Tui tơlơi lăi pơthâo glăi mơng Grŭp črâo ba, mơng hrơi phun hmâo klin ngă truh ră anai, đơ đam dêh čar ta hmâo čih pioh rơbêh kơ 11 klăk 500 rơbâo čô mơnuih djơ̆ Covid-19, amăng anun hmâo rơbêh kơ 43.100 čô mơnuih djai. Kơnong mơng akô̆ thun truh ră anai, hmâo năng ai ñu 85.500 čô mơnuih djơ̆ klin, hrŏ trun 48 bơhmu hăng thun 2022; mrô mơnuih djai hrŏ trun kơtang trun dô̆ 0,02%. Ơi ia jrao Nguyễn Lân Hiếu Khua Sang ia jrao Đại học Y Hà Nội brơi thâo: Việt Nam hmâo djop 3 mơta tơlơi kiăng phun, kiăng hloh pioh dưi hơđong pran jua lăi pơthâo abih klin Covid-19. Anun lĕ mrô mơnuih ruă kraih yua kơ Covid-19 ba truh kah hăng abih bang ƀu dô̆ dong tah. Hơdôm mơnuih djai biă ñu yua kơ hmâo tom tơlơi ruă pơkon, ăt dô̆ lar hyu mơn amăng plơi pla samơ̆ ƀu dô̆ huĭ rơhyư̆t dong tah.

Bơ̆ ơi ia jrao Nguyễn Trí Thức Khua Sang ia jrao Chợ Rẫy (ƀon prong Hồ Chí Minh lĕ brơi thâo: Việt Nam hmâo laih mrô tlâ̆o vaccine lu. Hmâo laih 266 klăk liều tlâ̆o brơi kơ mơnuih rơbêh kơ 12 thun hăng 2 ară tlâ̆o khom hmâo, ară tal 4 dưi tlâ̆o brơi laih kơ mơnuih rơbêh kơ 18 thun amra ƀă djơ̆ klin. Rơngiao kơ anun, tơlơi Covid-19 ƀơi rŏng lŏn tơnah hơđong laih. Akô̆ blan 5/2023, Khul ia jrao rŏng lŏn tơnah lăi pơtŏng Covid-19 ƀu dô̆ tơlơi kiăng ječ tah ƀơi đơ đam rŏng lŏn tơnah.

 “Tañ pel ĕp kiăng lăi pơthâo abih klin. Yua kơ Khul ia jrao rŏng lŏn tơnah lăi pơthâo laih hăng tơlơi suaih pral sit nik mơng Việt Nam ră anai ăt dưi wai lăng klă laih. Mơnuih ruă ba nao pơ̆ sang ia jrao ƀiă laih. Hơdôm bôh anom wai lăng klin Covid hlâo adih ră anai kah hăng ƀu hmâo mă yua dong tah. Ră anai lăi pơthâo abih klin hă djơ̆ mơn”.

Hluai tui bôh nik tơlơi klin ruă, ƀing juăt bruă ia jrao lăi lĕ, Việt Nam kiăng pơplih Covid-19 mơng tơlơi ruă tưp djuai A hơdai nao djuai B. Anun lĕ mơng djuai huĭ rơhyư̆t hơdai nao djuai ruă tưp huĭ rơhyư̆t hăng lăng tơlơi ruă kah hăng tơlơi ruă pơkon. Tui anun, lom pơplih mơng djuai A hơdai nao djuai B, bruă pơgang hlôm hlâo klin ruă Covid-19 amra pơplih hiưm ñu? Kiăng wai lăng klin ruă, gah sui thun, ƀing ta khom hmâo hơdôm jơlan gah hơget? Nai tha prin, nai prin tha Phạm Quang Thái, Khua Anom bruă tlâ̆o pơgang klin ruă kual Kơdư dêh čar, Anom kơsem min klin ruă dêh čar ta brơi thâo: Wot djuai A hăng djuai B leng kơ hơdôm tơlơi ruă huĭ rơhyư̆t, hăng hmâo mrô mơnuih djai lu. Yua anun, yap sui thun, khom gơgrong hlâo dưi wai lăng klin Covid-19 amăng djop tơlơi.

 “Gah sui thun ƀing ta hơdor lĕ ƀu dô̆ kơtuă anun lĕ ƀing ta khom prăp lui, amra pơdah tui bruă pơhlôm mrô vaccine, pơhlôm ia jrao mă yua, jrao pơkă lăng kơman, kiăo tui na nao gru kru ăt kah hăng lăng tui gơgrong hlâo hơdôm anô̆ bơdjơ̆ nao, anih anom mă yua, anih pơjrao, bĕ hơdôm tal hơđuh đĭ mơng tơlơi ruă. Ƀing ta ƀuh klin drăp hlâo adih, rơngiă 4, 5 thun drap klin ruă prong phrâo pơgang kah hăng bơyan drăp ngă. Hăng Covid-19 yua ƀing ta hmâo vaccine tŭ yua anun lom pơplih anai ñu tañ hloh, kah hăng ƀing ta ƀuh kơman anai phun ñu dưi pơgang hăng mơnuih. Yua anun, hơdôm bruă pơgang hlôm hlâo bŏng glăi amra khom yap nao jing hơdră dăp, pơhrăm na nao kiăng djru brơi abih bang glông bruă gơgrong hlâo, prăp lui hlâo hơdôm tơlơi amra hmâo”.

Klah čun mông jơnum tal 20 mơng Grŭp črâo ba pơgang, pơgăn klin Covid-19 amăng lơ 3/6 phrâo rơgao mơng dêh čar ta, Khua dêh čar ta ơi Phạm Minh Chính lăi lĕ, pơ̆ anăp anai, klin ruă akă pơđut ôh, biă ñu anô̆ pioh glăi mơng klin Covid-19 ăt dô̆ sui mơn. Yua anun, bruă pơgang, pơgăn klin ăt dô̆ đôč, biă ñu pơđĭ tui bôh thâo bruă ia jrao plơi pla, ia jrao pơhlôm hlâo hăng hơkrŭ pơsir anô̆ pioh glăi; hơđong dong tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang, biă ñu mơnuih gơgrong ba ƀơi anăp yua kơ klin Covid-19 ngă. Khua dêh čar jao kơ Ding jum ia jrao pơtô brơi hơdôm ding jum, gơnong bruă, tơring čar, ƀôn prong pơphun klah čun bruă pơgang, pơgăn klin Covid-19; pel ĕp glăi hơdôm hră pơ-ar pơkă tơlơi phiăn bơdjơ̆ nao kiăng pơkra glăi djơ̆ hăng tơlơi phrâo; pơsir dong hơdôm bruă bơdjơ̆ nao akă giong hăng dô̆ glăi; pơdŏng kơčăo bruă wai lăng kơjăp Covid-19 amăng rơwang phrâo, ăt kah hăng hơdôm klin ruă pơkon amra hmâo.

Khua Grŭp črâo ba bruă pơgang, pơgăn klin Covid-19 dêh čar ta rơkâo hơdôm ding jum, gơnong bruă iâu pơhrui dong hăng mă yua ngăn rơnoh amăng bruă pơgang, pơgăn klin hăng hơkrŭ pơsir anô̆ pioh glăi mơng Covid-19; ngă dong bruă hơđong tơlơi hơdip mơnuih mơnam; pơtrut kơtang lăi pơhing kiăng pơtă, pơblang pioh mơnuih ƀôn sang thâo hluh hăng ngă tui; pơphun klah čun bruă pơgang, pơgăn klin Covid-19 gah rơwang bruă, bruă apăn, bruă mă mơng anom bruă; pơblang hmao tlôn dong hơdôm hơdră gum djru, hơdră bruă; pơsir pơđut hơdôm bruă ngă akă giong bơdjơ̆ nao tui tơlơi klah čun mơng Kơnuk kơna, Gong gai dêh čar./.