Bè ờs pah ngai, tŭ trồ mờr măng jơngo, brê bơnơm gơ gơs ngềt ngơ̆t, Kwang atbồ ƀòn Pùng, xã Quang Chiểu, kơnhoàl Mường Lát, càr Thanh Hóa  - bi Lò Văn Hợp pờ măi yal tàm loa pờ lik jơnau nàng hòi tơrgùm làng bol tus tàm ơdŭ bơsram:“Bơh ơdŭ bơsram geh mblàng yal mờ làng bol: dơ̆ 1 là sơnam, dơ̆ 2 là tơngai tŭ do là tơngai 4.0 rao, den ngui điện thoại do, lòt tiah lơi kung gĭt cih, gĭt sền sră, jơh bal mờ lòt rê tàm gùng, lik lòt tàm mpồl bơtiàn pal gĭt akhar den làng bol brơn brài ngan”.

Rlau 7 jiơ mang, mơya ơdŭ bơsram neh bềng tơn tiah nggui. Bi Ngân Thị Hướng, dùl nă cau bơsram bơh ơdŭ dê pà gĭt, broă lơh bơh bi dê là drơng dùl anih ràng tăc phan, tài bơh ờ gĭt akhar den kung gơtìp uă ngan kal ke. Tus bơsram bal tàm ơdŭ bơsram do den bi ai he in jơnau kờñ là pal gĭt cih akhar. Bi Ngân Thị Hướng, đơs: “Ală ngai lài do, pal ròng oh ai mè bèp in lòt lơh broă den sơr bì bơsram, pa bơsram ơdŭ 1 lơm gơdê. Kơ̆p kờñ gĭt cih bàr pe akhar, pơn yơu bè lòt ñô bau gĭt cih tàm sră pơyoa priă do. Bơsram sền sră den ờ hềt di mờ jơnau, cau pơgru ñŏ, añ kung ñŏ jat bal sơl”.

Nam do neh 56 sơnam, là dùl tàm ală cau dờng sơnam tàm ơdŭ dê, ồng Vi Văn Nấm kung jơh nùs tus tàm ơdŭ, tơryang tơryồng bơsram sền sră, bơsram tàp cih akhar. Jat ồng Nấm tàm tŭ dềt tài bơh hìu bơnhă kal ke, mờ geh uă oh den pal ơm tàm hìu ròng oh ai mè in lòt lơh broă tàm mìr, ờ gơtùi lòt tàm hìu bơsram ờ. Tus tŭ do, tŭ ală oh kòn neh dờng, lòt lơh broă, rcang is tàm rài kis den pơndờm pơnđiang bèp tus tàm ơdŭ bơsram akhar, gŏ bè hơ̆ ồng kung chờ hờp mờ bơsram akhar bơh mpồl ling dê bơto sơl. Ồng Vi Văn Nấm, đơs:“Tŭ do kung ờ hềt gĭt wil tơl sơl, mơya mờ đơs bal là kung tơl sa, tơl soh đau. Ală oh kòn kung sồr bèp lòt bơsram tĕ, hìu rềp lơm gơ dê, pơ ùr mờ oh kòn sồr bè hơ̆, pơndờm bèp ờ gĭt sền sră, ờ gĭt cih den lòt bơsram tĕ, ờ gŏ di bàs sìl ờ, lòt bơsram mờ ală mơi lŏ, ală bi ai gơ in chờ hờp, nàng gĭt sền sră, gĭt cih”.

Bơta is ồn là, cau bơsram tàm ơdŭ ndrờm dờng sơnam lơm, ờ gam ngăc ngar den broă bơsram kal ke ngan, kờp sền kung lơyài sơl. Mơya, cau lơi kung geh ală klau pơgru bơto bơtê jơh nùs ngan, bơsram wơl uă dơ̆ tus di tŭ gĭt loh làng ngan. Tơnơ̆ tŭ bơsram, tŭ ơm rlô, ală cau bơsram gam tìp mat lơh kwèng, lơh nggồr jơnau ñŏ nhơl chờ hờp, tơn jơh ală bơta bòl glar tơnơ̆ 1 ngai lòt lơh broă tàm mìr bòl glar. Klau pơgru Hà Công Thuyên, cau tàm Mpồl Bơta gĭt wă kơnòm să dong kờl is- Mpồl ling klàng sồ 5 pà gĭt, gĭt loh kal ke, suơ̆i siar bơh cau dờng sơnam dê mơya kung gam tus tàm ơdŭ bơsram akhar, den bi ờ rơngòt bòl glar kal ke ờ, tus tàm ơdŭ bơto bulah trồ tơngai, halà trồ mìu. Klau pơgru Hà Công Thuyên, pà gĭt:“Gŏ ală wa, ală mơi lŏ, dờng sơnam mờ lòt bơsram akhar a, akhar ê, den bơh chờm kung gơlơh ngoh rơngăc ngan, mơya muăt jrùm dồ ết sơl tài bơh gŏ bè là ală mơi lŏ gơtìp lời wơl bơh ngkời. Ƀòn den gam ngai sơlơ bơtàu tơnguh, mờ nùs nhơm geh kơnòl uă ngan, lơh ngan lơh bè lơi nàng ală mơi lŏ in gĭt sền sră, gĭt cih, ết ngan rlau jơh là pal gĭt ală bơta kwơ màng ngan rlau jơh”.

Ală ơdŭ tơn jơh ờ gĭt akhar tàm ală ƀòn ngài mờ anih tờm, mờ bơto tàm trồ mang  den broă lòt rê kal ke ngan, is ồn là ală ngai mìu càl gùng lòt ntiar, tơrlah ù sùm digơlan gơlik geh tàm ală tiah kơh bơnơm. Trung tá Vũ Văn Quang– Cau atbồ Mpồl lơh sa 2, Mpồl ling klàng 5 pà gĭt, geh tơngai kwang bàng, cau ling, cau tàm Mpồl bơta gĭt wă kơnòm să pal “ơm tơn tàm ƀòn” uă nhai nàng bơto tơn jơh bơta ờ gĭt sền sră tài bơh gùng lòt rê kal ke ngan. Pơn yơu bè nam 2023, tŭ ơdŭ tơn jơh ờ gĭt akhar tàm ƀòn Ón, xã Tam Chung, kwang bàng, cau ling pal ơm wơl tàm ƀòn, apah hìu làng bol nàng ơm, sa sào, bơto ai làng bol in tus 3 nhai tơn.

Mường Lát là kơnhoàl tiah nhàr lơgar ngài ngan rlau jơh càr Thanh Hóa đê. Rài kis làng bol ală jơi bơtiàn tiah do dê gam uă ngan kal ke, khà ờ gĭt akhar gam uă, is ồn là ală cau dờng sơnam lài do ờ geh lòt bơsram halà ờ gĭt wơl sền akhar. Bơh bơta geh ngan hơ̆, tàm ală nam do, Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar càr Thanh Hoá mờ Mpồl ling klàng 5 neh pơgồp bal mờ uă xã tiah mpồl ling lơh pôs đồng nàng pờ ală ơdŭ tơn jơh ờ gĭt akhar, dong làng bol geh bơta gĭt wă ngan ngồn nàng drơng rài kis pah ngai dê.