VOV4.Jarai - Tơlơi ruă tơdu ara\ ako# glô le\ tơlơi hmâo lu amăng mơnuih mơnam rơnuk anai yua tơbiă mơng bruă mă, hrăm hră, tơlơi hơd^p mơda ngă drơi jăn amu` djơ\ stress, dleh glar, rơgah ga` amăng drơi jăn sui hrơi.

Yua kơ tơlơi ruă [u bơdjơ\ nao tơlơi djai anun lu mơnuih [u đing nao hăng tơlơi ruă anai.

Khă hnun hai, tơdah [u dưi pơjrao hmao tlôn, tơlơi tơdu ara\ ako# glô amra pô ba truh prong gah tơlơi suaih pral hăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi mơng pô ruă.

Tơdu ara\ ako# glô jing tơlơi ruă gah djuai ruă prung amăng ara\ ako# glô mă bruă. Tơlơi ruă juăt bưp hăng mơnuih mơng 25 truh kơ 45 thun, đah kơmơi hmâo tơlơi ruă anai lu hloh kơ đah rơkơi dua wot. Tơlơi ruă tơdu ara\ ako# glô brơi [uh tui anai:

-Ngă [u ai buai:

Mơnuih ruă amu` [u mơ-ak drơi jăn, khă sa jua mơ`i hơpă ăt ngă brơi pô ruă [uh bơngot mơn. Hơdôm tal pơ phun pơdơi pơdă do# plai [ia\ dleh glar, [ơ [rư\ tơdơi anai ăt [u hmâo bôh tu\ yua mơn.

-Ruă ako#:

Mơnuih ruă juăt ôr ruă bôh ako#, ruă abih bang [udah [ơi thơi, kual kơ]ong ako# [udah dua gah mah lo\k. Lom ruă `u brơi [uh pha ra tui hluai rim pô ruă. Ruă ako# kơtang đ^ lo mol kơdol pran jua, rơgah ga` hăng plai [ia\ lom [uh amăng drơi mơ-ak, pit mơ-ak.

-{u thâo pit:

Pit [u dơlăm, hmâo mơnuih đa do# đih na nao mơ\ [u thâo pit. Bơnga] rơđah, jua  mơ`i ngă pô ruă tơnap pit, mơguah tơgu\ mơng pit hui hua, rơgah ga` amăng drơi jăn, abih drơi jăn kơdra#o biă `u [ơi tơkai tơngan.

-Ano# brơi [uh amăng drơi jăn hăng ara\ ako# glô:

Ara\ drah [u hơđong hme] rơnang hme] hmar, ara\ drah hmâo jơlan gah tơdu trun. Ruă [ơi kual hơtai bôh, ruă [ơi tơlang rong, rơgah tơkuai, ruă kơ-iăng, ruă tơlang, mơmot mơta, huing ako#, bơbrui kơ mơta, tơtư\ tơkai tơngan,…

-Ano# brơi [uh huing huang:

{u mơ-ak amăng drơi jăn, [u hơđong pran jua, amu` ba truh ol kơdol pran jua, hyơ hyor do# bơngot kơ tơlơi ruă, [ia\ pơhiăp tlao. Lom pơmin [u dơlăm, ta` wor bit anun lom hrăm hră hăng hyu mă bruă leng kơ [u hruaih.

Tui hăng tơlơi lăi pơthâo mơng mơnuih juăt bruă, tơlơi ruă ngă tơdu ara\ ako# glô [u bơdjơ\ nao [ơi anăp tơlơi hơd^p pô ruă mơn. Tui anun mơn, `u jing ba truh hơdôm tơlơi pơhmăi nao prong tơlơi suaih pral hăng ano# klă tơlơi hơd^p mơda mơng pô ruă.

Lom ara\ drah ako# glô mơng [ing ta bưp tơlơi thơ, hơdôm tơlơi rô hyu mơng ara\ drah ăt pơhmăi truh prong mơn. Mơnuih ruă amra tơtăng ara\ drah, kron ara\ drah, ngă tơbiă rai ia ha#u.

