VOV4.Jarai - Amăng rơnuk blah ayăt Mi pơklai rơngai lo\n ia, Ping gah hăng Khoa mir sir Hồ Chí Minh pơsit pok jơlan djru Trường Sơn [ơi dua bơnah gah Ngo\ hăng Yu\, djru yôm kơ ling tơhan hăng mơnuih [on sang ta blah dưi bơyan Bơnga thun 1975.

 

Tơdơi hrơi pơklaih rơngai, gah Yu\ jing Jơlan mrô 14, ră anai hơmâo pơkra ming phrâo, pok prong jing jơlan Hồ Chí Minh. Bơ gah Ngo\, Kơnuk kơna ta jao kơ Anom bruă phun pơphô bruă – Ding jum ling tơhan pơkra jơlan Trường Sơn Đông.

 

Jơlan anai yôm biă mă amăng bruă pơgang lo\n ia, hơkru\ kjăp bruă pơgang rơnuk rơnua lo\n ia hăng pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong – mơnuih mơnam.

 

Amăng sang do\ man pơdong kjăp [ơi [ut plơi mrô 5, tơring kual Kbang, tơring glông Kbang, tơring ]ar Gialai, tơhan hơđăp Lê Minh Trí hok mơ-ak tu\ jum [ing gop tơhan rơnuk blah wang đưm.

 

Ră ruai kơ tơlơi bơwih [ong, bruă ană bă hrăm hră truh kơ hơdor glăi rơnuk blah wang hmư\ hao hac\ amăng ha hrơi mơtăm, ră ruai [u thâo đut dong tah.

 

 Jơlan Trường Sơn Đông găn nao tơring glông Kbang, Gialai

 

Giăm 50 thun hlâo, tơhan hơđăp Lê Minh Trí nao blah pơ jơlan Trường Sơn Đông. Boh [om, boh phao arăng pơnah ting tang, tơtar lo\n tơnah, samơ\ ăt dưi pơgăn h^ lơi pran jua gir run mơng ling tơhan tui hăng `u hăng bruă blah wang mơng tơhan hăng mơnuih [on sang [ơi jơlan hing ang rơnuk đưm.

 

Tơdơi hrơi pơklaih rơngai, `u hro\m hăng [ing go\p jing mơnuih hur har pran jua nao hlâo gum pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong [ơi kual lo\n mơ\ đưm adih `u blah wang, ră anai le\ tơring glông Kbang, yua anun, `u [uh rơđah tơlơi pơplih phrâo [ơi glông jơlan hing ang anai:

 

‘’Tơdơi hrơi pơklai rơngai lo\n ia, [ing gơmơi le\ [ing tơhan pơwơ\t glăi do\ pơ kual glai rưng, c\ông jah jơnah glai Kon Hà Nừng anai, [ơi jơlan Đông Trường Sơn. Hlâo adih, [u hơmâo jơlan le\ bưp lu tơlơi gleh tơnap lơ\m pơdu\ pơgiăng gơnam tam.

 

Samơ\ mơng hrơi hơmâo jơlan Đông Trường Sơn anai jing nao rai amu` laih, pơgiăng gơnam tam hai mơ-ak hloh mơn, yua anun nua gơnam [ơi anai dưm knar hăng [ơi anih s^ mdrô mơn.

 

Rơngiao mơng anun, [ing gơmơi hro\m hăng mơnuih [on sang, pơlir hơbit pran jua hăng mơnuih [on sang gir pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong, thâo bơwih [ong kah hăng djuai ania Yuăn [ing ta’’.

 

Mơng anih blung a le\ tơring kual Thạnh Mỹ, tơring glông Nam Giang, Quảng Nam, Jơlan Trường Sơn Đông tuh pơ alin pơkra truh pơ tơring ]ar Quảng Ngãi, Kontum, giong anun truh pơ Gialai, Daklak hăng Lâm Đồng.

 

Jơlan Trường Sơn Đông djru pơđ^ kyar bơwih [ong mơng mơnuih [on sang hơdip [ơi Trường Sơn

 

{ơi tơring glông Kbang – plơi pla Tơhan sung kơtang Núp, neh met wa djuai ania Bahnar [ơi anai hok mơ-ak yua jơlan amur mut amăng glai đưm hlâo adih ră anai jing jơlan prong tơthơ\, nao rai mơ-ak yơh.

 

Sa amăng hơdôm c\ô mơnuih djuai ania Bahnar aset biă mă [ơi să Tơhan sông kơtang Sơn Lang, tơring glông Kbang hlâo adih dưi nao c\uă Pơsat jep wa Hồ, lăng nao jơlan amur yua wa Hồ hăng Ding jum kơđi ]ar pok mơng đưm hlâo, ră anai hơmâo Kơnuk kơna ta tuh pơ alin pơkra kjăp, prong tơthơ\, neh met wa djuai ania Bahnar [ơi anai jai kơtang hning kơ wa Hồ:

 

 

‘’Ană plơi gơmơi kơdrưh yua biă mă yua hơmâo arăng ruah hyu mă kyâo ba nao man pơkra Pơsat Jep wa Hồ, laih anun kâo bưng biă yơh lơm dưi nao c\uă lăng Pơsat Jep Wa.

