Amai Triêụ Thị Tư, mơnuih ngă bruă nai ia jrao plơi Cuôn 2 să Ngọc Phái, tơring glông Chợ Đồn, tơring čar Bắc Kạn truh 20 thun laih. Ƀơi kual čư̆ siăng, jơlan glông nao rai dŏ tơnap tap, amai Tư jing pô mơnuih ƀôn sang kơnang, tơki biă mă, ñu yơh djru ba pơgang tơlơi suaih pral kơ 80 boh sang anŏ mơnuih ƀôn sang djuai ania Yao pơ anai. Sang ia jrao să dŏ pơ ataih anun sit hơmâo mơnuih dju djuăm duăm ruă, bruă pơgang ba tơlơi suaih pral ƀing đah kơmơi pi kian ƀudah hơmâo ană anet thơ ...lêng kơ hơjăn ñu yơh pô đah kơmơi ngă nai ia jrao plơi pla, pơtô brơi tum teč, hơdră pơgang ba mah mơmŏt mlam, ta juâ̆t lăi jê̆ dah krah mlam sit arăng iâu ƀuh ƀô̆ mơtam. Amai Triệu Thị Tư pơhaih tơpă kơ tơlơi khăp bruă mă mơ̆ng ñu tui anai:

“Yua ta khăp kơ bruă biă mă, hlâo adih ƀu hơmâo prăk blan ôh samơ̆ ta ăt mă bruă djru kơ mơnuih ƀôn sang, ană plơi pla đôč, dưi mơ̆n ta ngă. Ƀuh rơđah ta khăp kơ bruă mă, laih anun ngă abih pran jua anun yơh mơnuih ƀôn sang đăo kơnang kơ ta".

Mơnuih ƀôn sang plơi pla djuai ania Yao lăng kơ ñu hrup hăng mơnuih amăng sang anŏ, kơnung djuai mơtam. Amai Triệu Thị Chung, mơnuih ƀôn sang plơi Kuôn 2 (Cuôn 2) lăi:

“Hlâo adih, tơlơi thâo amăng bruă pơgang suaih pral đah kơmơi pi kian kâo ƀu thâo tong ten ôh, ƀơi anŏ kiăng pơkă lăng pi kian hiư̆m pă aka ƀu thâo lơi, ƀong mơñum hiư̆m pă tŭ yua dơ̆ng mơ̆ng hrơi phrâo gem truh pi kian, kâo yua hơmâo amai Tư nai ia jrao amăng plơi pơtô brơi tong ten, brơi tlâ̆o ia jrao pơgang djop. Pơ anai, mơnuih ƀôn sang gơmơi hơđong pran jua yơh hơmâo amai pơtô brơi, sit hmư̆ sang anŏ pơpă hơmâo mơnuih duam thơ amai nao tơl sang pơkă lăng, ƀơi anŏ ƀu hơmâo prăk ñu mă prăk ñu pô blơi ia jrao pơjrao brơi kơ gơmơi...”.

Yua kơ plơi pla dŏ amăng čư̆ siăng, ataih mơ̆ng să hơdôm hơpluh km, jơlan amăng glai anun yơh nai ia jrao amăng plơi yôm biă mă gơgrong ba pơtô lăi, pơhrăm brơi mơnuih ƀôn sang thâo pơgang mă tơlơi suaih pral. Nai ia jrao amăng plơi ăt kah hăng tơhan nao pơ anăp amăng bruă hyu pơtô lăi mơnuih ƀôn sang pơgang anih dŏ jum dar, pơgang tơlơi hơdjă rơgoh mơnong ƀong huă hăng pơhlôm klin kheng. Ayong Hoàng Văn Qủy, mơnuih ngă bruă ia jrao plơi Khâu Đấng, să Ƀôk Ƀô̆, tơring glông Pak Nặm, tơring čar Bắc Kạn brơi thâo:

Găn rơgao hơdôm km jơlan amăng glai lơ̆m mơmŏt mlam, jĕ dah krah mlam, mơnŭ tơdjô̆ hai, đuăi hyu pơkă lăng tơlơi duam ruă ječ ameč kơ mơnuih ƀôn sang djop plơi pla kah hăng juâ̆t laih hăng ƀing nai ia jrao amăng plơi.

“Kâo ngă bruă ia jrao amăng plơi pla mơ̆ng thun 2001, blung a tơnap tap yơh amăng bruă mă, hơdôm mông mă bruă hơmâo hrăm tui lu mơta tơlơi anun juâ̆t jăi hĭ, ƀuh amuñ mơ̆n. Pơ anai, sit hmư̆ lăi pơthâo hơmâo mơnuih duam hă, đuăi nao ĕp lăng pơjrao hmao kru, pơjrao hlâo ding dăng, lăng tong ten tơdah kraih lĕ amra lăi pơthâo brơi sang anŏ ba nao pơ sang ia jrao prong hloh pơjrao hmao kru”.

