Ngai 01 nhai 06 nam 2012, tàm Pơrjum dơ̆ 5, Mpồl đơng lam Đảng Dà lơgar khoă XI ai geh Nghị quyết sồ 15, geh ờ uă broă bè broă dong kờl mpồl bơtiàn tơngai bơh nam 2012 tus 2020, tơrgùm tàm 2 mpồl broă dong kờl tờm, kwơ màng tàm ală broă mpồl bơtiàn là broă lơh geh ai lài ngan gơwèt mờ cau geh màng mờ dà lơgar bal mờ broă dong kờl rài kis lơh sa mpồl bơtiàn. Jơnau kờñ Nghị quyết geh ai là tơnguh rài kis phan bơna, nùs nhơm ai cau geh màng mờ dà lơgar in, nàng nam 2015 tơl hìu cau geh màng mờ dà lơgar geh rài kis ndrờm bal ha là uă rơlao mờ rài kis bè ờs bơh làng bol kis bal ƀòn dê; tus nam 2020, rài kis mpồl bơtiàn gùt làng bol, geh tơl bè priă geh, broă bơto mờ bơsram, lơh sơnơm, hìu ơm, dà ngui sa mờ mblàng jơnau mờ yal tơngit, pơgồp bal tàm broă rơhời tơnguh uă priă geh, gàr tơl rài kis lơngăp lơngai, ndrờm bal mờ gơboh gơbài ai làng bol in.

Do là tơngu me kwơ màng pơn jăt tai ai gŏ broă sền gròi bơh Đảng tàm broă lơh jăt broă mpồl bơtiàn, nàng bơtàu tơnguh mhar mờ kơl jăp. GS.TS ồng Tạ Ngọc Tấn, Phó Củ tịc duh broă sùm Mpồl duh broă Lý luận Dà lơgar pà git: “Bơtàu tơnguh mpồl bơtiàn, bơtàu tơnguh kòn bơnus, tơnguh sùm rài kis phan bơna là nùs nhơm bơh làng bol dê sùm là jơnau kờñ tờm ngan bơh lơgar Việt Nam dê tàm broă lơh ngan, bơtàu tơnguh mờ bơ̆t bơtàu dà lơgar. Tàm tơngai tam gơl pa, bal mờ ală broă lơh ngan bơtàu tơnguh lơh sa, Đảng mờ Dà lơgar Việt Nam sùm sền kwơ, sền gròi broă lơh jăt ală broă mpồl bơtiàn jăt mờ gùng dà broă lơh: Gơguh lơh sa lòt bal mờ lơh jăt bơta gơguh jăk mờ ndrờm bal mpồl bơtiàn bơh tàm tơl broă lơh, tơl broă dong kờl mờ tàm jơh broă bơtàu tơnguh, mờ jơnau kờñ là cèng geh bơta gơboh gơbài ngai sơlơ geh uă ai làng bol in”.

Tơnơ̆ 10 nam lơh jăt Nghị quyết Dà lơgar 5 khoă XI bè ờ uă broă mpồl bơtiàn tơngai bơh nam 2012 tus 2020, jơnau git wă bơh ală kấp ủy đảng, gơnoar atbồ bal mờ làng bol dê bè broă mpồl bơtiàn geh tam gơl loh làng. Mpồl lơh broă mpồl bơtiàn neh ndrờm bal, tơl ală bơta, tơrgùm bal, geh dờp mờ ală jơnau kờñ bơh dunia dê, gàr niam gơnoar geh kis mờ lơh broă sa bơh làng bol dê, pơgồp bal tàm broă bơtàu tơnguh lơh sa, kơl jăp cíñ trị mờ lơngăp lơngai mpồl bơtiàn, tơnguh uă rài kis phan bơna mờ nùs nhơm làng bol in. Lơh geh ală jơnau kờñ geh ai mờ sơrlèt mờ jơnau kờñ tàm Nghị quyết geh ai mờ geh uă bơta niam tàm gah cau geh màng mờ dà lơgar dê, tơmù rơƀah mờ rài kis lơh broă sa mpồl bơtiàn, tàm 26 jơnau kờñ geh ai geh 5 jơnau kờñ sơrlèt mờ lơh gơs lài mờ tơngai mờ 16 jơnau kờñ geh ai lơh geh tàm nam 2020. Broă dong kờl cau geh màng mờ dà lơgar geh sền gròi ngan-là broă lơh nian ngan tàm ală broă dong kờl mpồl bơtiàn dê. Cau geh màng mờ dà lơgar geh tơnguh uă, khà priă dong kờl cau geh màng mờ dà lơgar geh tam gơl gơguh sùm pah nam. Tus nam 2020, gùt lơgar neh bơsong gơs sră dan geh dờp cau geh màng mờ dà lơgar gam gơlời; geh 99,5% hìu nhă cau geh màng mờ dà lơgar geh rài kis ndrờm ha là uă rơlao mờ bè ờs bơh làng bol kis bal tàm ƀòn, 99% xã, sơnah ƀòn lơh niam broă cau ling sồt să, cau ling chơ̆t màng. Rơlao 9 tơlăk 200 rơbô nă cau geh màng mờ dà lơgar, tàm hơ̆ geh rơlao 1 tơlăk 200 rơbô nă cau geh màng mờ dà lơgar gam geh dờp broă dong kờl pah nhai.