 

Ană plơi pla gơmơi pap biă kơ Wa, hơdor bơni kơ Wa biă, rơngôt mơn yua ană plơi pla aka [u [uh djơ\ Wa ôh mơ\ Wa rơngiă laih, ană plơi gơmơi rơngôt pran biă’’.

 

Jơlan Trường Sơn Đông hing ang đưm hlâo, ră anai hơmâo pok prong laih, găn nao lu kual hơkru\ lo\n ia [ơi 4 boh tơring ]ar kual C|ư\ Siăng, pơtruh nao rai kual lo\n Tơhan sông kơtang kah hăng: să Đăk Ring, Đăk Nên (Kontum); să Sơn Lang, Tơ Tung, Đất Bằng, Yang Bắc (Gialai).

 

Anun le\ plơi pla tơhan sông kơtang kah hăng: Đinh Núp, A Gió, Kpă K’lơng, Wừu…Sit [ơi kual lo\n anai yơh, ană mơnuih sông kơtang anun, hro\m hăng jơlan amur Trường Sơn Đông đưm hlâo djru blah dưi bơyang bơnga 1975.

 

Tơlơi yôm phăn prong amăng gru grua, tơlơi hơdip ră anai ăt kah hăng tơlơi yôm mơng arăt jơlan Trường Sơn Đông hơmâo pơsit. Laih anun ră anai, hơdôm boh tơring ]ar glăk mă yua, pơtrut đ^ tơlơi gêh gal mơng jơlan Trường Sơn Đông, pơtrut pơđ^ kyar.

 

Ơi Nguyễn Trường, Khoa Jơnum min mơnuih [on sang Đăk Pơ, Gialai brơi thâo:

 

‘’Jơlan Trường Sơn Đông hơmâo man pơkra găn nao tơring glông Đăk Pơ rơgao mơng anai 10 thun thơ, jơlan anai yôm biă mă yơh hăng tơring glông. Tơdơi kơ hrơi hơmâo jơlan anai, gơmơi ăt pok dong mơn jơlan pơtruh nao rai să nao gah Yu\. {ing gơmơi pok pơhai pơkra jơlan bê tông simăng to\ nao rai hơdôm boh să hăng hơdôm boh plơi nao pơ jơlan Đông Trường Sơn, ngă gêh gal biă kơ neh met wa’’.

 

Hăng tơlơi yôm phăn gum pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă mơnuih mơnam, hơkru\ kjăp ling tơhan, rơnuk rơnua lo\n ia, Kơc\ăo bruă pơkra jơlan Trường Sơn Đông pơphun pơkra amăng thun 2007, yua Anom phun pơphô bruă – Ding jum ling tơhan ngă pô tuh pơ alin hăng rơbêh 10.000 klai prăk.

 

Anai le\ jơlan nao rai pơtruh nao rai 7 boh tơring ]ar kual Tong krah hăng C|ư\ Siăng glông năng ai `u 700 km, dong ha glông hăng jơlan Trường Sơn Tây ( jơlan Hồ Chí Minh ră anai) hăng Jơlan prong mrô 1A.

 

Klâo glông jơlan phun anai to\ nao rai tui jơlan: mrô 19, 25, 26, 27, 29, 14B, 14E, 40B….jing jơlan tơkuh nao rai kual Tong krah, C|ư\ Siăng. Tui hăng Thiếu tướng Nguyễn Bá Tòng, tơhan blah ngă, kơ-iăng khoa hơđăp git gai kơđi ]ar Binh đoàn 12, Kơiăng khoa Khul gru grua boh thâo tơhan Trường Sơn – Hồ Chí Minh, hơdôm glông jơlan anai djru pơđ^ kyar bơwih [ong huă, mơnuih mơnam mơng mơnuih [on sang [ơi kual c\ư\ Trường Sơn.

 

‘’Tal sa, arăt jơlan anai djru neh met wa [ơi guai Trường Sơn pơplih phrâo laih amăng bruă nao rai. Pơplih phrâo jơlan anai le\ bơwih [ong đ^ mơn. Yua hlâo adoh [u hơmâo jơlan nao rai ôh, yua anun blơi s^ gơnam wơwir [ơi anih đôc\, ră anai hơmâo jơlan baih, abih bang gơnam tam hơmâo pơgiăng hyu s^ [ơi djo\p anih. Mơng anun, ngă tơlơi hơdip neh met wa [ơi guai Trường Sơn klă hloh’’.

 

Jơlan amur Đông Trường Sơn hing ang đưm hlâo hro\m hăng mơnuih [on sang djo\p djuai ania hơdip [ơi guai Trường Sơn kơdrưh ang pơlir hơbit ha pran jua, kiăo tui Ping gah, tui Wa Hồ, djru blah dưi, pơklaih rơngai kual Dơnung, pơlir hơbit lo\n ia.

 

Tơdơi kơ 60 thun mơng hrơi pok jơlan, jơlan hing ang mơng đưm anai ăt hơmâo Kơnuk kơna ta tuh pơ alin dong mơn, pok prong, pơtruh nao rai kual lo\n tơhan sông kơtang [ơi guai Trường Sơn, djru pơgang lo\n ia, hơkru\ kjăp rơnuk rơnua – ling tơhan hăng pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam amăng lual Tong krah – C|ư\ Siăng.

 

Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr