VOV4.Jarai - Klin Covid-19 ăt glăk ngă tơnap mơn ƀơi lu bôh dêh čar, tơlơi ƀuh ƀô̆ dong lu djuai phrâo pơplih mơng kơman SARS-CoV-2 ngă ană mơnuih hơdĭp amăng tơlơi bơngot. Mơng hrơi klin ruă gluh đĭ, lu bôh dêh čar hmâo đuăi tui hrơi blan kiăng ĕp hmâo djuai vaccine pơgăn klin ruă anai. Vaccine pơgang Covi-19 ră anai glăk jing sa amăng hơdôm jơlan gah tŭ yua dưi hmâo Khul ia jrao rŏng lŏn tơnah pơtă yua kiăng pơgăn hăng anăp nao truh ngă kơdun hĭ klin ruă pioh tơlơi hơdĭp mơda pơwot glăi kah hăng hlâo adih.

Ăt kah hăng lu bôh dêh čar pơkon bơbeč djơ̆ yua kơ klin Covid-19, rơbêh kơ sa thun rơgao, mơnuih ƀôn sang dêh čar Việt Nam lăng ƀuh rơđah hơdôm anô̆ bơdjơ̆ nao ƀu klă yua kơ klin ba truh. Ƀu djơ̆ bơbečh truh sat tơlơi suaih pral mơng mơnuih mơnam ôh mơ̆, klin Covid-19 dô̆ dui ba hơdôm anô̆ sat răm: kah hăng mơnuih mă bruă rơngiă bruă mă, tơlơi bơwih ƀong ƀu đĭ gŏ mŏ, lu bruă bơwih ƀong sĭ mơdrô dŏng glăi, čơđai muai ƀu hmâo nao sang hră, mơnuih tha rơma bưp tơlơi tơnap amăng bruă bơwih brơi gah ia jrao... Tơdơi kơ 3 wot gir run gơgrong kơdŏng glăi, tơlơi truh kih ñu, ră anai dêh čar ta glăk pơphun kơdŏng glăi klin phrâo anun lĕ gơgrong hlâo ngă juăt hăng tơlơi klin ruă ngă sui, pơkĕ hăng tơlơi pơhing “Hơdĭp hrom pơhlôm hăng klin Covid-19”. Hrom hăng bruă ngă tui tơpă Tơlơi pơhing 5 mơta pơgang hlôm hlâo mơng Ding jum ia jrao lĕ pơdjai kơman, gôm adung mơbah, dô̆ ataih nao rai, ƀu tum pơƀut lu mơnuih, lăi pơthâo tơlơi suaih pral, ră anai đơ đam dêh čar ta prăp lui laih hăng glăk prăp lui kơ bruă tlâ̆o vaccine, Ơi ia jrao Trịnh Quang Trí – Khua Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Daklak brơi thâo:

“Ră anai, hmâo laih rơbêh kơ 130 klăk čô mơnuih ƀă kơman hăng rơbêh kơ 2 klăk 800 rơbâo čô mơnuih djai yua kơ Covid-19, yua anun bruă kiăng ječ pơgang pơgăn klin ră anai lĕ khom mă yua vaccine kiăng wai lăng tơlơi lar hyu mơng klin hăng plai ƀiă mơnuih djai. Bruă yua vaccine pơgang ană mơnuih huăi bơbeč truh klin ruă Covid-19 lĕ sa tơlơi kiăng ječ. Ƀơi Việt Nam, Ding jum ia jrao hmâo pơsit laih 2 djuai vaccine dưi yua ječ kiăng pơgang Covid-19 lĕ vaccine Sputnik V mơng Nga hăng vaccine mơng AstraZeneca mơng dêh čar Anglê”.

Djơ̆ mơng lăi hă, tlâ̆o vaccine dưi lăng lĕ sa amăng hơdôm bruă pơhlôm hăng ba glăi bôh tơhnal kiăng pơgang bĕ lu tơlơi ruă lar tưp. Hmâo lu tơlơi ruă huĭ rơhyư̆t dưi pơsir gơnang kơ hmâo vaccine kah hăng tơlơi jô drơi jăn, ruă kơañhak mơng muai... Ră anai, vaccine pơgang Covid-19 glăk jing akô̆ tơlơi kơsem min dưi hmâo arăng đing nao. Hrom hăng hơdôm tơlơi bơngot kah hăng bôh tơhnal pơgang mơng vaccine truh dơ̆ hơpă, pơhlôm mơn, hmâo bơbeč truh tơlơi suaih pral mơn?... lĕ hmâo lu mơnuih ƀôn sang dŏng yua bruă pok pơhai tlâ̆o vaccine pơgang klin anai. Amai Chu Thị Vân dô̆ ƀơi phường Ea Tam, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Daklak lăi pơthâo:

“Kâo juăt lăng tui tơlơi pơhing kơ klin Covid-19. Dưi thâo, Việt Nam hmâo laih vaccine pơgang tơlơi ruă kâo ƀuh hơđong pran jua hloh. Pơ̆ anăp anai, Daklak pok pơhai tlâ̆o vaccine pơgang Covid-19 rơkơi bơnai kâo amra tlâ̆o jrao pioh pơgang klin ruă”.

