Amai Lục Thị Lợi (28 thun) dŏ ƀơi ƀut plơi 6, să Čư̆ Kbang, tơring glông Ea Sup, tơring čar Dak Lak glăk pi kian ană tal dua 6 blan laih. Amai Lợi brơi thâo, ră anai ñu ăt suaih pral mơn, tơlơi hơdip rĭm hrơi lêng hơđong mơ-ak amăng pran jua, ƀu djơ̆ kar hăng tal pi kian hlâo anun, glêh tơnap biă mă. Hlâo anun, lơ̆m pi kian ană tơčua, sang anŏ dŏ hơdip amăng tông thoa pơ hmua; gơnam ƀong huă kơƀah hăng ñu juăt djru ngă hmua dong. Yua ƀu gưt nao khăm kian pruăi tui tơđar ngă kơ ñu ƀu thâo tong ten hrơi tơkeng, yua anun tơkeng hlao pơ hmua mơtăm.

“Lơ̆m ruă tơkeng kâo ăt dŏ pơ hmua mơn, rơkơi kâo nao mă bruă pơ ataih, dŏ kơnong tơhmua đah kơmơi đôč samơ̆ ñu ăt ƀu thâo đĭ rơdêh thut yua anun brơi kâo tơkeng pơ sang hlao laih dong iâu ƀing mă ƀuai amăng plơi nao mă tơkeng.Găn rơgao hơdôm hrơi tơdơi kơ hrơi tơkeng ană duam pơ-iă drơi jăn, asăt ñu ƀlĕ ia, đeh amăng drơi jăn yua anun kâo khŏm ba ñu nao khăm pơ sang ia jrao”.

Amai Lợi brơi thâo tơdơi hrơi glăi mơng sang ia jrao, ƀuh ană ñu juăt hia amăng mơmŏt mlăm, ƀu gưt ƀong hơget ôh, drơi jăn ƀu-ai buai hăng kaih prong. Yua kơ hơmâo ƀing nai ia jrao amăng plơi pla pơtô pơblang, lăi pơthâo kơ bruă mơñum ƀong, ƀư̆ brơi jăn lơ̆m pi kian hăng sit biă ñu lĕ tơlơi hŭi rơhyưt mơng bruă tơkeng ană pơ sang yua anun tal dua anai, amai Lợi ƀu nao pơ hmua dong tah mơ̆ dŏ mă bruă djôl pơ sang đôč. 6 blan pi kian, ñu đĭ 6 kĭ, dua amĭ ană lêng kơ suaih pral soh.

Čư̆ Kbang lĕ sa amăng hơdôm boh să rin amăng tơring glông Ea Sup, mrô mơnuih djuai ania ƀiă dưm dưm rơbêh 80%. Tơlơi hơdip bơwih ƀong huă tơnap tap yua anun mơnuih ƀon sang, sit biă ñu lĕ ƀing đah kơmơi hăng čơđai nge ƀu pơhlôm brơi klă hloh. Ƀing đah kơmơi pi kian ƀu nao khăm tui tơđar, gơnam ƀong huă kơƀah hăng juăt mă bruă kơtrâ̆o rĭm hrơi. Đa sang anŏ ƀu brơi đah kơmơi nao tơkeng pơ sang ia jrao hăng tơkeng mă pơ sang hŭi kơ rơngiă prăk kak.

Amai Lục Thị Hoa nai ia jrao djru bruă ƀơi ƀut plơi 6, să Čư̆ Kbang hơmâo rơbêh 10 thun laih. Ñu brơi thâo bruă pơtô pơblang, pơtrut neh met wa đing nao pơhlôm brơi tơlơi suaih pral kơ ƀing đah kơmơi pi kian tơnap tap biă mă, sit biă ñu lĕ bruă pơplih tơlơi pơmĭn soh glăi jing tơlơi juăt mơng ƀing gơñu. Amai Hoa brơi thâo:

“Bruă hyu pơtô pơblang brơi mơnuih ƀon sang ƀơi anai bưp tơnap tap biă mă, yua ƀing gơñu juăt kut pơ sang hyu mă bruă pơ ataih. Ƀing đah kơmơi pi kian kŏm ƀong lu gơnam, ƀu hơmâo gơnam ƀong jơman. Đa tơkeng pơ sang ia jrao, truh hrơi tal dua ƀing tơhmua brơi ƀong gơnam yơh, ƀing gơñu lăi brơi tañ ƀong gơnam amra ngă ƀing čơđai tañ prong. Tui phiăn juăt mơng mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi anai, đah kơmơi pi kian ƀu brơi pơdơi pran mơ̆ ăt nao mă bruă, ƀu nao khăm amăng hơdôm blan giăm tơkeng, ƀu thâo hrơi mông amra tơkeng yua anun hơmâo lu mơnuih tơkeng hlao pơ sangh”.

Bruă pơtô pơblang, ngă tui hơdră pơhlôm brơi tơlơi suaih pral kơ ƀing amĭ, ană nge amăng mơnuih mơnam amra pơgôp ngă pla ƀiă hơmâo tơlơi hŭi rơhyưt, amĭ hăng ană nge djai tơdơi mông tơkeng, hrưn đĭ amăng tơlơi hơdip mơda mơng mơnuih kual djuai ania ƀiă, kual ataih, asuek.

Tơkeng ană lĕ mông gleh glar tơnap tap hloh hăng hŭi rơhyưt mơ̆n, biă mă ñu ƀơi kual ataih, kual tơnap tap, ataih mơ̆ng sang ia jrao. Khă hnun tơlơi anai ăt dŏ hơmâo đôč, lu biă mă ñu amăng plơi pla mơnuih djuai ƀiă. Tơkeng ană pơ sang anŏ, amĭ hăng ană nge amra bưp tơlơi hŭi rơhyưt hơgĕt? Ơi ia jrao, Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Khua anih pơjrao čơđai muai duăm kraih hăng čơđai nge sang ia jrao prong kual Dap Kơdư, lăi nao kơ tơlơi anai.