Đơ đam tơring čar Bắc Kạn ră anai, hơmâo rơbêh 1.100 čô mơnuih mă bruă amăng sang ia jrao plơi kơnong ƀong prăk blan 447.000 prăk đôč sa blan. Rơnoh prăk djru anai aset biă mă, ƀu djop prăk blơi ia săng rơdêh thut đĭ hyu amăng plơi pla ôh, samơ̆ ƀing ngă bruă nai ia jrao amăng plơi khom găn rơgao črăn jơlan ataih biă mă, đĭ čư̆ trun đung, găn ia čroh hnoh  jơlan čun čue kiăng nao truh pơ sang mơnuih duam ruă. Amai Hoàng Thị Biên, ăt rơbêh 20 thun tong ten hăng bruă mă ngă nai ia jrao plơi Bản Nhài, să Bản Thi, tơring glông Chợ Đồn brơi thâo:

“Mơ̆ng kâo dŏ čơđai laih kâo hor ngă nai ia jrao, yua kơ ama  kâo mơnuih pơkra ia jrao akha kyâo. Tơl hơmâo anih hrăm bruă nai ia jrao mă ƀuai kâo čih anăn nao hrăm, hlăk anun ƀu hơmâo prăk blan ôh samơ̆ kâo ăt mă bruă amăng plơi pla mơ̆n. Truh thun 2000, arăng brơi kâo nao hrăm anih pơtô bruă nai ia jrao plơi. Ră anai, prăk blan arăng apah  aset seo đôč samơ̆ kâo ăt gir run mă bruă djru ană plơi pla, kơnong čang rơmang mơnuih ƀôn sang suaih pral, hơmâo tơlơi hơdip mơda hơđong đôč”.

Hlăk tal klin Covid 19 hơđuh kơtang phrâo rơgao, ƀing nai ia jrao amăng plơi hơmâo ngă bruă hur har biă mă pơhlôm pơgang klin Covid 19 amăng plơi pla. Gơñu yơh mơnuih nao tơl sang phyiang tơl adring pơtô lăi mơnuih ƀôn sang hơdră pơgang klin, pơgăn mơnuih ƀôn sang tơbiă hyu, anăm brơi klin ƀă kơtang. Bruă ngă anun yơh yôm biă mă djru pơgăn huăi lui klin ƀă hyu lu anih amăng tơring čar Bắc Kạn, laih anun jing tơring čar tal rơnuč amăng dêh čar ta ƀuh hơmâo mơnuih ƀă amăng plơi pla. Ơi Triêụ Đình Tiệp, Khua sang ia jrao să Ngọc Phái, tơring glông Chợ Đồn, tơring čar Bắc Kạn brơi thâo: yua hơmâo tơlơi djru hrom mơ̆ng ƀing nai ia jrao plơi ƀơi Ngọc Phái abih bang čơđai truh thun dưi tlâ̆o pơgang djop, djop sang anŏ hơmâo sang juă glai rơgoh, abih bang đah kơmơi pi kian dưi hơmâo mơnuih pơtô ba pơgang tơlơi suaih pral amĭ hăng ană djop, bruă ngă pơgang rơnăk anih dŏ jum dar dưi ngă djơ̆:

“Amăng thun blan rơgao, ƀing nai ia jrao plơi pla hơmâo djru hrom prong biă mă kơ bruă pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih ƀôn sang. Mah bưp lu tơlơi tơnap tap, prăk blan ƀu hơmâo ôh hăng pran jua mă bruă yua kơ mơnuih ƀôn sang, anun yơh lu nai ia jrao plơi pla ăt gir run mă bruă pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih ƀôn sang, boh nik ñu plơi pla mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă dŏ hơdip mơda. Mơ̆ng anun pơgôp hrom sang ia jrao să thâo tañ tơlơi pơhing bruă pơgang tơlơi suaih pral mơnuih ƀôn sang, đah mơ̆ng thâo tañ bruă pơgang klin kheng, tơlơi dju djuăm duam ruă hŭi ƀă hyu lu amăng anih pơkŏn”.

Yua anih dŏ lŏn mơnai glai klô čư̆ siăng, mơnuih ƀôn sang, plơi pla taih ha bit mơnuih mă bruă ngă nai ia jrao yơh pô gơgrong lu amăng bruă hyu pơtô pơblang kơ tơlơi suaih pral, djru mơnuih ƀôn sang dŏ pơ kual ataih thâo hluh anŏ tŭ yua pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih ƀôn sang. Ƀing nai ia jrao plơi hơmâo ngă tui djơ̆ 9 bruă, tơlơi glăm ba mơ̆ng gơñu amăng bruă pok pơhai pơgang tơlơi suaih pral hơdră dêh čar ta pơtrun pơhlôm pơgang klin kheng duam ruă; pơgang anŏ khen, yua kơƀah mơnong ƀong huă kơ čơđai muai; pơgăn tơlơi phiăn pơdŏ rơkơi mơ̆ng muai bơnai mơ̆ng anet aka ƀu djop thun, tơlơi pơdŏ nao rai ană anong rông ană wa jĕ giăm đơi sa drah kơtăk....mơ̆ng anun djru prong biă mă kơ bruă ngă tui tơhnal pơtrun gah bruă ia jrao gum hrom ƀu anet ôh amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo hiam amăng kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă dŏ, anih dŏ lu tơlơi tơnap tap bơwih ƀong huă mơnuih mơnam aka pơđĭ kyar.