VOV4.Jarai - 6 blan ako# thun 2016, đơ đam tơring glông Ea Hleo e\p [uh rơbêh kơ 400 ]ô mơnuih duam pơđung drah, hmâo 1/3 mrô mơnuih duam pơđung drah mơng đơ đam tơring ]ar Daklak. Anai ăt le\ thun duam pơđung drah gluh đ^ kơtang hloh [ơi anai amăng 5 thun rơgao.      

            Mơnuih ruă duam pơđung drah blung a dưi e\p [uh [ơi tơring glông Ea Hleo amăng rơnu] blan 1 thun 2016, hăng tơdơi kơ anun ta` lar hyu prong. Truh ră anai, 12/12 bôh să, tơring kual amăng tơring glông hmâo mơnuih duam pơđung drah, lu `u [ơi tơring kual Ea Drăng hăng să Dlie Yang. Bơ\ boh than ngă tơlơi ruă anai lar hyu kơtang, ơi ia jrao Phạm Thanh Vân, Khoa Anom ia jrao tơring glông Ea Hleo brơi thâo: Sa le\ rơnoh bơkơtoai nao rai bôh thâo, mơnuih mơnam jai hrơi prong. Dua le\ tơlơi pơmin agaih hơdjă rơhuông adai lon mơnai mơng m[s akă [u kơja\p. Hơdôm kual ia do\ng, gơnam blo\ mong jam pơ]ah ia ko\ng [ơi rơngiao do# lu. Hrom hăng anun, m[s do# [u gleng nao đơi ôh amăng bruă pơgang tơlơi duam pơđung drah…

            {ơi anăp tơlơi anai, gơnong bruă ia jrao tơring glông Ea Hleo hmâo po\k pơhai laih ha amăng ple\ lu bruă pơgang, pơgăn tơlơi ruă, amăng anun iâu pơhrui djop mơnuih gum hrom amăng bruă anai hăng hyu lăi pơthâo pơtô pơhra\m tơlơi suaih pral. Mơng krah blan 4, Anom bruă ia jrao hmâo pơ phô brơi laih Jơnum min m[s tơring glông pơ phun jơnum po\k pơhai bruă pơgang, pơgăn tơlơi ruă hăng k^ pơkôl hăng Jơnum min m[s hơdôm bôh să, tơring kual ngă tui hơdôm bruă pơgang, pơgăn duam pơđung drah hăng tơlơi ruă yua kơ kơman zika. Gum hrom hăng gong gai khul gru\p hơdôm bôh să, tơring kual pơ phun bruă agaih rơme\t anih anom do#. Pơhra\m brơi kơ mơnuih apăn bruă, gum bruă ia jrao hơdră pơsir hơdôm gơnam mă yua dưm ia. Na nao lăi pơhing amăng bro#, tơvi tơring glông, loa pơtui jua pơhiăp să kơ hơdôm bruă pơgang, pơgăn duam pơđung drah. Grum hrom hăng Anom ia jrao pơhlôm hlâo tơring ]ar Daklak pruih ia jrao [ơi đơr hơr anih anom kơ hơdôm plơi pla hmâo mrô mơnuih do#, lu anih klin ngă… Khă hnun hai, ră anai duam pơđung drah [ơi Ea Hleo ăt ngă dleh tơnap mơn. Ơi ia jrao Phạm Thanh Vân, Khoa Anom ia jrao tơring glông Ea Hleo lăi kơ ano# akă dưi ngă mơng anom tui anai: {ing gơmơi glăk pơtrut kơtang bruă hyu lăi pơhing nao pơ\ să. Samơ\ ano#  dưi ngă ră anai mơng [ing gơmơi le\ kơnong kơ gleng nao lă pơhing hyu tui hơdôm brô tivi, akă hmâo djop măi mok pioh kơtưn pôr pơhing [ơi anăp pơ\ anih anom m[s do# ôh…