-Ơ ơi ia jrao! Lŏm tơkeng ană pơ sang anŏ, amĭ hăng ană nge anun amra bưp tơlơi hŭi rơhyưt hơgĕt?

­-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: Lơ̆m tơkeng ană pơ sang ƀu kơnong bơbeč truh tơlơi suaih pral kơ ană nge đôč ôh, tơlơi suaih pral wơ̆t amĭ ñu ăt ƀu dưi pơhlôm brơi lơi. Pơ anai, amăng bruă pơjrao duăm ruă ƀing gơmơi juăt ƀuh, anun lĕ tơlơi ruă ba truh čơđai kơhñăk. Yua dah lơ̆m tơkeng pơ sang anŏ, lu mơnuih mă ƀuai ƀu hơmâo tơlơi hrăm djơ̆ hơdră ôh đưm hlâo adih. Dua lĕ gơnam yua lơ̆m mă ƀuai, akă mơsăt, mơnơi rao drơi jăn ană nge hăng amĭ ñu ƀu rơnăk ôh, yua aka ƀu hơmâo ia jrao pơdjai kman hlâo kơ mă yua. Pơ anai, ƀing čơđai hơmâo tơlơi ruă truh kơhñăk gơmơi juăt ƀuh yua arăng tơkeng pơ sang soh.

Hăng amĭ ană nge, juăt hơmâo tơlơi truh lu biă mă lĕ tơluh drah lu tơdơi kơ tơkeng, ba truh kman mut ngă ruă kraih tui laih tơkeng, tơdah truh rơka rơnah laih, pơjrao ñu tơnap hloh, ƀu hmao pơjrao djơ̆ hơdră, ngă kơ lu đah kơmơi tơkeng ană tơluh drah djai mơtam. Rơngiao kơ anun, hơmâo lu tơlơi ruă pơkŏn dơ̆ng hŭi rơhyưt ba truh. Bing ta thâo laih, tơdơi kơ tơkeng ană ƀing đah kơmơi ƀu găng añrăng kah hăng ƀing đah kơmơi pơkŏn ôh, drơi jăn, pran jua gơñu pơ-ai buai kơtang biă mă.

­-Tơlơi pơglăi mơ̆ng tơlơi ruă ngă kơhñăk mơ̆ng čơđai nge hơgĕt lĕ ơ ơi ia jrao ?

-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: Ƀing čơđai nge hơmâo tơlơi ruă kơhñăk mơ̆ng anet, tơdah hrơi blan hơmâo tơlơi ruă hmar hloh lĕ jai kraih tui. Ƀơi anŏ hơmâo čơđai nge arăng pơjrao truh sa blan samơ̆ ăt brơi suă pran hăng măi đôč. Khă hnun, mah ƀing ta gir run pơjrao kiăng pơhơdip brơi čơđai nge anun hai, tơdơi anai, tơlơi sat pơglăi ăt dŏ đôč kơ čơđai nge anun. Tơlơi sat anun pioh glăi ngă tơnap biă mă, čơđai prong đĭ ƀu klă ôh, tơlơi pơmin pran jua ƀu hrup hăng mơnuih pơkŏn ôh, kah hăng rơwen hĭ amăng dlô, jing tơmlư, jing hưt. Tơlơi anai, ƀu kơnong ngă tơnap kơ sang anŏ đôč ôh, yua hang kơ wai lăng čơđai nge duam ruă anun ngă tơnap kơ djop mơnuih mơnam dơ̆ng mơ̆n.

-Ƀing amĭ pi kian hăng mơnuih amăng sang anŏ kiăng kơđiăng hơgĕt bĕ hĭ tơkeng ană pơ sang anŏ, ơ ơi ia jrao ?

­-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: Tơlơi anai, tui hăng kâo pơmin hơmâo 2 tơlơi kiăng đing nao. Sa lĕ mơnuih ngă bruă ia jrao. Ƀing anai yơh khom ngă klă bruă hyu pơtô pơblang kơ mơnuih ƀôn sang thâo hluh, tơkeng ană pơ sang lĕ lui bĕ, sit truh hrơi či đih apui klă ƀiă nao pơ sang ia jrao tơkeng kiăng rơnuk rơnua kơ amĭ hăng ană nge. Dua dơ̆ng lĕ hăng amĭ nge jing pô pi kian laih anun sang anŏ, khom thâo hluh tơlơi yôm anai. Rơngiao kơ hơdră ƀă ƀem čem rông klă kơ đah kơmơi pi kian, laih anun nao pơkă lăng rĭm blan ƀudah dua klâo blan sa wơ̆t, sa bruă mă yôm biă mă yơh. Lơ̆m thun blan hlăk pi kian, tơdah đah kơmơi pi kian ƀuh hơmâo tơlơi hơgĕt thơ ñu mưn phara amăng drơi jăn, khom nao pơkă lăng pơ sang ia jrao mơtam, anăm nao ĕp pơjâo ôh, yua kơ ƀing anai gơñu ƀu hơmâo hrăm bruă ia jrao anun amra ƀu thâo ôh tơlơi ruă nuă, ƀu thâo pơtô brơi kơ sang anŏ pô pi kian anun ôh. Kâo čang rơmang ƀing nai ia jrao pơ plơi pla pơtô lăi mơnuih ƀôn sang anăm tơkeng ană pơ sang anŏ ôh.

-Hai, bơni kơ ih ơi ia jrao hŏ !