Biă mă ñu, phrâo anai khua Anom bruă kơsem min ĕp kman duam ruă kual Dap Kơdư ăt ngă bruă hăng khua mua sang ia jrao prong kual Dap Kơdư pioh bong glăi hăng tơlơi ruă klin djơ̆ čut kra.

Hrơi blan giăm anai, anom pơjrao tơlơi ruă amăng lăm sang ia jrao prong Plei Ku kơniă na nao yua lu mơnuih ruă đih pơjrao. Lơ̆m anun, duam đung drah mut đih pơ sang ia jrao rơbêh hơdôm hơpluh čô sa hrơi kom. Mơnuih duam Trương Thị Thúy Trang, 33 thun, dŏ pơ phường Yên Thế, plơi prong Plei Ku đih pơjrao 5 hrơi laih ñu brơi thâo:

“Kâo ruă rơgah rơgañ, hrơ̆m hrăm amăng drơi jăn, ruă akŏ, pơ-iă amăng drơi jăn kơtang biă mă. Ơi ia jrao brơi mă drah ba pơčrang laiw duam đung drah. Ră anai kâo suaih ƀiă yơh”.

Yap mơ̆ng akŏ thun truh ră anai, tơring čar Gia Lai hơmâo năng ai 6 rơbâo čô mơnuih duam đung drah djop să, phường, tơring kual: hơmâo sa čô djai laih. Kơnong amăng blan 9 rơgao đôč, hơmâo năng ai 2 rơbâo rơma rơtuh čô mơnuih duam đung drah. Hơdôm tơring glông, plơi prong hơmâo lu mơnuih duam lĕ tơring glông Đak Pơ, plơi prong Plei Ku, tơring glông Krông Pa…ơi ia jrao Rmah Yah-Anom pơjrao tơlơi ruă amăng lăm, sang ia jrao prong Plei Ku brơi thâo:

“Ră anai amăng anom pơjrao, mơnuih mă bruă ƀiă đơi khom jak iâu ơi ia jrao mơ̆ng anom pơkŏn djru hrom, pơđĭ mrô nai ia jrao, ơi ia jrao mơ̆ng să, phường, djru dŏ mă bruă hrơi hăng mlam pơblih nao rai ƀu pơdơi ôh. Ƀing mơnuih duam kraih lĕ pơsir mơtam hmao kru hăng hơmâo gơnam mă yua pơjrao tơlơi duam ruă klă hloh kơ mơnuih ruă”.

Tui hăng ơi Đinh Hà Nam-Kơ-iăng Khua Gơnong bruă ia jrao tơring čar Gia Lai, tơring čar Gia Lai him lăng tơlơi pơhing duam đung drah amra kơtang hloh kơ blan 9 hăng blan 10 yua anai bơyan adai pơđiă hơjan lŭk pŭk gêh găl kơ keč boh čeh čar lar lu. Gơnong bruă ia jrao Gia Lai git gai djop sang bruă pơyŭ, pok pơhai brơi sem lăng klin hăng ngă bruă pơjrao duam ruă hmao kru mơtam mơ̆ng sang ia jrao pơyŭ. Khă tui anun, klin duam đung drah ăt amra pơgăn mơ̆n tơdah mơnuih ƀôn sang ta thâo hluh tong ten rơnăk anih dŏ, anŏ pit đih, pơ agaih hĭ anih ia lok, ia dơ̆ng keč boh, pơgăn anăm brơi keč brung dlông tơkai lar lu, pô ba kman duam đung drah:

“Anom bruă ia jrao pơgang kơtưn sem lăng hơdôm anih hơmâo klin laih anun pok pơhai pơgăn mơtam klin anăm brơi lar hyu. Djop sang ia jrao hơmâo pơkra hơdră, dăp sưng đih pơjrao duam ruă, mrô ia jrao pioh pơjrao, biă mă ñu ia jrao srôm pioh pơjrao kơ mơnuih duam kraih,duam đung drah. Tơlơi yôm hloh dơ̆ng lĕ ană plơi pla khom đing nao ngă rơnăk anih dŏ jum dar sang, rơmet abih djah djâo, blŏ ia drưp drap pơčah ia dong, rơnăk anih mă bruă, anih juăt dŏ ngui, anai yơh hơdră pơhlôm klă hŭi ƀă duam đung drah”.

