraih brơi thâo:

“Phrâo pơ-iă drơi đôč, samơ̆ 3 hrơi tơdơi ruă kraih laih. Pơčrang lăng drah lĕ ơi ia jrao lăi ñu đông drah, yua anun ba nao jôr ia, tơdơi kơ anun ruă truh kơ bơbrah kơsô̆, hơtai jing kraih hlao”.

Ơi ia jrao Đỗ Châu Việt, Khua Anom hơkrŭ drơi jăn mơng ƀă Covid-19 Sang ia jrao pơjrao tơlơi ruă čơđai muai mrô 2 brơi thâo, hmâo năng ai ñu 10% mrô čơđai duam pơđung drah dưi ba mut sang ia jrao. Ăt amăng mrô anai mơn hmâo 10% mrô čơđai dưi nao pơ̆ kual hơkrŭ glăi pran jua:

“Hơdôm mơnuih ba rai pơ̆ anai amra ba truh kơañăk, anun lĕ ară drah tơnap pơkă ƀudah ƀu dưi pơkă hlao mơtăm. Dua lĕ hơdôm mơnuih bơdjơ̆ nao prong dong mơng phun, yua kơ kơman ngă, lu ñu ƀơi hơtai, ngă bơdjơ̆ nao hơtai kơtang, ba truh đông drah, ngă prung amăng drơi jăn hăng tuč rơnuč ñu bơdjơ̆ nao akô̆ glô”.

Čơđai ruă ba nao pơ̆ sang ia jrao yua kơ duam pơđung drah đĭ lu

Yap truh krah blan 4, ƀôn prong Hồ Chí Minh čih hmâo giăm truh 4.500 čô mơnuih duam pơđung drah Dengue, amăng anun hmâo 109 čô mơnuih ruă kraih glăk pơjrao ƀơi hơdôm bôh sang ia jrao. Anai lĕ lăp lăi pơhing biă tơdah bơhmu hăng thun 2019 – thun duam pơđung drah gluh đĭ jing klin hăng rơbêh kơ 20.000 čô mơnuih ruă, samơ̆ mrô mơnuih ruă kraih ăt kơnong kơ 38 čô mơnuih mơn. Hăng mrô mơnuih duam pơđung drah kraih đĭ lu amăng hơdôm hrơi jê̆ hăng anai, ƀing juăt bruă ia jrao lăi lĕ, ñu amra đĭ lu hloh mrô hmâo yap dong. Abih bang mrô mơnuih duam čih pioh ƀiă hloh lĕ yua kơ akă yap ba hơdôm mơnuih ruă rơnang. Ƀôn prong Hồ Chí Minh ăt čih laih 2 čô mơnuih djai yua kơ duam pơđung drah, bôh than ba truh lĕ yua mơnuih ruă thâo hmâo tơlơi ruă hăng ba nao pơ̆ sang ia jrao kaih. Ơi ia jrao Nguyễn Minh Tiến, Kơ-iăng Khua Sang ia jrao pơjrao tơlơi ruă čơđai muai ƀôn prong pơtă amĭ ama čơđai khom ba čơđai pel ĕp hmao tlôn, anăm pioh tơlơi ruă kraih ba truh kơañăk thơ, tơnap pơjrao biă:

“Lom truh hrơi tal 4, tal 5 ruă duam lĕ hrơi ruă kơtang amuñ ba truh kơañăk, ta khom pơtă mơnuih ruă lĕ hơdôm gru nam amra ba truh ruă kraih kah hăng čơđai ƀu mơ-ak drơi, blư̆ nao rai, ƀlĕ drah adung, tơgơi, tơkai tơngan rơ-ŏt, đih ha bit ƀu ngui ngor, ƀlĕ pơtah hmâo tom drah, nao juăt dlai eh jŭ thơ khom ba nao tañ pơ̆ sang ia jrao. Biă ñu yap wot amăng mlăm mơmot krah mlăm čơđai ruă kraih ăt khom ba nao pơ̆ sang ia jrao mơtăm mơn”.

Kiăng gơgrong hlâo pơgang, pơgăn klin duam pơđung drah, djop mơnuih khom ngă tui hơdôm bruă pơgang bĕ kah hăng: Gôm sir abih bang hơdôm gơnam dưm ia kiăng keč huăi čeh bôh, pơplih rao gơnam dưm ia găp ƀrô hăng anet, kup hĭ abih hơdôm gơnam ƀu dưm ia; Pơplih ia na nao ƀơi blŏ hlă bơnga, mong dưm ia ƀơi tơkai kơtu dưm gơnam ƀong huă 3 hrơi sa wot; Lui hĭ abih gơnam pơčah răm rai, hơdôm anih hmâo ia alek alok dŏng ƀu pioh keč čeh bôh; Mơnuih ƀôn sang khom gơgrong hlâo mung, băn, buh sum ao dlông pơgang keč kĕ amăng tơhrơi. Biă ñu, lom drơi pô, mơnuih amăng sang anô̆ hmâo gru nam brơi ƀuh mơng duam pơđung drah lĕ khom nao pơ̆ sang ia jrao kiăng ĕp lăng hăng lăi pơthâo pơjrao djơ̆ hơdră pơkă, ƀu rong pơjrao mă ƀơi sang./.

VOV Tây Nguyên: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang