VOV4.Jarai - {ơi anih ataih mơng sang ia jrao, đah kơmơi pi kian hăng ană nge le\ [ing amu` hơmâo tơlơi ruă hloh, amra djai bru\ tơdah [u nao pơjrao ta`. {uh rơđah tơlơi truh anai, Kơc\ăo bruă wai lăng tơlơi suaih prak kơ đah kơmơi pi kian hăng c\ơđai ană nge hơmâo pơjing grup ba nao pơ sang ia jrao [ơi hơdôm boh plơi pla kual ataih, asuek mơng dua boh tơring glông Lăk hăng Krông Bông, hmao tlôn djru pơjrao brơi blung a laih anun ba nao pơ sang ia jrao prong kơ [ing ruă kơtang. Tơdơi kơ 9 blan pơphun ngă, hơbô| bruă anai hơmâo ano\ tu\ yua, hơmâo ano\ hiam klă laih anun hơmâo mơnuih [on sang dong yua.

Plơi Ea Uôl, să C|ư\ Pui, tơring glông Krông Bông ataih mơng Sang ia jrao să năng ai `u 10km, ană plơi pla lêng kơ djuai ania Mông rai mơng kual c\ư\ gah kơdư dêh ]ar, tơlơi hơdip tơnap biă mă. {ơi anai, mơnuih [on sang juăt tơkeng ană pơ sang mơ\ [u kiăng hơmâo ơi ia jrao lăng ba ôh.

Tơlơi anai kiăo tui tơlơi juăt mơng djuai ania Mông yơh, laih dong yua [u hơmâo prăk dong, rơdêh c\i pơgiăng nao pơ sang ia jrao [u hơmâo lơi. Anai yơh tơhnal phun ba truh tơlơi djai bru\ yua uốn ván, anai le\ tơlơi ruă ngă bơkơa`ăk drơi jăn [ơi [ing ană nge [ơi anai lu biă mă, rơngiao kơ anun dong, am^ pô nge ăt amu` hơmâo tơlơi ruă gah đah kơmơi mơn, juăt `u le\ tuh drah, hơmâo kman, hơmâo ia rơnah tơdơi tơkeng.

{ơi anăp tơlơi anai, gong gai hăng anom bruă ia jrao tơring glông Kông Bông pơtrut yu pơtô pơblang, iâu pơthưr [ing đah kơmơi nao tơkeng pơ sang ia jrao.

Laih dong, Kơc\ăo bruă wai lăng tơlơi suaih pral kơ am^ ană phrâo tơkeng hơmâo djru pơdong grup ba nao pơ sang ia jrao gơnang kơ mơnuih mơnam đah mơng djru ba kơ [ing đah kơmơi pi kian, ană nge kiăng djru pơjrao jec\ amăng plơi pla, kiăng ba nao pơ sang ia jrao pơko\n klă hloh.

Grup djru ba nao pơ sang ia jrao hơmâo 8 c\ô, lêng kơ mơnuih arăng đăo gơnang, gơgrong bruă amăng plơi pla kah hăng khua plơi, kơ-iăng khua plơi, grup đah kơmơi, hlăk ai…, gum djru đôc\ đac\, [u hơmâo [ong prăk kăk hơget ôh.

Rơngiao kơ ba nao pơ sang ia jrao, gơ`u ngă rah bruă hyu pơtô pơblang, kiăng ană plơi thâo hluh kơ bruă wai lăng tơlơi suaih pral, pơtô brơi nam ruă hu\i rơhyưt [ơi đah kơmơi [ă pi, tơkeng weng hăng ană nge. Lăi nao kơ bruă mă mơng grup ba nao pơ sang ia jrao, ơi ia jrao Nguyễn Đức Vũ, Kơ-iăng khua Anom bruă ia jrao Krông Bông brơi thâo:

“Kơc\ăo bruă djru 5 klăk prăk kơ grup djru mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao. Tơdah sang ano\ pô ruă tơnap tap, prăk djru anai yơh djru tla prăk ia jrao kơ pô ruă. Rơngiao kơ anun, grup ba nao pơ sang ia jrao ăt jak iâu mơn rim boh sang ano\ pơgôp 10 rơbâo prăk/thun kiăng pơđ^ tui prăk pioh ngă bruă”.

Tơdơi kơ pơdong grup, [ing `u hơmâo nao hrăm bruă kiăng apăn bruă djru pơjrao jec\, ba nao pơ sang ia jrao pơhlôm klă kơ am^ ană phrâo tơkeng. Mơnuih amăng grup lêng pre lui mơtăm yơh, hrơi mlăm lêng nao djru brơi ană plơi pla lơ\m gơ`u nao iâu. Amai Vương Thị Nhung, mơnuih amăng grup ba nao mơnuih ruă plơi Ea Uôl brơi thâo:

“Yua tơlơi hơdip mơnuih [on sang amăng plơi do\ tơnap biă mă yua anun grup anai hơmâo pơdong đah mơng djru kơ ană plơi. Hơdôm sang ano\ [u hơmâo rơdêh ba mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao [udah [ing ruă kơtang mơ\ mơnuih amăng sang rơkut le\ amra gơnang kơ grup anai yơh ba nao pơ sang ia jrao”.