Tơdu ara\ ako# glô ăt ngă mơnuih ruă [u thâo pit kơtang biă. Pô ruă khă mơhao pit samơ\ glăi [u thâo pit mơ-ak ôh, tơnap pit, pit [u dơlăm, amu` mơdưh. Tơlơi anai bơdjơ\ nao sat pran jua, tơlơi suaih pral hăng ngă tơdu truh tơlơi hơd^p mơda.

Rơngiao kơ [u thâo pit, mơnuih ruă do# gơgrong ba ruă ako# mơng rơnang truh kơ kơtang, sui, hro\m hrăh bơngot biă ta` wor bit hăng [u thâo pơmin hơđong.

{ing mơnuih tơdu ara\ ako# glô ăt amu` bưp tơlơi prung yua kơ bruă mă, pran jua mưn. Gơ`u ta` hêl ne], [u mơ-ak amăng drơi jăn pran jua.

{ơ [rư\ pô ruă be\ đuăi hăng djop mơnuih, hăng tơlơi hơd^p mơda laih anun gơ`u [u mơhao pơhiăp tlao hăng ara\ng, amra ba truh pơdjai glăi drơi pô.

Hrom hăng anun, [ing mơnuih tơdu ara\ ako# glô ăt bưp mơn sa dua ano# bơdjơ\ nao kah hăng: drơi jăn rơgah ga`, kơ[ah pran jua, ta` wor bit, mơmot mơta, huing ako#, hơtai bôh dleh, nao mơ-eh mơ`ă [u hơđong…

Tơdu ara\ ako# glô dưi pơjrao suaih mơn, tơdah thâo ta` hăng pơjrao hmao tlôn. Kiăng găn rơgao tơlơi tơdu ara\ ako# glô amu` ame\, pô ruă khom thâo gir ngă tui hơdôm tơlơi pơtô tui anai: Pô ruă hmâo tơlơi pơtô brơi pơplih jơlan gah hơd^p mơda, djă pioh tơlơi do# do\ng [ong huă djơ\ hơdjă.

Tơlơi pơmin jing dưi đing nao hlâo ruah mă amăng pơjrao tơlơi ruă anai. Pô ruă ta#o hloh lăi pơthâo hăng [ing juăt bruă amăng tơlơi hơd^p mơda gah tơlơi do# pơmin bơngot, stress mơ\ pô glăk bưp kiăng [ing ơi ia jrao pơkă lăng hăng hmâo jơlan gah pơjrao.

Lom pơjrao, amra pơtô brơi mơnuih ruă pơhra\m yoga, thiền… kiăng ara\ drah hluh gah, lu tui drah đ^ [ơi bôh ako# glô, dưi thâo krăn pran jua pô hăng ngă dưm kơnar tơlơi pơmin.

Hrom hăng anun, kiăng hmâo tơlơi do# do\ng [ong huă djơ\ hơdră, pơhlôm pit djop 8 mông amăng sa hrơi mlăm, hơdư\ h^ rơbat hyu, mă bruă kơtang hlâo kơ nao pit. Hro\ trun mông mă bruă, pioh lu mông kơ hơdôm bruă ngui ngor, bưp gơyut gơyâu, mơnuih amăng sang ano#...

Kiăng mơnuih ruă ta` suaih, sang ano#, mơnuih je# giăm le\ hơdôm bôh than yôm phăn. Kiăng gum hrom lu jơlan gah pơjrao pioh ba glăi bôh tơhnal prong, pơke\ hrom hăng yua jrao hăng hơdôm bruă mă ngă mơ-ak pran jua, hơdư\ h^ stress hăng hơdôm ano# ngă pơplih tơlơi pơmin.

Sang ano# ta#o hloh juh lum, pơtrut pơsur, ră ruai hăng pô ruă kiăng pô ruă pơtlaih hơdôm tơlơi bơngot, tơlơi pơmin [u klă, mă glăi pran jua hơđong hăng bruă mă mơng pô./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang