VOV4.Jarai - Adai pơ iă ktang [u hmao thâo, ba rai lu tơlơi duăm ruă, bia\ ma\ `u kah ha\ng tơlơi duăm pơtah ]roh, eh pơ hel, eh ]roh...Anu\n le\ aka\ lăi truh ôh tơlơi ruă htai, boh, tơso#. }răn hdră “ Suaih pral- hơd^p mda”, hrơi anai, [ing gơmơi la\i truh hdôm tơlơi kơ điăng truh drơi jăn pô ama\ng hrơi adai pơ iă kơtang.

Adai pơ iăng hlăk pơblih bơyan, adai pơ iă kơtang kt^t. Hdôm tơlơi pơblih [u hmao thâo gah adai, lăi lui hlâo tơlơi [u thâo hlâo ruă ruă pơ iă hơngơt, ba truh tơlơi ruă eh pơ]roh, ruă ako\ glô [ơi phung ]ơ đai muai đ^ tui ta` bia\ ma\.

Adai pơ iă ba truh tơlơi [u klă truh drơi jăn ta, hơmâo hdôm mơta tui ha\ng anai:

-Ngă brơi kơman ]eh ]ar  lu ama\ng gơnam [o\ng huă, ba rai tơlơi măt ruă mơng gơnam [o\ng.

-Ba rai eh pơ]roh yua ia hơ[ak jrăk [u hơdja\.

-Ngă brơi drơi ja\n tagleh glăn, ba rai tơlơi duăm ruă đ^ ktang.

Hơdôm tơlơi duăm ruă juăt bư\p: Anai le\ bơyan hơđuh đ^ tơlơi duăm ruă, lu `u [ơi phung ]ơ đai anet mơng 2 – 5 thu\n, yua drơi ja\n pơgăn glăi kơman aka kơtang ôh. }ơ đai juăt bưp tơlơi duăm ruă yua adai pơ iă kah ha\ng:  Ruă braih adu\ng, rua\ akong đok, duăm pơgrun kơ anhăk, yua kơman nga\ rai, duăm pơgrun kl^ mriah, eh pơ]roh, ruă braih glô...

Ruă braih jơlan suă jua laih anu\n thâo kơnal: Tơlơi ruă braih jơlan suă jua yua kơman ngă  rai, juăt bư\p [ơi phung ]ơ đai anet, tơdah adai pơblih [u hơmao thâo. Phung ]ơ đai duăm ruă [ơi tơkai, tơngan, mơbah laih anu\n jơlan sua\ jua ăt đ^ tui lu mơn. Tơlơi duăm ruă anai thâo kơnal tal blung a le\, pơtuk [reh  akong đok sui hrơi, đ^ tui [ơ [rư\ huăi hơmâo ia pơhak. Tơlơi pơtuk anai sui hrơi, tơdơi kơ anu\n hơmâo ia pơhak. Tơdơi kơ mơng 7 – 10 hrơi, tơlơi pơtuk ma\ plai [ia\. Khă tui anu\n hai, tơdah ta [u thâo, laih anu\n pơjrao [u djơ\, tơlơi ruă anai ba truh brah rơnah ia tơngia to\ng krah, brah adu\ng, brah hơtai tơso#....

Tơlơi ruă eh pơ]roh: Yua kơ adai pơ iă, ]ơ đai juăt duăm ruă eh pơ]roh, phu\n `u ba rai yua mơng kơman rota virus, ră anai tơlơi duăm ruă anai pơ [ăi tui lu, yua hơdôm hrơi laih rơgao, adai pơ iă ktang, kơman mơng gơnam [o\ng huă, ia mơ`u\m ba rai tơlơi duăm ruă eh pơ]roh tưp hyu ta`. Kơman tui jơlan gơnam [o\ng huă, mơ`u\m truh pơ\ pruăi, ngă brơi pruăi mơda brah h^. Ngă brơi ]ơ đai pơtah, nao mơ a`a\ hơmâo eh un ia, hơmâo ia pơhak, [ơi ano\ hơmâo drah, [udah eh mtah rơna, ruă kian, pơgru\n, ba\ kian...Tơdah ]ơ đai eh pơ]roh, rơngia\ ia ama\ng drơi jăn, kho\m brơi ]ơ đai mơ`um ia, ta` ba ]ơ đai nao sang ia jrao giăm hloh

Hơjăn kơ phung ]ơ đai, drơi jăn ta` rơngia\ ia, kho\m brơi mơ`um ia ta` mtăm yơh. Dưi brơi ]ơ đai mơ`um ia pơ iă pioh rơ ơ\, ia krua\i ]a`, ia krua\i mih, tơdah kiăng bia\ ma\ le\ ia Oresol, kiăng tum ia ama\ng drơi jăn. Mlăm mơmot le\ brơi ]ơ đai đih p^t [ơi anih rơ ơ\ rơ ơ\n, ana\m pok ôh quăt măy [udah măy ngă rơo\t, ba rai tơlơi rơo\t.

