Tal 3 ba ană anet nao pơ̆ Sang ia jrao tlâ̆o vaccine 5 amăng 1, samơ̆ amai H’ Cuôn Ksor, ƀơi să Krông Jing, tơring glông Mdrak ăt khom pơwot glăi mơn yua kơ akă hmâo vaccine. Ñu brơi thâo, ñu hmư̆ hing ƀơi brô̆, lăi pơthâo jê̆ hăng anai hmâo lu djuai klin ruă glăk hơđuh đĭ, samơ̆ lom ba ană nao tlâ̆o pơgang lĕ ƀu hmâo vaccine ôh, anun ñu bơngot biă:

 “Ană kâo hmâo 4 blan laih mơ̆ akă tlâ̆o vaccine 5 amăng 1 ôh. Ră anai kâo ba nao tlâ̆o pơgang kiăng pơgang tơlơi duam ruă mơ̆ ăt ƀu hmâo vaccine mơn. Kâo kiăng tañ hmâo vaccine pioh tlâ̆o pơgang hlôm hlâo kơ ană kâo".

Amai H’ Yên Niê, Khua Sang ia jrao să Krông Jing, tơring glông Mdrak brơi thâo, ră anai đơ đam să hmâo rơbêh kơ 220 čô čơđai rơbêh kơ 2 blan khom tlâ̆o vaccine 5 amăng 1 samơ̆ akă dưi tlâ̆o pơgang ôh. Tui hăng amai H’ Yên, bruă kơƀah vaccine sui ƀu djơ̆ kơnong kơ păp kơ čơđai muai ôh mơ̆, ñu dô̆ ngă gun kơ bruă pơsur mơnuih ƀôn sang ba ană nao tlâ̆o pơgang hlôm hlâo tơdơi anai dong:

 “Ră anai kơƀah vaccine lĕ lu biă, biă ñu vaccine 5 amăng 1 hmâo laih rơbêh kơ 6 blan ƀu hmâo vaccine, rơngiao kơ anun lĕ tơlơi djơ̆ hmơi ară tlâ̆o tal sa vaccine DPT ăt ƀu hmâo mơn pioh tlâ̆o kơ ƀing čơđai. Ƀơƀrư̆ ăt tơnap mơn amăng bruă lăi pơhing kơ ƀing adơi amai nao tlâ̆o jrao pơgang hlôm hlâo. Bơhmutu ñu gơñu nao tal 1 ƀu hmâo, tal 2 ƀu hmâo, tal 3 ƀu hmâo thơ tơdơi anai ta lăi pơhing pơsur gơñu tơnap tap biă”.

Tui hăng yă Lê Thị Thủy, Khua Sang ia jrao prong tơring glông Mdrak, tơring glông Mdrak lĕ sa amăng hơdôm anih anom hmâo lu să gah kual ƀiă tlâ̆o pơgang hlôm hlâo. Amăng hơdôm thun rơgao, gơnong bruă ia jrao tơring glông bưp tơlơi tơnap na nao amăng bruă pơsur amĭ ama čơđai ba ană bă nao tlâ̆o pơgang djơ̆ hăng djop. Ră anai glăi kơƀah vaccine dong anun amra jing amăng hluh pơgang klin amăng plơi pla prong biă:

 “Hlâo adih khă dưi pha brơi vaccine mơng Ding jum ia jrao, Mdrak hăng sa dua bôh tơring glông ƀun rin ăt hmâo bưp mơn tơlơi tơnap kơ bruă tlâ̆o pơgang lĕ hơdôm bôh să kual asuek, ataih, kual neh wa djuai ania ƀiă, ră anai vaccine kơƀah dong jai kraih tơnap hloh. Bruă vaccine tlâ̆o pơgang kơ čơđai khom dưi hmâo na nao djơ̆ tui hrơi blan pơkă hăng tui glông hơdră pơkă, tơdah kah hăng ñu kaih hăng ƀu hmao thơ amra bơbeč truh bruă pơgang klin kơ čơđai”.