            Yua anun, pơ\ anăp anai, Anom bruă ia jrao tơring glông Ea Hleo amra gleng nao pơtrut kơtang hyu lăi pơhing [ơi anăp [ơi plơi pla; Pơkiăo mơnuih gum bruă ia jrao nao tơl sang m[s pioh lăi pơthâo, pơđ^ tui tơlơi pơmin hăng ]râo brơi kơ m[s hơdră agaih anih anom ]eh bôh mơng ke]; Iâu pơhrui m[s gum hrom wot anom bruă kơđi ]ar amăng bruă pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă. Tơring ]ar ăt pơdo\ng laih mơn gru\p, khul ba jơlan hlâo pơdjai lăng kuăng, bôh ke], hrom hăng anun lăng tui kơja\p, hmao tlôn thâo hăng pơsir anih anom do# lom [uh hmâo anih klin ngă, be\ pioh tơlơi ruă lar tưp hyu.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr

                       Hơdôm bruă mă kret kroai gah klôn kơ bruă jur drah arăng pơyơr

              Kiăng dưi hơmâo drah rơgoh jur brơi pơjrao kơ mơnuih duăm ruă kraih, kiăng biă mă tơlơi djru ba mơng lu mơnuih mơnam. Ană plơi pla thâo laih anun pơpu\ kơ bruă mă pơyơr drah. Samơ\ [iă mơnuih đô] mơn thâo, djă pioh hơdôm drah laih hơmâo jur mă anun, jing [ing ơi ia jrao, nai ia jrao mơng Anom djă pioh drah tơring  ]ar Daklak pô mă bruă hăng tơlơi kơđiăng, tong ten, găn rơgao h^ tơlơi lông lăng tơnap tap amăng bruă mă. Tơlơi ]ih “Hơdôm bruă mă kret kroai gah klôn kơ drah mriah hur mơng [ing pơyơr drah”.

            Krep djơ\ 4 mông mơguah sing bring, abih bang [ing ơi ia jrao, mơnuih ngă bruă gah ia jrao mơng Anom bruă wai lăng drah kơ sang ia jrao tơring ]ar Daklak, pơtum djop, pioh nao mă drah arăng pơyơr pơphun [ơi tơring glông Ea Sup, ataih mơng plơi prong {uôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak 70 Km. Tơgu\ ta` mơng mơguah sing bring, prăp lui djo\p mơta gơnam yua mă bruă, pioh nao mă bruă pơ ataih amăng hrơi pơdơi pơdă, hrơi năm, hrơi tơjuh jing bruă mă hlong juăt laih mơng [ing apăn bruă, nai ia jrao Gơnong bruă ia jrao. 29 thun ngă bruă gah ia jrao, pô juăt e\p mă drah pioh pơ]rang lăng kman, nai ia jrao Đặng Văn Hóa lăi:

            Lăng gah rơngiao lu mơnuih pơmin bruă anai djhul đô], amu` me\ mơn. Samơ\ [u djơ\ tui anun ôh. {ing arăng mơit nao mă bruă, jing [ing mơnuih thâo bruă sui thun laih, tơlơi hrăm thâo lu mơn, kiăng tla#o mă drah huăi ngă ruă kơ mơnuih pơyơr drah. Hrom hăng anun, sa anung drah [u thâo pơgang klă, drah [u hiam le\ amra bơbe] djơ\ kơ mơnuih brơi drah mơn.

            Drah laih arăng jur mă laih, ba glăi pơ anih djă pioh drah, e\p lăng pơ]rang tong ten hlâo, lui h^ drah [u klă, hơmâo kman duăm ruă, drah djo\p hơnong pơkă kah mă. Giong anun, pơkă lăng djuai drah pioh dưm amăng kơdung drah ba yua. Pơ anai, mông mă bruă dik dăk găn gao nao rai mơtam, khom hmar, djơ\ tơpă. Sa ]ô mơnuih sa bruă mă; pô mă kơdung drah, suă h^ jrum; pô krăo sem lăng pơpha djuai drah, ba drah dưm amăng măi pơ]rang pơkă lăng drah, hơmâo pô krăo lăng laih anun ba pioh răk lui hiam huăi hơmâo kman sat mut nao, laih anun pô krăo ]ih pioh mrô, djuai drah pơdưm anăn rơđah rơđong pha ra, pioh ba jur drah kơ mơnuih duăm ruă pơko\n. Abih bang bruă mă anun pơjing rai sa dơnuai mă bruă rơ răk mơng ako\ truh pơ klôn. Ayong Lại Đức Trường khoa anom [ing mă drah, pơ]rang lăng drah tơring ]ar Daklak lăi, r^m anung drah amăng kơdung khom ba pơ]rang tong ten, djru kơ mơnuih duăm ruă huăi tưp tơlơi ruă kman mut amăng drah kah hăng HIV, Kman ruă hơtai B, ruă hơtai C..

