Bơh 20 nam lài, ngui jơh bơta ƀuơn, bơta pràn dòr bơnơm bơh hìu bơnhă mờ làng bol ală tiah, ồng Hà Ngọc Hợp, ơm tàm thôn Lương Thịnh, xã Tân Thịnh, ƀòn dờng Yên Bái neh ròng lơwe tềng hơđơm mƀur chi brê nàng ai dà lơwê. Ală nam pa do, sền gĭt jơnau kờñ ngai sơlơ uă ngan phan do bơh cau ngui dê, ồng Hợp neh ròng uă tai mpồl lơwe jat tơl nam. Tus tŭ do, hìu bơnhă ồng dê neh geh rlau 100 khàp lơwe, tơngai uă ngan rlau jơh gơguh tus 150 khàp, ai geh priă jền gĭt nđờ rơhiang tơlak đong pah nam.
Ồng Hợp đơs, broă ròng lơwe ờ duh pal bơcri uă priă jền, tơl thung ròng priă jền tă pơgap 1 tơlak đong lơm, mơya sồr cau ròng pal chài ngan, nền nòn ngan mờ gĭt loh ală bơta kờñ bơh lơwe dê nàng geh broă sền gròi di pal jat tơl tŭ tơngai mờ tơl kàl. Rlau mờ hơ̆, cau ròng lơwe kung pal gĭt loh bè ală bơta bơkào, kàl bơkào lì, kàl lơwe jồp bơkào, tiah geh uă bơkào... nàng tàm pơdar mpồl lơwe tus ală tiah geh uă bơkào. Bal mờ hơ̆, kung pal gĭt wă ngan bè bơta lơh rơsòn, tàm pà mpồl nàng pleh bơta lơwe tàm cah mpồl mờ gơ par roh. Ồng Hợp, đơs:“Ròng jat bơta dềt rah rài mờr 20 nam mơya mờ đơs bè ròng lơwe nàng lơh sa geh cồng nha den pơgap mờ do pơgap 7 nam hìu bơnhă añ hơ̆ sồng ròng tơrgùm uă. Ròng lơwe den he sùm pal sền ngăc ngan bè ròng kòn, pal trang sền sùm den hơ̆ sồng ròng jŏ jòng”.
Rê wơl bơh tiah tam lơh Tây Nguyên nam 1976, cau ling sồt să Nguyễn Minh Đồng, ơm tàm thôn Hạnh Phúc, xã Y Can, kơnhoàl Trấn Yên, càr Yên Bái kung sơnđờm mờ “broă lơh” bơtàu tơnguh lơh sa hìu bơnhă. Tơngai tŭ hơ̆, at gơnoar broă cau atbồ mpồl lơh sa bơh Hợp ták xã dê, mơkung kong mờ ală bơta jê sồt ngan tài gơrềng bơh rài tam lơh dê gơ lời wơl, ồng Đông bal mờ pơ ùr lơh broă tryang tryồng ngan nàng gàr niam rài kis mờ ròng siam oh kòn.
Ồng Đông pà gĭt, pơgap 10 nam lài, tŭ tiah do hòi jà tam gơl rơndăp tăp sèng phan tam, phan ròng, hìu bơnhă ồng neh lơh nền tam gơl 2 lồ ù dòr bơnơm tam bùm blàng tus tam tờm quế. Tus tŭ do, bơh koh ntê quế dê, pah nam hìu bơnhă ồng lơh geh mờr 100 tơlak đong. Să tờm ồng Đông kơlôi sơnơng, là cau ling Wa Hồ, bòl glar kal ke lơi kung neh sơr lèt gan jơh lơm, tŭ do kis tàm rài lơngăp lơngai, ờ kong mờ bơta rơƀah lơ ời, ờ gŏ lời bơta kơn jơ̆ ai hìu bơnhă mờ mpồl bơtiàn in. Ồng Đông, pà gĭt:“Añ kờñ ngan jơnau đơs bơh Wa Hồ dê, là: Cau ling sồt să bulah să tờm kòp jê lơbơn lơñio mơya kung pơn đơl pràn lơh ngan sơl” là cau ling den broă lơi kung lơh sir lơm, kung khin cha lơh, khin cha kơlôi; ờ rơngòt bòl glar kal ke, kal ke kàr lơi kung lơh gơtùi lơm, pơndờm pơnđiang pơ ùr oh kòn pơn đơl pràn nàng lơh ngan brồ guh”.
Tŭ do Mpồl cau ling yau càr Yên Bái geh rlau 36 rơbô 500 nă cau, tus bal pơrjum tàm rlau 1 rơbô 400 mpồl. Nàng lơh jat niam gơnoar broă bơh cau ling yau dê tàm tơngai pa, Mpồl cau ling yau càr Yên Bái sùm đơng lam ală kấp mpồl lơh jat niam ală srơh tàm pơrlòng, ală dơ̆ hòi jà bơh tiah do dê lam lơh; pơgồp bơnah bal mờ kấp ủy, gơnoar atbồ mờ ală rơnàng làng bol lơh jat geh cồng nha ală kơnòl broă cíñ trị geh jàu.
Ngan là srơh “Cau ling yau dong kờl bal mờ gơ̆p tơrmù rƀah, lơh sa jak”, geh lơh pràn mờ uă broă lơh ngăc ngar, di pal, jat tàm broă rơndăp lơh, pơlam gùng dà bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn bơh tiah do dê mờ ală bơta, priă jền bơh tơl cau tàm mpồl dê. Ồng Vũ Văn Huyên, Phó Củ tịc Mpồl cau ling yau kơnhoàl Yên Bình, càr Yên Bái pà gĭt, bơdìh mờ gơ jal ngan priă jền mờ broă lơh dong kờl bơh Dà lơgar, bơh càr mờ ală tiah dê nàng bơt bơtàu, lơh uă broă lơh lơh sa, kă bro di pal, Mpồl kung sùm pơgồp bal mờ gah lơh broă geh gơnoar pờ ală ơdŭ bơto pơlam ai cau tàm mpồl in bè bơta chài ròng phan, tam phan; mblàng yal, hòi jà cau tàm mpồl ngui bơta chài măi mok pa tàm broă lơh sa nàng lơh geh cồng nha bè bơta kơ̆p kờñ. Ồng Vũ Văn Huyên, pà gĭt: “Bol añ neh pơndờm pơndiang cau ling yau bơtàu tơnguh lơh sa mờ uă ngan broă lơh mờ broă lơh niam ngan, pơnđơl pràn lơh ngan brồ guh lơh pas. Bol añ neh lơh sùm Mpồl cau lơh sa kă bro Mpồl cau ling yau kơnhoàl, pơndờm pơnđiang cau ling yau, oh kòn mờ làng bol bơtàu tơnguh lơh sa”.
Ngăc ngar, bơceh lơh, ai geh uă “cồng nha” tàm “broă lơh” lơh sa, ală cau ling yau càr Yên Bái ngai do neh mờ gam pơgồp bơnah ờ dồ ết tàm broă lơh tơrmù rƀah kơ̆ kơl jăp, bơt bơtàu ƀòn lơgar pa mờ tiah drà ngăc ngar tàm tiah do dê; pơgồp bơnah ai càr Yên Bái bơtàu tơnguh mhar, kơ̆ kơl jăp jat broă lơh “tơlir, bơnĕ bơnài, bơhiàn niam chài mờ kis chờ hờp”.
Viết bình luận