Kơƀah vaccine tlâ̆o pơgang hlôm hlâo kơ čơđai lĕ tơlơi glăk pơphun ƀơi tơring čar Dak Lak. Tui hăng ơi Võ Minh Hùng, Khua Sang ia jrao prong plơi prong Buôn Ma Thuột, dong mơn akô̆ thun truh ră anai, plơi prong abih vaccine DPT, bơ̆ vaccine 5 amăng 1 phrâo hmâo mă sa tal amăng blan 1 hăng 368 liều, lom anun mrô kiăng rim thun plơi pla khom hmâo năng ai ñu 15 truh kơ 18 rơbâo liều vaccine 5 amăng 1.

 “Truh ră anai čơđai ƀiă hloh kơ 1 thun tlâ̆o djop 8 liều vaccine ƀơi plơi prong ƀing gơmơi phrâo hmâo 30%, tui anun ăt dô̆ ƀiă mơn bơhmu hăng kơčăo bruă sa thun lĕ 98%. Anun pơ̆ anăp anai ăt rơkâo mơn khom pơsir hmao tlôn vaccine 5 amăng 1 lăi ha jăn hăng vaccine amăng jơlan hơdră tlâ̆o pok prong lŏn ia ta lăi hrom kiăng pơtrut tañ rơnoh tlâ̆o pơgang hlôm hlâo kơ čơđai, djru pơgang tơlơi suaih pral kơ ƀing čơđai".

Tui mrô yap mơng Anom ia jrao wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Dak Lak, amăng mrô 12 djuai, mơta djuai vaccine gah jơlan hơdră tlâ̆o pơgang pok prong kơ čơđai muai amăng thun 2023 Dak Lak phrâo pơhlôm mă 2 djuai vaccine pơgang jô drơi jăn hăng kơañăk, 2 djuai vaccine lĕ “5 amăng 1” hăng DPT abih laih, mrô dô̆ glăi kơnong djop tlâ̆o brơi kơ čơđai truh abih blan 8 đôč.

Tui hăng ơi Lê Phúc, Kơ-iăng Khua Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Dak Lak, bôh than mơng bruă kơƀah vaccine lĕ yua mơng thun 2023 lom pơplih jơlan hơdră pơkă bruă ia jrao mrô mơnuih jing bruă mă na nao kơ hơdôm plơi pla. Khă hnun hai, bôh nik ñu bruă pơplih ngăn drăp kiăng plơi pla blơi vaccine dô̆ hmâo lu tơlơi gun gah nua, juă nua. Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar hmâo ruah mă laih tơlơi kiăng vaccine hăng kơčăo bruă mă yua vaccine mơng thun 2023 hăng 2024 kiăng pơphô brơi kơ Gơnong bruă ia jrao lăi pơthâo kơ Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar pơsit prăk mă yua pioh blơi. Ơi Lê Phúc, Kơ-iăng Khua Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Dak Lak, brơi thâo:

 “Kiăng pơjing pran pơgang klin klă amăng plơi pla lĕ khom kơtưn đĭ mrô tlâ̆o pơgang hlôm hlâo hăng khom ngă hiưn hơpă anun tlâ̆o djơ̆ djop lom anun pran pơgang amra pơhlôm hăng dưi djă pioh klă. Khă hnun hai rơwang hong amăng ƀiă hrơi blan, tơdah hmâo vaccine thơ amra ngă tui bruă tlâ̆o huĕt pơ ala glăi amra djơ̆ djop brơi kơ čơđai. Ƀing gơmơi huĭ hloh lĕ ƀing čơđai akă dưi tlâ̆o pơgang ară hơpă ôh, ră anai kơƀah vaccine rơđah rơđông ñu bơbeč truh tơlơi suaih pral kơ čơđai biă".

Tui hăng ƀing juăt bruă ia jrao, kơƀah vaccine amra bơbeč truh prong bôh than mơng jơlan hơdră tlâ̆o pơgang pok prong. Amăng hluh pơgang klin amra pơjing mrô čơđai ƀu dưi tlâ̆o pơgang djop, djơ̆ hơdôm hrơi pơkă, tơlơi anai ngă đĭ tui klin ruă amra hơđuh glăi./.