            Ră anai, anom djă pioh drah tơring ]ar Daklak hơmâo 16 ]ô mơnuih apăn bruă. Pơkă hăng bruă kiăng ăt do\ kơ[ah mơnuih mă bruă. Hăng pran jua mă bruă, glăm ba prong, abih bang mơnuih apăn bruă amăng anom bruă hơmâo djru nao rai, gum hrom pơgang drah kiăng kơ hiam klă na nao. Mơnuih mă bruă hrơi mlam, kiăng ]ơkă sit hơmâo tơlơi kiăng kơ drah, arăng mă pơjrao mơnuih duăm kraih hlong mă brơi drah ba nao jur pơmut djơ\ mông, hmao kru. Yua kơ anun, hơdôm thun rơgao, lu mơnuih duăm kraih, mơnuih ruă nuă hơmâo tơlơi truh rơka rơka], [ing đah kơmơi tơluh drah tơkeng ană, [ing ruă thu drah amăng drơi jăn… dưi hơmâo drah ba pơjrao djop djel.

            Kah hăng amai Lê Thị Hoan hơmâo ană ruă jơlan drah dong mơng anet pơ plơi Giang Thành, să Ea Đah, tơring glông Krông Năng. 9 thun rơgao, yua hơmâo jur brơi drah na nao, djop anun yơh ană đah kơmơi amai Hoan dưi hơđong laih ră anai. Amai Lê Thị Hoan ol kơdol pran jua lăi, yua hơmâo Anom djă pioh drah tơring ]ar Daklak djru, anun am^ ană gơmơi [u nao pơ ataih, huăi rơngiă lu prăk kăk, `u lăi:

            Lơ\m aka jur drah mo\ anet ruă hăng gleh glar mơai, kơnong đih ha dơnong đô], huă [ong [u thâo huă [ong. Laih jur drah [uh kl^ kliăng gơ\ hur, suaih h^, mơak hloh.

            Lăi nao kơ bruă gơgrong ba hăng bruă jao drah, ơi ia jrao Trần Thị Kim Hồng, Kơ-iăng khoa Anom djă pioh drah tơring ]ar Daklak lăi:

            Gơmơi pơmin ngă hiư\m pă dưi mă drah arăng brơi, pioh ba kơ mơnuih duăm ruă, kah hăng bruă mă kơđi ]ar yom mrô sa. Anun yơh, [u thâo mông pơpă ôh, anih ataih [udah je\ hă, adai klă hăng [u klă ăt gơmơi gir run nao mă drah ba glăi pơjrao kơ mơnuih duăm kraih. Tơdah nao pơ anih ataih, gơmơi tơgu\ ta` hloh, giăm le\ nao kaih [iă.

            Hăng tơlơi gir run [u thâo gleh glar, lu thun rơgao, [ing nai ia jrao, ơi ia jrao mơng Anom djă pioh drah tơring ]ar Daklak jing sa khul mă bruă hur har, lu wơ\t Ding jum ia jrao, Jơnum min mơnuih [on sang tơring ]ar Daklak pơpu\ bơni. Tơlơi ]ih pioh tu\ yap mơng khoa moa ]ar jing sa tơlơi pơtrut pran jua kơ [ing adơi ayong, adơi amai mă bruă djă pioh drah tơring ]ar Daklak ngă pơgiong bruă jao, djru hrom tơngan ngă bruă pơklaih mơnuih duăm ruă huăi djai.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr