Gia Lai là dùl tàm ala\ càr geh khà phan kuơ ua\ ngan. Tàm hơ\ pal kờp tus khà dà ua\, phan kuơ tàm ù, bràs, lu\, chah, chì, kẽm ua\ ngan mờ ua\ phan kuơ mdai bè lu\ kuơ, biàng. Mơya, broa\ rơndap at bồ mờ sền gròi tơnhàu phan kuơ tàm càr kung gam ua\ bơta ờ niam. Bơta hoàc hươr phan geh is, bơ\bơl tiah ơm kis, hoìac hươr pria\ dia kung gam gơlik geh ua\. Kuơ màng rơlao,  làng bol ơm kis bơh jo\ drờm bè ờ dờp geh bơta kuơ lơi bơh phan geh is neh  rềp mềr  bơh jo\ ngan mờ khi,  ala mờ hơ\, bơ ta kuơ neh gơrê hờ tê dùl mpồl cau, ua\ ngan là  ala\ mpồl lơh sa ka\ bro.

Dà dờng Ba là 1 tàm 3 nơm dà dờng, dờng ngan tàm Tây Nguyên, là tiah ai dà tòm ngan 7 kơnhoàl, bòn drà tàm càr Gia Lai in, tàm hơ\ geh kơnhoàl Kbang, Đak Pơ, An Khê, Kong Cro, Ia Pa, Ayun Pa mờ Krông Pa. Tàm dà dờng do, Gơnoar atbồ lơgar neh k^ broă lơh Hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang Nak tàm kơnhoàl Kbang mờ [òn drà An Khê. Broă lơh do neh kơrian dà, prăp dà tàm tơnao bơh nhai 9/2010 mờ tu\ do neh pờ tơl^k ồs đèng. 1 tàm ală broă geh sền gròi lài ngan tàm hìu măy pờ tơl^k ồs đèng do dê là khà dà geh yuh bơh tơnao dơng dà do tus tàm tiah đah jum. Jăt kơrnoăt neh ai, tàm kàl prang, hìu măy do pal yuh tơl 4 khối tàm 1 giây kờ` geh dà hòr sùm tàm ờ uă ngan tàm dà dờng. Bu\ lah bè hơ\, tu\ do, gơnoar atbồ bal mờ ală gah lơh broă geh gơnoar tàm do ờ hềt sền gròi broă yuh dà di lah ờ gơrềng tus mờ broă lơh mùl màl hìu măy pờ tơl^k ồs đèng dê. Nùs nhơm niam bơh hìu măy den ờ hềt loh bè lơi, mơya geh 1 broă lơh loh làng ngan là tàm ală nam pa do, tàm kàl prang, tiah đah jum dà dờng Ba ờ tơl dà uă ngan, gơtìp prang gơl^k geh uă ngan, lơh hoàc huơr sơlơ ngai sơlơ uă rơlao. Ồng Ksor Pớ kuang atbồ mpồl duh broă ala măt làng bol kơnhoàl Krông pa đơs:“Bơh tu\ geh hìu măy, geh dà, geh kuơ dà lơgar in mờ geh kuơ làng bol in tai, mơya lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng do geh bơta kal ke ngan tus mờ làng bol là tàm kàl prang den ờ geh dà, tàm kàl mìu den dà tih uă, lơh gơbam mờ lơh tơrlah ù. Dan mờ càr bal mờ dà lơgar pal kơlôi sơnơng broă yuh dà bè lơi geh niam, mờ yuh ring niam sùm rơlao”.

Bơdìh mờ hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang nak, tàm càr Gia Lai gam geh g^t nđờ 10 broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng dờng, dềt ndai. Broă ai ù tiah lơh, sền gàr, sền gròi broă lơh dà pơgồp bal mờ broă tơl niam bơta kuơ làng bol tàm do in là broă pal geh tu\ do kờ` pleh mờ gơl^k geh ală jơnau ờ ringt bal gơl^k geh. Tàm hơ\ uă ngan là tàm kàl prang, broă kờ` dà tàm rài kis lơh sa sơlơ kuơ màng.