Mơng hrơi pơdong grup blan 10/2019 truh ră anai, grup djru ba mơnuih ruă pơ sang ia jrao plơi Ea Uôl hơmaoa ba nao 8 c\ô mơnuih, amăng anun hơmâo 6 c\ô le\ mơnuih pi kian hăng ană nge. Yua hnun, neh met wa gơnang hăng dong yua biă, laih dong gum djru bruă anai.

Lu sang ano\ djru prăk kăk mă pô `u brơi kơ grup anai. Ayong Ly Mỹ Phà hơmâo bơnai `u glăk pi ană tal dua, hlâo kơ anun, yua sang ano\ do\ ataih mơng sang ia jrao, anun jing ană kơc\ua `u le\ ayong Phà brơi bơnai `u tơkeng pơ sang, yua tơhmua `u mă [uai. Tơdơi kơ thâo amăng plơi hơmâo grup djru ba nao pơ sang ia jrao, `u lăng bruă anai klă hiam, ayong Phà pơplih laih tơlơi pơmin mơng `u. Ayong Ly Mỹ Phà ră ruai:

“Tal anai bơnai kâo tơkeng, tơdah kâo do\ pơ sang le\ kâo ba bơnai nao tơkeng pơ sang ia jrao, [u hơmâo anun kâo gơnang kơ adơi ayong amăng grup. Kâo lăng [ing `u ngă bruă abih pran jua biă. Pô kâo [uh laih khua plơi ngă bruă, lơ\m `u glăk nao pơ hmua, samơ\ arăng nao iâu kiăng ba mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao le\ `u pơklaih lui abih bruă c\i ba arăng nao pơjrao”.

Tui hăng [ơi tơring glông Lăk mơn, 2 grup ba mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao, rim grup hơmâo 6 c\ô hơmâo pơdong [ơi dua boh plơi le\ Plao Siêng (să Ea Rbin) hăng [uôn Lách Ló (să Nam Ka). Dua boh plơi anai jơlan nao rai tơnap, ataih mơng sang ia jrao, mơnuih [on sang [u thâo hră pơ-ar, sang ano\ rin rơbêh 80%.

Anai yơh tơlơi phun ngă kơ bruă wai lăng tơlơi suaih pral kơ pô ngă am^ hăng ană nge aka [u klă. Đa tơkeng pơ sang ngă djai dua am^ ană yua [u hơmâo djru ta`, [u nao pơ sang ia jrao.

Tơdơi kơ pơdong grup, rơngiao kơ hơmâo arăng pơtô brơi bruă djru pơjrao blung a, grup hơmâo gơnam yua kiăng djru ba mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao kah hăng: rơjao, rơ[ang, nilon klum ia hơjan, apui tơpit, nhiệt kế, sum ao kơjăp, tơkho\ kơsu.

Mơng blan 10/2019 truh ră anai, dua grup djru ba nao pơ sang ia jrao hơmâo djru 11 c\ô mơnuih glăk pi kian ruă, hok drah, hno\ hăng arăng c\i tơkeng; pô ruă kơsô|, ruă kian, rơka rơkac\, ruă pruăi rơbêh. Amai Làu Thi Pà, do\ [ơi [uôn Plao Siêng, mơnuih hơmâo grup djru ba nao pơ sang ia jrao ră ruai:

“Kâo tơkeng kraih 8 blan laih, ană kâo ră anai hơmâo pran mơn. Kâo bơni biă kơ adơi ayong ba nao pơ sang ia jrao yua hơmâo gơ`u mơn kâo mơng dưi nao pơ sang ia jrao tơkeng ană, tơdah [u hơmâo gơ`u, kâo [u thâo hơmâo tơlơi truh hơget dong tah lơ\m anun yua lơ\m anun hơmâo dua am^ ană gơmơi đôc\ pơ sang. Rơkơi kâo nao mă bruă ataih”.

Ră anai Kơc\ăo bruă wai lăng tơlơi suaih pral kơ đah kơmơi pi [ă hăng ană nge hơmâo djru pơdong 4 grup djru ba nao pơ sang ia jrao [ơi 4 boh să kual ataih mơng tơring glông Krông Bông hăng Lăk.

Hrơi blan pơ anăp, hơdôm boh plơi anai amra pok prong hơbô| bruă ba mơnuih ruă nao pơ sang ia jrao truh kơ lu boh plơi pla pơko\n dong kiăng gum wai lăng ba tơlơi suaih prak kơ ană plơi pla lăi hro\m hăng đah kơmơi [ă pi, c\ơđai anet lăi hơjăn, plai [iă hơmâo tơlơi ruă kơtang, djai bru\ [ơi am^ hăng ană nge kual mơnuih djuai [iă do\.

          Thu Huế - Quang Nhật – Mỹ Hạnh: C|ih

 Siu H’Mai: Pơblang