Amai Nguyễn Thị Thanh Trúc ƀơi phường Tân Thành, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Daklak lĕ lăi:

“Klin Covid-19 sit ñu huĭ rơhyư̆t biă hăng tui hăng kâo bruă tlâ̆o pơgang vaccine jing tơlơi kiăng biă. Djop mơnuih tâ̆o hloh djru hrom kiăng tañ pơđut klin ruă”.

Rơwang blung a, đơ đam dêh čar hmâo tŭ mă laih rơbêh kơ 127.000 liều vaccine pơgang Covid-19, đing nao tlâ̆o pơgang kơ hơdôm mơnuih amra bơdjơ̆ nao prong ƀơi 13 bôh tơring čar, ƀôn prong hmâo klin ngă. Akô̆ blan 4/2021, Việt Nam hmâo tŭ mă laih rơbêh kơ 811.000 liều vaccine pơgang Covid-19 yua kơ Hơdră “Ngă juăt đơ đam rŏng lŏn tơnah hăng vaccine pơgang Covid-19” (čih klah čun lĕ COVAX) djru. Hơdôm bôh tơring čar amra pok pơhai ngă tui Tơlơi pơtrun pơsit 21 mơng Kơnuk kơna lơ 26/2 mơng Kơnuk kơna kơ bruă blơi hăng mă yua vaccine pơgang Covid-19. Kiăo tui anun, amra đing nao tlâ̆o pơgang brơi kơ mơnuih mă bruă pơgang, pơgăn klin phun, anun lĕ: mơnuih mă bruă amăng hơdôm anom bruă ia jrao; mơnuih gum hrom pơgang pơgăn klin (mơnuih mă bruă ƀơi hơdôm kual čơlah đuăi, mă bruă hyu huĕt ĕp mơnuih bơdjơ̆ nao mơnuih ƀă kơman, pel ĕp klin ruă...); khul ling tơhan, kông ang... mơnuih mă bruă ƀơi hơdôm bôh ƀirô, anom bruă čar juăt bưp lu mơnuih; mơnuih hmâo hơdôm tơlơi ruă lok nao lok rai, mơnuih rơbêh kơ 65 thun; mơnuih dô̆ hơdĭp mơda ƀơi hơdôm kual hmâo klin ngă...

Truh ră anai, đơ đam rŏng lŏn tơnah hmâo laih rơbêh kơ 500 klăk čô mơnuih dưi tlâ̆o pơgang klin hăng vaccine. Tui hăng tơlơi pơkă lăng hlâo mơng Khul wai lăng bruă ia jrao rŏng lŏn tơnah, tơlơi klin ruă amra dô̆ ngă tơnap đôč hăng amra dô̆ sui 1-2 thun pơ̆ anăp dong, năng ai ñu 70% mrô mơnuih ƀôn sang ƀơi đơ đam rŏng lŏn tơnah tâ̆o hloh dưi tlâo vaccine pơgang kiăng dưi kơdŏng glăi klin ngă amăng mơnuih mơnam. Vaccine pơgang Covid-19 lĕ vaccine phrâo samơ̆ djơ̆ laih hăng hơdôm tơhnal kơsem min bôh thâo phrâo kơjăp gah rơnoh pơhlôm hăng bôh tŭ yua ñu. Tui hăng ơi ia jrao Trịnh Quang Trí, Khua Anom wai lăng tơlơi duam ruă tơring čar Daklak, djuai vaccine hơpă pơkra rai leng kơ khom ngă tui glông hơdră mơng lông lăng amăng anih pơčrang lăng, lông mă yua lăng ƀơi hlô rông hăng lông lăng ƀơi ană mơnuih kơjăp biă. Vaccine lom mă yua khom djơ̆ hăng tơhnal blung a lĕ pơhlôm hăng tơdơi kơ anun khom ba glăi bôh tơhnal pơgang klin. Hơdôm vaccine pơgang klin Covid-19 dưi mă yua dưi hmâo laih Khul wai lăng bruă ia jrao rŏng lŏn tơnah pel ĕp pơsit kơjăp gah anô̆ pơhlôm hăng bôh tơhnal ba glăi, anun abih bang ta dưi hơđong pran jua lom mă yua.

Khă ba glăi bôh tơhnal pơgang tơlơi ruă mơng vaccine pơgang Covid-19 dưi hmâo lu bôh dêh čar pel ĕp tŏng ten, samơ̆, tui hăng ƀing juăt bruă ia jrao, djop mơnuih tâ̆o hloh anăm lăng vaccine jing sa djuai jrao klă hloh amăng pơgang, pơgăn klin ôh mơ̆ kiăng pơgang ba glăi bôh tơhnal, khom ngă hrom hrom hăng bruă pơkă mơng Ding jum ia jrao lĕ pơdjai kơman, gôm adung mơbah, dô̆ ataih nao rai, ƀu tum pơƀut lu mơnuih, lăi pơthâo tơlơi suaih pral, ƀudah ngă tui tơpă tơlơi črâo ba mơng Kơnuk kơna “Amăng bruă mă mơng ƀing ta lĕ vaccine hrom hăng 5 mơta pơgang hlôm hlâo mơ̆ ƀing ta anăm lui raih ôh”./.

            Võ Quỳnh – Quang Nhật: Pô čih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang