Nàng pơgồp bơnah tơnguh jơnau git wă tŭ lòt rê tàm gùng, tơl nă cau pal lơh jat niam ală jơnau sồr tơnơ̆ do. Dùl là: Lài mờ tŭ lòt rê tàm gùng pal sền sơ wì bơta kơnhăp, bơta niam rơndeh rơndồ dê. Bàr là: Pal cèng tơl sră pơ àr jat jơnau sồr tŭ đì rơndeh rơndồ. Dơ̆ pe là: Pal ndau sơ gơn gàr bồ kơ̆, tơl niam. Đơs ờ mờ sơ gơn gàr bồ ờ niam. Poan là: Lòt di bơnah gùng, bơnàng gùng, creh gùng… jat jơnau sồr, sùm geh jơnau git wă lơh jat adat lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng. Pram là: Gàr niam lòt di khà rat.

Tơnguh jơnau git wă lời gùng, weh đah kiau, weh đah ma… di mờ jơnau sồr. Tàp is he in bơta kơ̆ dơn, kơp gơn tŭ gŏ đèng gùng lòt halà gơ kòl gùng. Pal git dong kờl cau gơtìp rềs àr gùng lòt. Prau là: Jat tơngai pơrgon lòt sền sơ wì, lơh niam wơl rơndeh rơndồ. Poh là: Pơlam tàp mờng kwèng rài kis niam chài tàm lòt rê tàm gùng mờ lơh jat niam jơnau pơrgon “Poan ờ, pe geh” mờ anih duh broă lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng dà lơgar neh hòi jà jơh gùt làng bol lơh tŭ tŭ lòt rê tàm gùng. Poan ờ, tàm hơ̆ geh: Ờ ñô ơlak ƀièr, ờ măi rơndeh ndang khat bè sơrlèt rơndeh ndai, sơrlèt đèng pơrhê, măi rơndeh rơndồ ờ geh tơl sră pơ àr jat jơnau sồr; bañ sơgràm tiah kềng gah gùng, mat gùng, tiah kềng sền gàr lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng; ờ geh ală bơta mờng kwèng ờ niam tàm broă niam chài tơm boh bơr mờ tơl nă cau tŭ lòt rê tàm gùng kung bè tŭ gơlik geh rềs àr gùng lòt; bañ lời gơlik geh rềs àr gùng lòt tŭ lòt rê tàm gùng.

Pe geh, hơ̆ là; geh jơnau git wă wil tơl adat boh lam bè gùng lòt; geh jơnau git wă geh kơnòl uă ngan rlau jơh gơ wèt mờ să tờm mờ mpồl bơtiàn; geh broă lơh tơm boh bơr niam chài, lơh bal dong kờl cau gơtìp aniai tŭ gơlik geh rềs àr gùng lòt.

Ồng Nguyễn Trọng Thái, lài do là Kwang atbồ Cơldŭ lơh broă Anih duh broă lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng dà lơgar đơs là: “Lài ngan là pal lơh sir ală sră nggal kơrnuat boh lam bè rơndap tap sèng lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng, nàng dong tơnguh cồng nha atbồ dà lơgar kung bè lơh gơlik bơta niam nàng cau đì rơndeh rơndồ in lơh jat gơ in niam. Dơ̆ 2 là sơlơ tơnguh tai broă lơh mblàng yal, bơto bơtê ală jơnau cih bơh adat boh lam dê tus mờ cau đì rơndeh rơndồ đơs is kung bè làng bol đơs bal, ngan là tàm ală tiah sar lơgar ngài, tiah làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau”.

Bơto bơtê jơnau git wă lòt rê tàm gùng sơn đờm bơh tơl hìu bơnhă. Ồng mò, mè bèp pal lơh niam kơnòl broă bơto bơtê, tơngkah kòn sau mờ cau tàm hìu bơnhă git wă tŭ lòt rê tàm gùng. Kuơmàng, cau dờng pal lơh krơh lài, geh jơnau git wă lòt rê tàm gùng lơngăp lơngai nàng oh kòn in đòm jat. Hìu bơnhă là anih bơto bơtê sơn rờp ngan gơ wèt mờ tơl nă cau. Mờ kung mblàng yal, bơto bơtê jơnau git wă lòt rê tàm gùng bơh làng bol dê tàm tiah ơm kis, aih lơh broă, hìu bơsram, hìu lơh broă bơh cau lơh broă, ală mpồl cau, mpồl cíñ trị - mpồl bơtiàn, bơh hơ̆ khi geh kơno, geh git, geh wă mờ bal mờ gơp tam pà, ai mờng chài, bơh hơ̆ geh bơta tam gơl tàm bồ tơngoh git wă, tam gơl niam bè jơnau git wă tŭ lòt rê tàm gùng bơh tơl nă cau dê. Bơyô Nông Thủy Nương, kơnòm bơsram ơdŭ 11A5, hìu bơsram kâp 3 kòn cau càr Cao Bằng đơs: “Ală broă lơh bè sap sèng tàm gùng đì rơndeh coh halà rơndeh măi mờ ờ ndau sơ gơn gàr bồ mùl màl là dùl broă lơh sơbơng roh ngan, ai tơnggŏ ờ mìng là broă ờ niam mờ gam ai tơnggit jơnau git wă ờ niam bol he dê. Den tàng, jat oh, bol he pal sang tĕ mơ ală broă do. Bol he pal mblàng yal mờ tơnguh jơnau git wă lơh jat niam dat lơngăp lơngai lòt rê tàm gùng”.

Nàng jơnau git wă lơh jat adat gùng lòt ngan ngồn geh cồng nha, bơdìh mờ broă lơh mblàng yal, bal mờ hơ̆ là ală broă lơh glài gơ jat bal. Bơh hơ̆ rơhời lơh gơs jơnau git wă lơh jat us tàm broă lơh jat adat boh lam tŭ lot rê tàm gùng bơh tơl nă cau dê. Mờ kung tơnguh jơnau git wă geh kơnòl bơh mpồl kwang bàng kảñ sát gùng lòt, lùp sền gùng lòt, ală anih lơh broă, mpồl lơh broă, cau dồ nă să geh kơnòl geh gơ rềng dê.