Tàm hìu dờng niam ngan, bi Y Huốt, ơm tàm ƀòn Dăk Gân, xã Dăk Gằn, kơnhoàl Dăk Mil chờ hờp đơs, nam pa do, trồ tiah ƀuơn ai broă lơh kòi, lơh kơphe in. Tryăng tryồng bơsram bơta chài lơh sa, hìu bơnhă bi neh geh priă jền lơh geh kơ̆ kơljap sùm, blơi 2, 3 bơta măi mok drơng tàm rài kis, broă lơh sa mờ kơlôi rơcang ală kòn in lòt bơsram: “Hìu bơnhă añ geh 3 sào sre, toès geh 40 ƀàu kòi den kung tơl phe nàng sa. Kơphe den geh 2 lồ, lơh ờ huan geh cồng nha bè tiah ndai tài ù ờ huan niam, mơya kung tơnhàu geh 5 tấn kơphe gar. Tiêu den kung geh dồ êt sơl. Đơs bal là añ tam jơh tơn bă ù, tŭ do den lơh mờ broă bơkiar sơntìl pa nàng geh cồng nha rlau”.

Bơh lơh broă suơn sre tơl sa, làng bol lơh broă sa càr Dăk Nông gam wèt tus lơh pas mờ broă lơh gơlik phan bơh suơn sre nàng tac bro jat ròt bơta kuơ lơh geh. Tàm bơta tơngai duh rơ ồl kàl prang dê, mơya suơn tiêu bơh hìu bơnhă bi Nguyễn Văn Tú ơm tàm xã Trường Xuân, kơnhoàl Dăk Song dê kung gam gơs tơlir ngan. Bi pà git, tam phan hữu kơ ờ mìng dong suơn chi gơs jŏ mờ gam gàr niam pràn kơldang să jan mờ ai cồng nha lơh sa loh làng ngan: “Lài do lơh broă ngui uă sơnơm tu den tàng khih aniai ngan. Tŭ tam gơl tam phan mờ broă lơh siñ họk den añ ờ ƀồm sơnơm tu, sơnơm nhơt tai, mìng ngui phơng jơm bơh è phan ròng, phơng vi siñ lơm gời. Tơnơ̆ hơ̆ jat Hợp ták xã Trường Xuân tam tiêu hữu kơ mờ lơh bal kă bro mờ đah Hoàng Nguyên tai den phan lơh gơs tŭ do neh tac tus ală lơgar Nhờk, Mỹ, câu Âu. Giă tac sùm jơnhua rlau mờ drà kă bro, tŭ do sùm rlau 120 rbô đông dùl kĭ”.

Là mpồl lơh bal mờ 200 nă cau lơh broă sa tam mờr 100 lồ tiêu hữu kơ drơng tac hờ lơgar ndai in, mò Trần Thị Thu, Kwang atbồ Hợp ták xã Hoàng Nguyên tàm xã Thuận Hà, kơnhoàl Dăk Song tam pà mờng chài, hơ̆ là pal geh jơnau kờñ loh làng mờ tơrgùm priă jền nàng lam lơh: “Lài ngan, bol hi rơcang lài tiah tam phan nàng lơh sră cơng tàng hữu kơ jat jơnau sồr dunia. Dơ̆ 2 là rơcang lài priă bơcri nàng bal mờ làng bol lơh broă sa gàr wơl phan. Dơ̆ 3 là bol hi jòi cau blơi mờ kĭ ală sră pơrgon jat di jơnau sồr dunia. Jat añ den bơngă pin dờn là bơta kuơmàng ngan lơh nền tus broă kă bro mờ ală mpồl ndai”.

Jat ồng Phạm Tuấn Anh, Kwang atbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Nông pà git, tus tŭ do gùt càr neh geh 65 ròt mpồl lơh bal lơh gơlik, tac phan lơh gơs bơh suơn sre mờ mờr 10 rbô hìu bơnhă làng bol tus bal. Rlau 25 rbô lồ chi tam ală bơta geh tam jat ală jơnau sồr cơng tàng bè VietGAP, hữu kơ, HACCP, 4C, UTZ,.. Càr neh lơh 4 tiah lơh sa suơn sre ngui măi mok pa bè kơphe, tiêu, kòi sre, kờp jơh bă ù mờr 2 rbô 500 lồ. Ồng Phạm Tuấn Anh pà git, pơn jat tai lam lơh wơl lơh sa jat ròt priă lơh geh gah lơh phan, tàm hơ̆ rơndap ù tiah, lơh tiah tam phan dờng là broă lơh mờ Dăk Nông gam lơh nàng bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm: “Lơh ală tiah tam phan jat broă lơh bal làng bol lơh broă sa, ală hìu bơnhă, cau dồ nă să bơh ală mpồl lơh bal, hợp ták xã. Bơh hợp ták xã den bol he hơ̆ sồng geh bơta ƀuơn nàng hòi jà bơcri priă, lam lơh sa geh cơng tàng, nàng geh lơh mã tiah tam mờ ală broă lơh geh gơ rềng. Gah lơh sa suơn sre bol hi gam tă pơgồp jơnau đơs Ủy ƀan Ñân zân càr in geh ală broă lơh nàng tus nam 2025 jơh ală gah lơh phan pal gơtùi lơh gơs ală tiah lơh sa tơrgùm bal bơh ală hợp ták xã mờ gơtùi lơh bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro blơi phan, lơh gơlik phan drơng tac hờ lơgar ndai”.

Ồng Lê Trọng Yên, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Nông đơs là, lơh sa suơn sre bơtàu tơnguh neh pơgồp bơnah ai Dăk Nông lik bơh mat càr rƀah bơh nam 2020, mờ gam lơh ngan gơ gơs là càr bơtàu tơnguh đau bơh tiah Tây Nguyên dê. Tŭ do, càr gam lơh ală gùng dà, broă lơh pa nàng tơrgùm gơ hòi gơ jà priă bơcri, ngui bơta pràn, bơta ƀuơn dờng ngan bè ù tiah, trồ tiah, bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre: “Tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng tam phan ờs mờng gơs tam phan tơrgùm bal ngui ală gơguh jak khoa họk kỹ thuật, bơh sơntìl tus phơng sih kung bè broă tac phan lơh gơs. Mờ bol he pal lơh ală phan OCOP gàr ală jơnau sồr nàng tac drà kă bro in. Kuơmàng là lơh ròt ală bơta kuơ lơh geh, ală gah lơh phan tờm ngan nàng lơh bè lơi lơh gơlik uă, pleh bơta tơnhàu geh uă mơya tac ờ geh giă, ai tac geh giă den tơnhàu ờ geh, lơh ală gùng dà, broă lơh krơi is gơ hòi gơ jà bè lơh sa suơn sre geh ală mpồl lơh sa kă bro geh bơngă pin dờn lơh tờm tàm broă dong kờl hợp ták xã mờ làng bol lơh broă sa”.

Bal mờ lam lơh sa jat broă lơh bal jơh ală broă bơh gah lơh phan, càr Dăk Nông kung gam bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre uă bơta kuơ, mờ ală broă lơh kơphe, chi sa plai pơgồp bal mờ lòt nhơl sền git… Do là ală broă lơh di ngan pơgồp bơnah nàng Dăk Nông lam lơh jơnau kờñ bơtàu tơnguh gơ gơs càr bơtàu tơnguh đau bơh tiah Tây Nguyên dê tàm ală nam tus.