Jơnau yal bè broă ai khà ù tiah, sền gàr mờ sềngròi broă lơh ală bơta phan geh is ndai bè bràs, lu\, chah, chì, kẽm, lu\ geh kuơ bal mờ biàng kung pal geh tàm càr Gia Lai. Geh pơnrơ ngan là broă lơh bràs. Tài kal ke tàm broă sền gàr-ai sră lơh neh 3 nam do, tàm hơ\ geh bal ală tiah lơh bràs neh geh sră tàm gùt càr do ndrờm lơh kơ`ao. Tàm hơ\ tai, là ală nùs ờ niam tàm broă lơh, lơh broă lơh kơ`ao geh uă rơlao. Bal mờ broă ờ geh tă tàm kes priă bơh tàm broă tă dia phan geh is dê, broă lơh bràs ờ di pal gơl^k geh uă neh lơh tơrlah ù uă ngan, lơh pơrdô uă ù lơh sa jăt gah dà dờng, dà croh. Ồng Nguyễn Cảnh Toàn 1 nă cau kis tàm ntum Đak Tơve, kơnhoàl Cư\ Pah pà g^t:“Lơh bràs tàm do lơh aniai uă ngan tus mờ dà dờng, dà croh, sơlơ ngai sơlơ tơrlah uă bơh ntum Đak Tờve tus ntum Hà Tây. Broă do ngòt rơngơ\t ngan. Pơgăp mờ do 10 nam, croh dà do dềt niam, tu\ do tài gơtìp tơrlah uă den tàng dờng, ơnàng”.

Lơh phan geh is tàm ù tiah neh pơgồp bal mờ rài kis làng bol bơh lài do, mơya làng bol ờ geh dờp ală bơta kuơ lơi bơh phan geh is do. Ơla mờ hơ\, ală làng bol pal dờp mờ ală bơta ờ niam gơl^k geh tài broă ai khà ù tiah, lơh broă ha là sền gròi ờ nền nòn Làng bol kis tàm bòn H’Lang, ntum Cư\ Rcăm, kơnhoàl Krông Pa là 1 tiah geh bè hơ\. Dơ\ le\ bal, làng bol pal dờp hoàc huơr bơh broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng bơ\t dà, yuh dà bơh tô mờ broă lơh bràs ờ di pal geh uă. Dà dờng Ba tam gơl hòr dà uă ngan, lơh  cò pơrdô uă hìu, phan tam mờ ù tiah làng bol dê. Tu\ do, dà dờng Ba gam gơtìp tơrlah sùm, uă tiah mìng gam ngài mờ hìu làng bol ờ tus 5 thơ\k, lơh uă hìu tàm bòn di gơlan gơtìp dà cò pơrdô, pal ntrờn mhar. Ồng Nay Pher kis tàm bòn H’Lang đơs:“Dan mờ dà lơgar ai tơl bơta nàng geh ù, ù lơh sa, ù lơh hìu. Kung uă dơ\ neh dan mờ kuang bàng geh gơnoar lơh bè lơi ai làng bol in geh ring niam. Tu\ do ờ hềt mìu ờ ờ geh bơta lơi, tu\ trồ mìu den kung tơrlah ù, tu\ mìu dờng là dà tih, ngòt rơgơ\t ngan, pơrdô jơh ù tiah”.

Tàm dơ\ lơh broă bơh kuang bàng đơng lam càr Gia Lai mờ gah lam sồr dà lơgar, ồng Phạm Đình Thu kuang jăt jơng atbồ đơng lam Đảng càr Gia Lai, mờ là kuang atbồ mpồl duh broă ala măt làng bol càr neh pà g^t, broă lơh phan geh is tàm càr do gam gơl^k geh uă kal ke:“Biàng, chah, lu\ ờ gơtùi gơl^k geh tai is. Phan geh is dà lơgar mơya cau lơi lơh, geh ai sră den ală phan hơ\ là cau hơ\ dê. Mờ gam lơh tơrlah jơh gùng lòt, lơh gơl^k [ơ\ [ơl tàm ù tiah, tu\ neh lơh den lời tơn mờ ờ lơh niam wơl. Hơ\ sồng tăc jơh, broă do là tài geh bơta kuơ 1 mpồl cau ờ niam dê lah ờ, phan geh is dà lơgar mờ geh kuơ 1 mpồl cau dê. Mờ làng bol kis tàm tiah do tơn den geh kuơ bơta lơi. Do là ală broă ờ su\k ơm ngan”.

Ai khà ù tiah, sền gàr mờ sền gròi broă lơh phan geh is nền nòn kờ` pleh mờ hoàc huơr phan geh is, ờ geh tă dia là broă pal geh lơh ngan tu\ do. Bal mờ hơ\, jơnau kơlôi sơnơng kờ` geh kuơ màng ngan tàm do in kung pal kơlôi sơnơng tus sơl kờ` pleh mờ ală jơnau ờ su\k ơm, gơl^k geh ală jơnau ờ ring bal. Pơgồp bal tàm broă tơnguh bơtàu lơh sa-mpồl bơtiàn ring niam, kơl jăp tàm càr Gia Lai dê.

                                                                        Cau mblàng Ndong Brawl