Broă dong kờl rài kis lơh sa mpồl bơtiàn ai tơngŏ gơnoar là bơta tờm bơh broă dong kờl mpồl bơtiàn dê tàm broă rơcang sơndră, tơmù ờ uă ngan mờ lơh niam wơl ală bơta neh gơtìp ờ niam tài rềs àr bơh làng bol dê tàm rài kis. Ồng Bùi Tôn Hiến, Kwang atbồ Viện Khoa họk Lơh broă mpồl bơtiàn gơwèt Ƀộ Lao động Thương biñ mờ Xã hội pà git: “Tàm 10 nam, bè bơta  broă lơh, priă lơh gơtùi đơs nền geh gơguh sùm. Kơrnoăt drà kă bro rơhời geh lơh gơs, gơs broă lơh kwơ màng tàm broă ai geh broă lơh dê. Pah nam, pah dơ̆ ai geh broă lơh bơh 1 tơlăk 500 rơbô nă cau tus 1 tơlăk 600 rơbô nă cau in mờ khà cau ờ geh broă lơh geh sùm hờ đơm 3%. Priă geh bơh cau lơh broă geh gơguh tàm 10 nam do mờ tơmù bơta ờ ndrờm bal đah tiah drà mờ tiah ƀòn lơgar. Tus nam 2021, priă geh tơl nă cau là 4 tơlăk 200 rơbô đong tàm 1 nă cau 1 nhai, uă rơlao 3 dơ̆ pơn drờm mờ nam 2010. Bè ală broă dong kờl tơmù rơƀah den tơmù rơƀah kơl jăp geh dờp uă bơta lơh geh cồng nha, geh mpồl bơtiàn dunia đơs là lam lài tàm broă tam dră mờ jơgloh rơƀah mờ khà hìu rơƀah gơmù pah nam là bơh 1 tus 1,5% tàm 1 nam mờ gam 2,23% tàm nam 2021”.

