VOV4.Jarai - Hơdôm hrơi giăm anai, ƀuh hơdôm bruă ngă bơngŏt lĕ mơnuih ƀon sang nao blơi mă jrao pioh pơgang, pơjrao klin Covid-19 arăng sĭ lu anih yua kơ hmư̆ tui arăng lăi ƀudah pơđok amăng internet. Hluai tui tơlơi anun, lu mơnuih hơmâo sĭ mơdrô hơdôm djuai jrao pioh pơjrao klin mơng Nga, Khač ba glăi pơ Việt Nam anun lĕ jrao Arbidol (anai lĕ jrao hơmâo Umifenovir) kiăng kơ sĭ brơi mơnuih ƀon sang. Tơlơi hŭi rơhyưt dong lĕ, lu mơnuih aka ƀu ƀă klin Covid-19 ôh samơ̆ ăt nao blơi jrao tui hră črâo brơi mơñum tui hơđăp mơng 7-8 djuai jrao pioh pơjrao brơi mơnuih ƀă klin hlâo anun pioh mă mơñum kiăng pơgang klin Covid. Tui hăng ƀing rơgơi kơhnâo hơmâo tơlơi anai amra ngă sat tơlơi suaih pral kơ mơnuih ƀon sang.

Jrao “Mơtah mriah” lĕ sa djuai jrao arăng juăt iâu tui tơlơi Nga lĕ arbidol ră anai hmư̆ hing dưi pơjrao suaih brơi mơnuih ƀă klin Covid-19. Lu mơnuih nao blơi mă hơjăn ba glăi mơñum kiăng kơ pơgang klin, rĭm hrơi mơñum ha asar. Dong mơng hrơi hơđuh đĭ klin tal 4 amăng blan 4-5 thun hlâo, ƀơi hơdôm ƀôn prong, mơnuih ƀon sang hơmâo pơlăi nao rai kơ bruă mă yua djuai jrao anai. Tơdơi anun, ƀơi lu plơi pla ala ƀon, lu sang anŏ blơi pioh lui mă yua pơ sang, tơdah kiăng amra mă mơñam pioh pơgang klin Covid-19.

Hơdôm djuai jrao blơi mơng gah rơngiao anai hơmâo arăng sĭ amăng hơdôm grup, plang mơnuih mơnam anun lĕ facebook, zalo, shopee…lơ̆m anun anih pơkra pơjing hăng anŏ tŭ yua mơng jrao anai aka ƀu tong ten lơi. Tui hăng ƀing rơgơi kơhnâo, umifenovir, lĕ anŏ hơmâo amăng djuai jrao “mơtah mriah” hơmâo lu mơnuih ƀon sang blơi glăi mơñum ră anai kah hăng lu jrao pơkŏn, lĕ sa amăng hơdôm jrao mă yua lông lăng blung a kiăng kơ ĕp ia jrao pioh pơjrao brơi mơnuih ƀă klin Covid-19 amăng rŏng lŏn tơnah. Tơdơi anun, hơmâo lu wŏt mă yua lông lăng kiăng kơsem min blung a hăng hơmâo lui hĭ yua aka ƀu ba glăi tŭ yua hăng hŭi rơhyưt, jrao anai anŏ pơglăi sat kơtang ƀiă pơhmu hăng tŭ yua. Nai prin tha - ơi ia jrao Trương Hữu Khanh, Kơ-iăng khua Khul kơsem min klin kman ƀôn prong Hồ Chí Minh lăi pơtong: jrao pơgang virus lĕ tơlơi lăi pơthâo rơgao hăng anŏ tŭ yua mơng ƀing sĭ mơdrô kiăng kơ hơmâo lu mơnuih blơi:

“Kơnong vaccine kah mơng dưi pơgang klin Covid, mơ̆ ƀu hơmâo jrao pơpă ôh dưi pơgang hĭ. Amăng rŏng lŏn tơnah, kah hăng ƀơi djop dêh čar, wŏt hơdôm dêh čar pơkra pơjing jrao anun ƀing gơñu ƀu mơñum jrao pơgang klin, anai lĕ hơdôm tơlơi lăi pơthâo mơng ƀing mơnuih blơi mut jrao anai. Hăng lơ̆m blơi mut mơ̆ ƀu hơmâo tơlơi pơsit tong mơng Ding jum ia jrao, lu jrao him lăng pơkra mă ča čot, yua anun tui hăng kâo pơmĭn aka ƀu hơmâo jrao mơñum rĭm hrơi mơ̆ dưi pơgang klin Covid-19, kiăng pơgang klin kơnong tlâ̆o vaccine hăng ngă tui tơlơi pơkă 5k.

Lăi nao kơ tơlơi anai, ơi ia jrao Trần Văn Phúc, mă bruă ƀơi sang ia jrao Saint Paul brơi thâo: hăng hơdôm djuai jrao mơñum pioh pơgang klin virus ră anai juăt yua tui tơlơi črâo ba mơng ơi ia jrao, hăng hơmâo lu tơlơi hŭi rơhyưt, kiăng kơ ngă tui; laih dong amăng hơdôm hrơi mơñum kiăng kiăo tui lăng na nao yua kơ hơmâo tơlơi pơglăi sat ngă hŭi rơhyưt. Ơi ia jrao Trần Văn Phúc brơi thâo:

“Kâo ăt thâo mơn  mơnuih ƀon sang glăk bơngŏt hăng hŭi biă mă, mơng tơlơi hŭi anun amra ngă lu mơnuih nao blơi jrao arăng sĭ lu anih ră anai, ƀing ta ăt ƀu thâo hơdôm djuai jrao anai mơng pơpă, laih dong ƀing ta amra mơñum ƀu djơ̆ hăng tơlơi pơkă. Tơlơi anai amra bơbeč sat nao tơlơi suaih pral yua hơdôm djuai jrao anai amra mut nao amăng kơsŏ, tơbiă găn nao boh ƀleh, laih dong bơdjơ̆ nao hơdôm anih pơkŏn amăng drơi jăn. Yua anun, kâo ƀuh lu mơnuih mơñum jrao amra ngă tơlơi ruă jai kơtang tui, amăng sui hrơi, anai lĕ jrao ƀu djơ̆ kiăng pơjrao tơlơi ruă ôh”.

Ƀu djơ̆ kơnong blơi mă hơjăn jrao kiăng pơjrao lơ̆m ƀă klin Covid-19, lu mơnuih ƀă klin Covid juăt yua glăi hră črâo brơi hơdôm jrao mơñum mơng 7-8 djuai jrao, amăng anun wŏt jrao hơmâo corticoid mơng ƀing mơnuih ƀă klin hlâo anun. Tui hăng nai prin tha - ơi ia jrao Trương Hữu Khanh, tơlơi anai amra ngă hŭi rơhyưt kơ drơi jăn ƀing mơnuih mă yua.

“7-8 djuai jrao ƀing hơmâo blơi mơñum hlâo anun lơ̆m hơmâo ơi ia jrao črâo ba tong ten amăng bruă pơjrao, anai lĕ mơng hrơi aka ƀu hơmâo vaccine tlâ̆o pơgang. Yua anun, ră anai, ƀing mơnuih pơprong hơmâo tlâ̆o ia jrao pơgang laih, đa tlâ̆o 3 ară, yua anun ƀu dưi mă yua hơdôm djuai jrao anun yua tơdah mơñum amra ba glăi tơlơi hŭi rơhyưt, ba glăi anŏ sat, anun lĕ đông drah amăng hlung pruăi, ngă pơkŏng ia, kơtăng ară drah…yua anun ƀing ta anăm mơñum ôh”.

Siu Đoan: Pơblang