Ră anai, ƀơi kual Dap Kơdư hlăk amăng bơyan pơblih bơyan adai, bơyan hlim nao kơ bơyan puih, anun tơlơi ruă jơlan suă jua juăt hơmâo glăi ƀơi Gia Lai. Amăng rơbêh ha blan rơgao đôč, Sang ia jrao pơjrao čơđai muai tơring čar Gia Lai hơmâo tŭ jum rơbêh 800 čô mơnuih ruă jơlan suă jua, ruă rơkông đok. Ƀơi anom pơjrao tơlơi ruă gah lăm sang ia jrao pơjrao hăng jrao akha kyâo sang ia jrao pơjrao čơđai muai Gia Lai hơmâo 163 boh sưng đih. Samơ̆, truh ră anai Anom pơjrao hơmâo tŭ jum 200 čô mơnuih ruă lĕ čơđai muai, khom dưm sưng đih pơkŏn truă hrom, đih pơrơkua dua, klâo. Amăng anun rơbêh 80% mrô čơđai duam ruă yua jơlan suă jua: kah hăng pơtŭk hơdrap, bơbrah rơkông đok, bơbrah jơlan suă truh pơ tơsô̆…abih bang čơđai gah yŭ 5 thun.

Amai Nguyễn Thị Thanh Thủy, dŏ pơ plơi Hưng Hà, să Phú Cần, tơring glông Krông Pa ba ană ñu mut đih pơ sang ia jrao brơi thâo:

“Yua kơ ană dol mơdŭng hăng mơñum ia jrao pơtŭk ƀu hlao ôh anun yơh ba nao pơkă lăng thâo krăn ñu ruă jơlan suă jua amăng lăm rơkông đok hăng ră anai ơi ia jrao brơi mut đih pơ sang ia jrao mơ̆ng yang hrơi dơ̆ng laih”.

Ơi ia jrao Từ Thị Mai Linh, Kơ-iăng Khua sang ia jrao pơjrao čơđai muai tơring čar Gia Lai brơi thâo:

“Bơyan anai adai pơblih hơjan pơđiă ƀu lê̆ anŏ ôh, anun amuñ biă kman virus ba truh tơlơi duam ruă. Gah sang ia jrao lĕ prăp lui dăp mrô mơnuih mă bruă, sưng đih pơjrao pioh kơ ƀing ană amôn čơđai muai hơmâo anih pơjrao djơ̆ găl hăng tŭ yua. Laih dơ̆ng  prăp lui ia jrao, gơnam yua mă bruă pơjrao tơlơi ruă bơbrah jơlan suă jua”.

Hrom hăng klin kheng juăt hơmâo tơđar, ƀơi kual Dap Kơdư ăt kiăng đing nao mơ̆n klin pơkŏn phrâo hơmâo dơ̆ng, anun lĕ klin djơ̆ čut kra. Phrâo anai, ơi Bùi Khánh Toàn, Kơ-iăng khua anom pel ĕp kman duam ruă kual Dap Kơdư hơmâo mông mă bruă hăng khua mua sang ia jrao prong kual Dap Kơdư kơ bruă pơhlôm pơgang tơlơi ruă anai. Ơi Bùi Khánh Toàn lăi:

“Kơtưn sem lăng, pơtô pơblang pôr amăng tơlơi pơhing laih anun ƀing ngă bruă gah ia jrao ăt khom prăp lui pơgang hlâo tơlơi ruă anai hlăk hơmâo ƀơi Việt Nam, kiăng hơmâo hơdră pơgăn, ĕp lăng tañ thâo krăn ƀu lui kơƀah ôh. Kơ tơlơi pơhing lĕ kơđiăng pơtô lăi mơnuih ƀôn sang, djuai ania brơi thâo hluh tong ten ƀư̆ pơkra hơdră dŏ dong ƀong huă, pơblih hơdră pơtô pơblang. Kơ bruă mă tơnap hloh lĕ khom ngă hrom hơdeč hmar, pơtô hrăm kơ djop tơring glông hăng djop sang bruă ia jrao pơyŭ prăp lui bruă ĕp lăng tơlơi duam ruă kiăng tañ ƀuh hăng kơđiăng pơgang kjăp hăng klin anai”.

VOV Tây Nguyên/Nay Jek: Pơblang