Mơya, bơdìh mờ ală cồng nha neh lơh geh, broă lơh jăt ờ uă broă dong kờl mpồl bơtiàn gam geh ală broă lơh gam ờ pràn, ờ dipal. Broă dong kờl mpồl bơtiàn gam ờ geh bơta tơrgùm bal, pơgồp bal tàm broă dong kờl mờ ờ hềt tơrgùm jơh ală cau; ờ hềt geh broă dong kờl bal, tơrbŏ bal đah ală broă tờm tàm broă bơyai lơh; ờ ndrờm bal rài kis đah ală tiah dê, mpồl cau gam uă. Ală broă drà kă bro lơh broă geh cồng nha ờ hềt uă. Mpồl cau lơh broă tàm tiah ờ mùl màl ờ hềt geh sền gròi di pal; bơta geh uă Ƀảo hiểm mpồl bơtiàn ờ uă pơn drờm mờ bơta geh, Ƀảo hiểm mpồl bơtiàn blơi is ờ hềt mùl màl niam gơwèt mờ cau lơh broă tus bal. Khà rơgai jòr tàm kơnòm dềt lơyài geh lơh gơguh niam; bơta niam broă lơh sơnơm tàm ală tiah ờ hềt di pal mờ jơnau kờñ; khà làng bol kis tàm tiah ƀòn lơgar geh tìp mờ dà ngui sa kloh niam di jăt mờ jơnau kờñ Dà lơgar dê gam ờ uă; bơtàu tơnguh hìu ơm mpồl bơtiàn mìng rơ̆p geh 41% pơn drờm mờ jơnau geh ai... PGS-TS ồng Bùi Văn Huyền, Kwang atbồ Viện lơh sa, gơwèt Hìu bơsram Họk viện Cíñ trị Dà lơgar Hồ Chí Minh yal jơnau geh bơh tàm mùl màl: “Tàm lơgar Việt Nam den lơh broă tàm tiah ờ mùl màl tàm lơgar Việt Nam, jăt Ngân hàng dunia yal den geh di pơgăp 33 tơlăk nă cau lơh broă mờ geh tơngŏ gơguh. Do là cau ờ hềt tus bal blơi Ƀảo hiểm mpồl bơtiàn mờ uă tơngu me krơi is. Ală cau do là ală cau ờ rơƀah tus tàm bơta pal geh dong kờl, den tàng ală cau do geh tàm bơta ờ geh kơl dìng-ală cau do ƀuơn ngan gơtìp aniai tài bơh ală bơta gơlik geh (bè bơta pràn kơl dang să jan, bè kòp gơtờp mờ ală bơta gơlik geh bơh rềs àr trồ tiah). Tìp ală bơta ờ niam ni sơna ală cau do gơtìp gơ-ơm tơn tàm bơta ờ niam rơlao, ờ geh kơl dìng den tàng ờ tơl niam bè bơta lơngăp lơngai rài kis. He kung geh neh uă dơ̆ geh jơnau đơs tus mờ tiah do, mơya jơnau ờ hềt geh bơsong jơh mờ tiah do gam geh tơngŏ gơguh”.

Nàng pơn jăt tai tam gơl pa, wèt tus broă bơtàu tơnguh kơl jăp, nùs nhơm bơh lơgar Việt Nam dê là pơn jăt tai bơ̆t bơtàu mờ lơh jăt broă mpồl bơtiàn tơrgùm bal, tơl ală bơta, gàr niam tơngai geh lơh mờ ndrờm bal mpồl bơtiàn ai bơh tàm gơnoar kòn bơnus dê. Bơtàu tơnguh broă lơh pràn kơl dang rài kis mpồl bơtiàn uă tăp, tơl ală bơta, lơh geh sùm mờ lơh pa; sền broă lơh jăt broă mpồl bơtiàn, drơng ai làng bol in là kơnòl broă jŏ jòng, là kơnòl lơh geh sùm bơh Đảng, Dà lơgar, ală kấp, gah lơh broă, mpồl lơh broă bal mờ gùt mpồl bơtiàn. Thứ trưởng Ƀộ Lao động Thương biñ mờ Xã hội ồng Nguyễn Văn Hồi pà git: “Lơgar Việt Nam kờp dŭ geh tơlik dùl Nghị quyết pa bè broă dong kờl mpồl bơtiàn tus nam 2030, wèt tus nam 2045 nàng bơsong ală broă mpồl bơtiàn, di pal mờ jơnau kờñ gơs lơgar bơtàu tơnguh geh priă bè ờs uă tàm nam 2030 mờ là lơgar bơtàu tơnguh geh priă uă tàm nam 2045”.

Nàng lơh geh jơnau kờñ geh ai, lơgar Việt Nam pơn jăt tai ai kòn bơnus là bơta tờm tàm broă bơtàu tơnguh dê, gàr niam broă dong kờl mpồl bơtiàn pal geh lơh mờ lơh jăt ndrờm bal mờ broă bơtàu tơnguh lơh sa. Đảng, Dà lơgar ai broă bơcri priă kòn bơnus in, ai broă dong kờl mpồl bơtiàn in là bơcri priă ai broă bơtàu tơnguh nàng lơh geh jăt jơnau kờñ bơtàu tơnguh mhar mờ kơl jăp.