Tơlơi ruă brah ako\ glô: Anai le\ tơlơi duăm ruă hu^ rơhyưt bia\ ma\ yua kơman pơtuh hơngơ\t, kơman anet, bơmao kman ngă rai. Tơlơi ruă ako\ glô tơdah hơmao [uh, sui pơjrao, tơnăp bia\ ma\ pơjrao suaih abih, amra ba rai tơlơi djai, [udah pioh glăi tơlơi ruă huing, ruă ako\ glô, a`rơn ha mkrah drơi jăn.

Dah anu\n, [ing ta ngă hiưm pă, kiăng hiam drơi jăn ama\ng hrơi adai pơ iă? Neh met wa kơ điăng, kho\m ngă hơdjă anih do\ jum dar, [o\ng huă să, m`u\m ia hơtuk pơ iă să.

-Khu\t khăt [u dưi [o\ng ôh gơnam pioh lui sui hrơi, [u pioh ama\ng tủ rơo\t.

-Wai lăng ngă hơdja\ hlâo ia mơ`u\m hăng ia yua.

Tơlơi duăm ruă pơblih bơyan [ơi mơnuih pro\ng: Adai pơ iă, gơnam [o\ng huă, ia mơ`u\m pơdjơ\ truh tơlơi duăm ruă, tơlơi hd^p mda ana\ mơnuih ta. Tui hluai ha\ng rim drơi ja\n ana\ mơnuih [ing ta pơblih tui, djơh ha\ng mơnuih pro\ng, amra tơdu tui mơn. Mơnuih thu\n tha rơma, kho\m kơ điăng tơlơi duăm ruă arăt drah [u hơmao thâo, kah hăng a`rơ\n tơkai tơngan, ruă mda, tơlơi pơhiăp hmư\ gleh bia\ ma\, ara\t drah [u hơđo\ng...Mơnuih tha rơma drơi jăn [u ktang, tui anu\n yơh drơi jăn pơblih tui ăt phara phara mơn, tui anu\n yơh kho\m nao khăm na nao [ơi sang ia jrao, kiăng thâo tơlơi duăm ruă [ing ta.

Adai pơ iăng ktang ăt ngă ruă kl^ kla` mơn, yua dah kl^ ta juăt djơ\ hrơi yang hrơi pơ iă, adai pơ iă ba truh tơlơi ruă ung thư kl^ ta.

Djơh hăng tơlơi ruă htai boh: Kho\m tui lăng na nao  tơlơi duăm ruă ta, gah tơlơi do\ do\ng [o\ng huă, kho\m [o\ng gơnam amu` hl^, hơmâo lu chất sơ, kiăng htai boh ta pơ pư\ hiam. Mơnuih ruă drah dơl [ơi htai boh, ara\t drah nur, kho\m pơtâp drơi ja\n ta na nao kah ha\ng rơbat hyu, pơtâp drơi jăn dưỡng sinh. Ana\m mơnơi lu đơi ôh, kho\m mơnơi [ơi anih huăi hơmâo ang^n thut, mơnơi ia pơ iă, kiăng huăi ruă brah tơso#.

Jơlan hdră pơhlôm duăm ruă: Pơblih bơyan le\ ta` ba rai tơlơi duăm ruă. Yua kơ anu\n yơh, tơdah [uh ]ơ đai duăm pơgrun, pơtah, ruă ako\, tơ tư\ kơ a`ak, [udah hdrap pơtuk, eh ]roh, ]ơ đai pro\ng tơkuai ara\ng, kho\m ba ta` phung ]ơ đai nao sang ia jrao khăm ha\ng pơjrao yơh. Abih ba\ng mơnuih leng pơhlôm soh tơlơi duăm ruă brơi pô ta ha\ng sang ano\, anu\n le\ kho\m keh rơmet hơdja\ sang do\ ano\ p^t, [o\ng huă tum jơman rim hrơi, ana\m mơdưh mlăm đơi ôh, ana\m dju\p hot hla lu ôh....

                                            Rơluch Xuân : Pô ]ih hăng Pôr