
Amăng lu wơ̆t, amăng mông ngui ngor ƀong mơñum mơak bơyan phang ngă yang akŏ thun phrâo ƀudah pơtum ƀong mơñum ngui ngor amăng plơi pla, sang anŏ....juăt ñu ƀu kơƀah ôh tơpai ia lăk hăng tơpai ƀiêr laih anun jua ur hrek pơkhĕk kơčok ƀong mơñum mơak pran jua. Samơ̆ lu mơnuih ƀu đing nao ôh, bruă sem lăng tơpai ta blơi mơñum anun, tơpai riă sit nik mơ̆n hă, hơmâo anih tơnă tơkŏng tơpai rơđah rơđong mơ̆n hă ƀô̆. Tơl mơñum tơpai ruă čuă tơba, măt tơpai hlong huăl (wơ̆l) hăng tơlơi ruă yua kơ măt ia jrao ăt ƀu thâo lơi, mă drah ba pơčrang ƀuh yơh mơñum djơ̆ tơpai ngă mă, arăng lŭk hăng ia tơpai kơtang pơjing ia jrao anăn ia Methanol. Anai lĕ, tơlơi kah pơpha yua tơlơi tom hơmâo laih mơ̆ng sa čô mơnuih ruă, măt tơpai arăng pơjing mă tă tăn, hlong ruă đih pơjrao ƀơi sang ia jrao:
“Amăng mông mơak ƀong mơñum, kâo hăng ƀing adơi ayong dŏ ngui mơñum tơpai hrŏm. Ƀu hơmâo hlơi đing nao ôh kơ anăn păn phun tơdŭ blơi pơpă tơpai ia lăk anun. Giong mơñum, mưn amăng drơi jăn pơ-ai, ruă akŏ kơtang tit, hơtai boh tơpư̆ hmar, mơta bơbrui hlong mơmŏt hĭ. Sang anŏ hlong pơgiăng ba nao pơ sang ia jrao, laih anun arăng pơkă ia ăngkôl Methanol amăng drah lu rơgao đơi truh 58 miligam /sa lit”.

Ăt pơdjơ̆ nao kơ tơlơi măt ia ăngkôl Methanol mơ̆n, phrâo anai, 2 čô mơnuih dêh čar tač rơngiao djai ƀơi plơi prong Hội An, tơring čar Quảng Nam yua mơñum tơpai lŭk ia hăng ăngkôl laih anun djơ̆ tơpai arăng sĭ tơpai ngă mă. Kah hăng ƀơi Hà Nội, mlam lơ 31/1, pô ruă Nguyễn Văn Cảng 40 thun mut đih pơ sang ia jrao ruă kraih, sang ia jrao prong Bạch Mai, hăng rơnoh ia ăngkôl Methanol amăng drơi jăn ñu arăng pơkă đĭ truh 152 mg/dL, lu hloh rơnoh ngă măt ruă kơtang kơ ană mơnuih. Hơdôm thun giăm anai, ƀing ơi ia jrao, nai ia jrao sang bruă pơgăn tơlơi măt, ruă mơnong ƀong huă gah sang ia jrao prong Bạch Mai hơmâo ƀuh hơdôm rơtuh čô mơnuih djai yua măt, ruă mơñum djơ̆ tơpai ngă mă hơmâo lŭk hăng ăngkôl Methanol, mah hơmâo pơjrao tong ten, hrŏng drah laih hai ăt ƀu dưi hơdip lơi.
Dŏ hŭi hăng bral hơngal na nao yua ƀuh djai măt ăngkôl Methanol ngă lu mơnuih, Nai prin tha, ơi ia jrao Nguyễn Trung Nguyên, Khua Anom pơgăn anŏ măt mơnong ƀong huă hăng ƀing ngă bruă pơčrang kman amăng drah gah anom bruă anai, dŏ djă pioh hơdôm boh gêt čai ia tơpai pioh pơčrang ăngkôl Methanol amăng anun, kiăng jŭ yap pioh lăi pơthâo hăng Ding jum ia jrao laih anun Ding jum kông an kơ tơlơi arăng pơkra mă tơpai ia ƀlăng lŭk hăng ăngkôl Methanol, jing sa amăng hơdôm anŏ ngă sat pơdjai mơnuih ƀu hmao thâo.
“Anai yơh hơdôm gêt čai mơ̆ mơnuih amăng sang anŏ ƀing ruă ba pơdah kiăng thâo lơ̆m pơjrao kơ mơnuih ruă kraih đih pơ sang ia jrao. Giong mă pơčrang lăng ƀuh anŏ kơtang mơ̆ng ăngkôl Methanol hram amăng drah pô mơñum tơpai anun truh 60%, abih bang ƀing anai lêng kơ djai soh. Anai lĕ hơdôm gêt čai djă pioh ƀiă đôč, lu kơ gêt čai tơpai anun sang anŏ mơnuih djai ƀu hơmâo ba pơdah ôh”.
Ăngkôl Methanol lĕ ia jrao tơpai kơtang, arăng mă yua pơkra ming gơnam tuh tia hăng man pơdong, kah hăng pơjing rai ia săng, ia apui điezel....dưi thâo krăn ñu kah hăng ia jrao kơtang ngă sat kơ drơi jăn pran jua ană mơnuih. Ơi ia jrao Hoàng Tiến Nam, Sang ia jrao prong Nhân dân Gia Định, ƀôn prong Hồ Chí Minh tom pơjrao laih kơ lu mơnuih măt djơ̆ tơpai ngă mă ča hơmâo dưm ăngkôl Methanol, ñu lăi:
“Lơ̆m ăngkôl Methanol mut hrăm amăng drơi jăn, ñu tañ biă mă tơma amăng lăm, hram amăng drah, pơjing rai phokmanđehit, giong anun jing asitphokmik, đĭ nao amăng dlô akŏ ngă kơ mơnuih ruă kơhơñăk, truh djai. Tơdah ƀing dŏ đôm mă ƀiă ñu ngă răm alăk mơta, ruă mơta hăng truh bum mơta mơ̆n”.
Hơdôm ƀing măt ăngkôl Methanol tui jơlan mơñum ia, gơñu mơñum djơ̆ tơpai arăng lŭk ia ăngkôl ƀudah ƀing gơñ tơpai kiăng mơñum tơpai kơtang, dưi ia Methanol kiăng čơđŏp. Samơ̆ pap drap kơ ƀing ƀu thâo mơñum djơ̆ hĭ tơpailŭk ia Methanol lu hloh kơ ƀing rong či mơñum kiăng čơđŏp. Lăng hrup ia tơpai lăk đôč, jơngeh, kô̆ hơmâo mơ̆n, mơnâo ƀâo ia tơpai lăk laih anun arăng tuh ia Methanol ngă mă tơpai pioh sĭ mơdrô ta ƀu thâo krăn ñu hrup đôč. Hăng mơta đôč đač lăng ƀu thâo krăn ôh, mơnâo ƀâo tơpai hrup soh, yua anun ƀu thâo ôh pơpă tơpai sit, tơpai ngă mă hơmâo dưm ia Methanol.

Tơlơi juăt hơmâo lăp đing nao biă mă, hơmâo ăngkôl yua amăng bruă pơjrao duăm ruă mơ̆ arăng pơkra mă mơ̆ng ia Methanol, laih anun lăi ia tơpai kơtang pioh rao nam rơkao ăngkôl, juăt lăi cồn, laih anun lu mơnuih pơmin anai lĕ ia Ethanol. Yua mơ̆ng anun mơ̆n, ƀing pơkra tơpai kiăng tañ hơmâo tơpai pioh sĭ, hơmâo kơmlai lu, pơjing rai tơpai tuh ia ƀlăng hăng čruač nao ia jrao Methanol kơtang, arăng blơi mơñum ngă ruă nuă, sat kơ drơi jăn, ba truh tơlơi djai. Nai prin tha, ơi ia jrao Nguyễn trung Nguyên, Khua anom pơgăn măt ruă mơnong ƀong huă gah sang ia jrao prong Bạch Mai rơkâo:
“Kiăng đing nao thâo krăn ăngkôl Methanol. Lu dêh čar amăng rŏng lŏn tơnah, arăng hơmâo tơlơi phiăn pơkă brơi pơjing rai ia Methanol hơmâo ia iom kiăng thâo krăn ñu jing ia jrao, ƀudah arăng ngă rai jing ia mơtah methylen. Ră anai, Methanol ia jơngeh hlơ hleč hrup hăng ia lăk sit mơ̆n ƀu thâo krăn ôh. Hrŏm hăng khom wai pơgang tong ten pơkra ming ia jrao hăng ƀing tơnă tơpai anăm lui hơmâo tơpai ngă mă ba sĭ mơdrô tă tăn”.
Hơdôm gêh čai ia jrao ăngkôl pioh yua amăng bruă pơjrao duăm ruă pô ngă rai kah hăng hơdôm čô măt ia jrao Methanol mơ̆ng Anom bruă pơgăn măt mơnong ƀong huă sang ia jrao prong Bạch Mai dŏ djă pioh kiăng pơdah thâo râo pơhmư̆ brơi djop pô hlơi dŏ gơñ mơñum tơpai thâo ră anai, jai hrơi ăt lu mơnuih mơñum ia tơpai măt djai mơnuih anai. Samơ̆ truh ră anai, lu sang bruă hơmâo tơlơi dưi ăt aka ƀu hơmâo hơdră pơgăn tŭ yua ôh, bruă kiăng thâo krăn ăngkôl Methanol, laih anun bơkơhmal khut khăt ƀing ngă soh, kiăng pơgan tơlơi ngă pơkra ming ia tơpai ngă mă dưm ia jrao Methanol plư ƀing mơñum tơpai blơi glăi mơñum. Gah mơnuih ƀôn sang, kiăng huăi mơñum djơ̆ ia tơpai ngă mă, hơmâo ia jrao Methanol lĕ, ĕp blơi tơpai hơmâo sang, anih tơnă, tơkong tơpai sit nik, ƀuh anih arăng riă tơpai djơ̆ hơnong, hơmâo anăn păn, plơi pla, anih pơkra ming, wơ̆t mrô telephôn, hră pơar anom bruă kơnuk kơna pơsit brơi tơpă hnun kah dưi pơgang tơlơi suaih pral kơ drơi jăn ta pô.
Viết bình luận